Молиявий ҳисоб

 
4.2. Интеллектуал мулк объектларини (номоддий активлар)ни қабул 
қилиш ва ҳисобдан чиқариш тартиби 
 
Бухгалтерия ҳисоби тизимидаги янги объект номоддий активларнинг 
дастлабки ҳисобини ташкил этиш, корхоналарнинг молия-хўжалик 
фаолиятларида бухгалтерия ҳисоби ишларини тўғри олиб бориш, 
харажатларни таннархга ёки давр харажатларига қўшиш, молиявий 
натижаларни аниқлаш имконини беради. 
Тармоқ корхоналарда номоддий активларнинг дастлабки қийматини 
шакллантириш тартибини қуйидагича ифодалаш мумкин (Жадвал). 
Номоддий активларнинг сотиб олиш манбалари баҳолаш даражасига 
боғлиқ бўлади. Номоддий активларнинг баҳолари қуйидаги турларга 
бўлинади: шартнома баҳоси, келишилган баҳо, бозор баҳоси, баланс баҳоси. 
Мулкнинг, дастлабки қиймати ҳаражатларга бевосита боғлиқ. Бу эса ўз 
навбатида қўшма корхоналарда номоддий активларни тўғри гуруҳланишини 
тақозо қилади. 
Ҳужжатлаштириш орқали номоддий активлар бухгалтерия ҳисоби 
счётларида вақтида акс эттирилади ва уларни узлуксиз назорат қилиб бориш 
мумкин бўлади. 
Номоддий активлар ҳисобини юритувчи корхоналар бухгалтерия 
ҳисоби ҳужжатларини тузиш ва уларнинг айланишини амалдаги меъёрий 
ҳужжатлар асосида мустақил равишда белгилайдилар. Хўжалик юритувчи 
субъектлар томонидан қайд этилаётган ҳужжатларда номоддий активларнинг 
ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиб, номоддий активларнинг келиб 
тушиши, чиқиб кетиши, тавсифномаси, фойдали ҳизмат қилиш муддатлари, 
дастлабки қиймати, амортизация меъёрлари каби муҳим реквизитларни ўз 
ичига олиши керак.
Номоддий активларни ҳужжатлаштириш маълум хусусиятларга эга. 
Ушбу хусусиятлар номоддий активларнинг бошланғич ҳисобини тўғри 
ташкил қилишга имкониятлар беради. 
 
Интеллектуал мулк объектлар (номоддий активлар)нинг ташкил 
этиш манбалари бўйича дастлабки қийматини шаклланиши