Молияга оид атама ва ибораларнинг изоҳли луғати а актуар ҳисоб-китоблар

П

Патент - маълум бир ҳуқуқ ёки имтиёз берувчи ҳужжат. Масалан, савдо ёки ҳунармандчилик билан шуғулланиш ҳуқуқи. Амалдаги солиқ қонунчилигига мувофиқ доимий савдо нуқталарида (жойларида) савдони амалга оширувчи юридик ва жисмоний шахслар савдо қилиш ҳуқуқига эга бўлиш учун вақтинчалик патентни сотиб оладилар. Патентда унинг берилиш муддати (патент амал қиладиган давр), савдо амалга ошириладиган маҳсулотлар гуруҳи ва савдо қилиш жойи ўз аксини топган бўлиши лозим.

Париж клуби – дунёнинг асосий (бош) кредитор-давлатлари гуруҳи. Агар бирор-бир қарздор мамлакат ўз тўлов балансини баланслаштиришда қийинчиликка дуч келиб, ХВФ ёрдамида ўз иқтисодиётини соғломлаштириш дастурини амалга оширишга киришса, Париж клуби қарздор мамлакатнинг молиявий муаммоларини ҳал этишда ўз ҳиссасини қўшади. Бунинг учун ҳамкорликда ўша мамлакат билан (биргаликда) битим ишлаб чиқилади. Унга кўра, унинг ташқи қарзларини қайтариш муддатлари узайтирилади. Масалан, Россия Париж клуби давлатларига қарзининг ҳажми 40 млрд. АҚШ долларига тенг бўлган бир пайтда, 1996 йил апрелининг охирида Парижда Россиянинг Париж клуби кредиторларига бўлган қарзини узоқ муддатли реструктуризация қилиш тўғрисида битим имзоланди. Унга мувофиқ равишда Россия томонидан қарзнинг қайтарилиши 2002 йилдан бошланиши ва 2020 йилга келиб тугаши керак. Бу нарса иқтисодий кризисдан чиққандан, иқтисодиётда реал ўсиш содир бўлгандан сўнг Россияга Париж клуби кредиторларининг ташқи қарзларини қайтаришга киришишга имкон беради.
Пеня – фуқаролик ҳуқуқида жазо чоралари (жарима)нинг кўринишларидан бири, қонун ёки шартномага мувофиқ тўловлар муддатини бузганлик учун ундириладиган молиявий жазонинг шакли. Унинг миқдори қонунга кўра тўловнинг ҳар бир кечиктирилган куни учун тўланиши лозим бўлган суммага нисбатан фоизда белгиланади. Корхона томонидан тўланган пеня суммаси ноишлаб чиқариш харажатларининг таркибига киритилади.
Пенсия – қарилик, ногиронлик, хизмат қилган йиллари учун ва боқувчисини юқотганда фуқароларни моддий жиҳатдан таъминлаш учун пул суммаларининг кафолатланган ҳар ойлик тўлови. Унинг қуйидаги турлари бўлиши мумкин: қарилик пенсияси; ногиронлик пенсияси, хизмат қилган йиллари учун пенсия; боқувчисини юқотганлиги учун пенсия; социал пенсия.