Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг концептуал асоси

Баҳолаш асослари 
Бошланғич қиймат 
6.4 
Бошланғич қиймат бўйича баҳолаш активлар, мажбуриятлар ва улар билан боғлиқ даромадлар ва 
харажатларни юзага келтирадиган операция ёки бошқа ҳодиса нархидан, ҳеч бўлмаганда қисман 
олинган, маълумотдан фойдаланилган ҳолда улар тўғрисида пул ифодасидаги маълумотни тақдим 
этади. Бошланғич қиймат жорий қийматдан фарқли тарзда, қийматдаги ўзгаришларни акс 
эттирмайди, бунда ўзгаришлар активнинг қадрсизланиши ёки мажбурият зарар келтирувчи бўлиши 
билан боғлиқ ҳоллар мустасно (6.7(в) ва 6.8(б) бандларга қаранг). 
6.5 
Активни ҳарид қилиш ёки яратиш пайтидаги унинг бошланғич қиймати ушбу активни ҳарид қилиш 
ёки яратиш мақсадида тўланган товон ва операция бўйича сарфларни ўз ичига оладиган активни 
ҳарид қилиш ёки яратишда амалга оширилган сарфларнинг қиймати ҳисобланади. Мажбуриятнинг 
юзага келиш пайтидаги унинг бошланғич қиймати операция сарфлари чегирилган ушбу мажбуриятни 
ўз зиммасига қабул қилиш учун олинган товон қиймати ҳисобланади. 
6.6 
Бозор шартларидаги операция ҳисобланмайдиган ҳодиса натижасида активни ҳарид қилиш ёки 
яратиш ёхуд мажбуриятнинг юзага келиши ёки уни ўз зиммасига олишда (6.80-бандга қаранг) 
бошланғич қийматни аниқлашнинг имкони бўлмаслиги мумкин ёки бошланғич қиймат ушбу актив 
ёки мажбурият тўғрисида ўринли маълумотни тақдим этмаслиги мумкин. Баъзи шунга ўхшаш 
ҳолларда, ушбу актив ёки мажбуриятни дастлабки тан олишда жорий қийматдан шартли бошланғич 
қиймат сифатида фойдаланилади ва ушбу қиймат бошланғич қиймат бўйича кейинги баҳолаш учун 
бошлаш нуқтаси сифатида фойдаланилади. 
6.7 
Активнинг бошланғич қиймати, агар қўлланса, қуйидагиларни акс эттириш учун вақт ўтиши билан 
янгиланади:
(а) 
мазкур актив ҳосил қиладиган иқтисодий ресурснинг бир қисмини ёки бутунлай истеъмол 
қилиниши (эскириш ёки амортизация); 
(б) 
активнинг бир қисмини ёки бутун активни тўлиқлигича сўндирадиган олинган тўловлар; 
(в) 
актив бошланғич қийматининг бир қисми ёки ҳаммаси ортиқ қопланадиган (қадрсизланиш) 
бўлмаслигига олиб келадиган ҳодисаларнинг таъсири; ва 
(г) 
активга тегишли молиялаштириш компонентини акс эттириш учун фоизлар ҳисоблаш. 
6.8 
Мажбуриятнинг бошланғич қиймати, агар қўлланса, қуйидагиларни акс эттириш учун вақт ўтиши 
билан янгиланади:

---

Концептуал асос 
44 
© МҲХС Фонди 
(а) 
мажбуриятнинг бир қисмини ёки тўлиқ, масалан, мазкур мажбуриятни бир қисмини ёки 
тўлиқ сўндирадиган тўловлар ҳисобига ёки товар етказиб бериш жавобгарлигини бажариш 
ҳисобига ижро этиш; 
(б) 
мажбуриятни ижро этиш учун зарур иқтисодий ресурсларни ўтказиш жавобгарлиги 
қийматини мажбуриятни зарар келтирувчи ҳолга келтирадиган даражада оширадиган 
ҳодисаларнинг таъсири. Агар мажбуриятнинг бошланғич қиймати ушбу мажбуриятни ижро 
этиш бўйича жавобгарликни акс эттириш учун ортиқ етарли бўлмаса, мажбурият зарар 
келтирувчи ҳисобланади; ва 
(в) 
мажбуриятга тегишли молиялаштириш компонентини акс эттириш учун фоизлар ҳисоблаш. 
6.9 
Бошланғич қиймати бўйича баҳолаш асосини молиявий активлар ва молиявий мажбуриятларга 
нисбатан қўллаш усулларидан бири бу уларни амортизацияланган қиймат бўйича баҳолаш 
ҳисобланади. Молиявий актив ёки молиявий мажбуриятнинг амортизацияланган қиймати дастлабки 
тан олиш пайтида белгиланган ставкадан фойдаланган ҳолда дисконтланган келгуси пул 
оқимларининг ҳисоб баҳосини акс эттиради. Ўзгарувчан фоиз ставкали инструментлар ҳолатида 
дисконтлаш ставкаси мазкур ўзгарувчан ставка ўзгаришини акс эттириш учун янгиланади. Молиявий 
актив ёки молиявий мажбуриятнинг амортизацияланган қиймати фоизларни ҳисоблаш, молиявий 
активнинг қадрсизланиши ва пул маблағларининг келиб тушиши ёки тўланиши каби кейинги 
ўзгаришларни акс эттириш учун вақт ўтиши билан янгиланади.