Молиявий таҳлил

ДИАЛЕКТИКА НИМА?

ДИАЛЕКТИКА [юн. dialektike — суҳбат олиб бориш, баҳслашиш санъати] — борлиқнинг вужудга келиши, унинг тараққиёти ҳақидаги фалсафий таълимот ҳамда воқеликни билиш ва унга асосланган тафаккур услуби. Диалектика тушунчаси фалсафа тарихида дастлаб ҳозирги маъносидан бошқача тушунилган. Юнон фалсафасида Диалектика мухолифнинг муҳокамасидаги зиддиятларни очиб ташлаш, мунозара орқали ҳақиқатни топиш санъатини англатган. Кейинчалик бу усул табиат ҳодисаларига татбиқ этила бошлаган, билиш услубига айланган. Диалектик тафаккур воқеликни билиш жараёни сифатида инсон, жамият билан боғлиқликда пайдо бўлган. Диалектика сўзи илк бор Суқрот томонидан қўлланилган.

Молиявий ва бошқарув таҳлилининг методи - корхоналардаги хўжалик жараёнлари ва бошқа фаолият турларининг юзага келиши ҳамда ривожланишини диалектик ёндашув усулида ўрганишдир. Ижтимоий-иқтисодий самарадорликни ошириш мақсадида корхонанинг хўжалик ҳамда бошқа фаолият турларини тавсифлайдиган кўрсаткичлар тизимидан фойдаланиш, ушбу кўрсаткичларнинг ўзгариши сабабларини тадқиқ қилиш, уларнинг ўзаро боғлиқликларини аниқлаш ҳамда ҳисоб-китоб қилиш Молиявий ва бошқарув таҳлили фани методининг ўзига хос жиҳатларидир.

Молиявий ва бошқарув таҳлилининг методи - корхоналардаги хўжалик жараёнлари ва бошқа фаолият турларининг юзага келиши ҳамда ривожланишини диалектик ёндашув усулида ўрганишдир. Ижтимоий-иқтисодий самарадорликни ошириш мақсадида корхонанинг хўжалик ҳамда бошқа фаолият турларини тавсифлайдиган кўрсаткичлар тизимидан фойдаланиш, ушбу кўрсаткичларнинг ўзгариши сабабларини тадқиқ қилиш, уларнинг ўзаро боғлиқликларини аниқлаш ҳамда ҳисоб-китоб қилиш Молиявий ва бошқарув таҳлили фани методининг ўзига хос жиҳатларидир.

Молиявий ва бошқарув таҳлилининг усулларини шартли равишда анъанавий ва иқтисодий-математик гуруҳларга ажратиш мумкин.

• Молиявий ва бошқарув таҳлилининг усулларини шартли равишда анъанавий ва иқтисодий-математик гуруҳларга ажратиш мумкин.
• Иқтисодий таҳлил пайдо бўлгандан буён қўлланилиб амалий тажрибада кенг фойдаланиб келинаётган усул ва услублар биринчи гуруҳни ташкил этади. Уларга мисол қилиб таққослаш, гуруҳлаш, мутлақ, нисбий ва ўртача кўрсаткичларни ҳисоблаш индекс, баланс ва занжирли боғланиш ва шу кабиларни кўрсатиб ўтиш мумкин.
• Иқтисодий-математик усулларни юзага келиши эса иқтисодий ахборотларни қайта ишловчи компьютерлар ҳамда ахборот технологияларини ривожланиши билан боғлиқ. Ушбу усуллар иқтисодий ахборотларни ҳисоблаш ва қайта ишлаш жараёнини тезлаштириб, уларни қисқа муддатда бошқарув ходимларига узатиш ҳамда мураккаб масалаларда муҳим аҳамият касб этади. Корреляцион-регрессион, интеграл, назарий ўйин ва шу каби бир қатор усуллар математик усулларга мисол бўлади.