Молиявий ҳисоб 1 Ўқув қўлланма

Қўшимча фойда усули
Фирма қийматини ҳисоблаш муҳим усулларидан бири унинг фойда олиш қобилиятини баҳолашдир. Ушбу усулни кўпинча қўшимча фойда усули деб аталади, у беш қадамни бажаришни талаб этади:
1. Бўлғуси фойдани баҳолаш.
2. Даромадлиликни одатий даражасини аниқлаш.
3. Одатий фойдани аниқлаш.
4. Қўшимча фойдани аниқлаш.
5. Гудвилл ҳисоби.
Салбий ишчанлик қобилият (бэдвилл)
Сотиб олинган соф активларнинг ҳаққоний қиймати фирманинг харид қийматидан юқори бўлса, бу сотиб олган компания учун қулай хариддир. Сотиб олинган активларнинг харид нархи ва ҳаққоний қиймати ўртасидаги фарқни олиш билан ҳисоблаб чиқиладиган гудвилл суммаси салбий ҳисобланади, ва салбий ишчанлик қобилият (бэдвилл) деб аталади. Ҳар қандай салбий ишчанлик қобилият сотиб олинган фирма моддий активларини камайишига мутаносиб равишда тақсимланиши зарур. Моддий активлар қийматини шу даражада камайтириш лозимки, бунда салбий гудвиллга ўрин қолмасин. Корхона активларини ҳаққоний қийматини рўйхатга олиш мумкин бўлмаганда БҲХС ушбу кўпайишни салбий гудвилл сифатида ифодаланиши ва шу захотиёқ фойда сифатида акс эттирилишини талаб этади.
Ишчанлик қобилиятининг амортизацияси
Энг кенг тарқалган бухгалтерия сиёсати бўйича ишчанлик қобилиятни унинг фойдали хизмат муддати мобайнида ҳисобдан чиқаришдир. Бироқ, амортизация даври ҳеч қандай ҳолатда ҳам 40 йилдан ошиб кетмаслиги керак.
5. Илмий тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишлар бўйича харажатлар (ИТИ)
38-сонли БҲҲСда илмий тадқиқот ишлари ва тажриба-конструкторлик ишланмаларига қуйидаги таъриф берилади:
Илмий тадқиқот ишлари – бу режалаштирилган изланишлар бўлиб, уларнинг мақсади янги илмий ва техникавий билимларни олиш ҳисобланади. Бундай турдаги изланишлар муайян мақсад ёки қўлланишга йўналтирилган бўлиши мумкин.
Тажриба-конструкторлик ишлари - бу илмий тадқиқот изланишлар ва бошқа билимлар натижаларини янги ёки мавжуд бўлган материаллар, асбоблар, маҳсулотлар, жараёнлар, тизимлар ёки хизматларни такомиллаштиришни режалаштириш ва ишлаб чиқаришга жорий этишдир. Ишланмалар ўз ичига тадқиқот маҳсулотларининг тушунчаларини, тадқиқот маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва текширишни, тимсол корхоналар қурилишини, шунингдек тажриба корхоналаридан фойдаланишни олади. Мавжуд маҳсулот, ишлаб чиқариш тизимлари, қайта ишлаб чиқариш ва бошқа амалдаги жараёнларга оддий ва даврий ўзгаришларни киритиш ривожланиш жумласига кирмайди. У шунингдек бозорни таҳлил қилиш ёки бозорда товарларни текширишни ўз ичига олади.

Номоддий активларга киритиладиган фаолият турларини туркумлаш