Moliya”fanidan O’quv-uslubiy majmua

Umumiy risk,
Kutilmagan
risk


Sistematik
risk


N, portfeldagi
qimmatbaho qog’ozlar soni

Portfeldagi qimmatbaho qog’ozlarning soni oshgani sari, umumiy risk ham kamayib boradi. Bu kamayish faqat sistemalashmagan riskli komponentda sodir bo’ladi. Sistematik risk diversifikatsiya orqali tasir ko’rsatmaydi.

18.2-rasm. Teng salmoqli portfel uchun diversifikatsiya va portfel risk

5. Kutilgan qaytim stavkasi¹⁰⁶
Chiziqli bog’liqlik. Biz ko’p marotaba kutilgan foydaning qimmatbaho qog’ozda uning riski uchun kompensatsiya to’lashini ko’rib chiqqan edik. Biz oldingi bo’limda bozor betasi bir xil kutishlar va risksiz qarz olish va qarz berishning tahminlari ostidagi riskning mos o’lchovi deb ko’rsatgan edik. Modelni baholab bu kabi tahminlarni joylagan kapital aktivi qimmatbaho qog’ozdagi kutilgan foyda uning betasiga musbat tarzda (va chiziqli) bog’langanligini takidlaydi. Bu bo’limda biz bir faktorli modeldagi risk va foyda orasidagi o’xshash bog’liqlikni aniqlaymiz.

Biz buni yirik va yaxshigina diversifikatsiyalangan portfellardagi mos riskning barchasi sistematik ekanligini takidlash orqali boshlaymiz, chunki kutilmagan risk umuman diversifikatsiyalanadi. Takidlash kerakki, yaxshigina diversifikatsiyalashgan aksiyador o’zning ma’lum aksiyalarining foizini o’zgartirishni nazarda tutganida, u qimmatbaho qog’ozning kutilmagan riskini e’tibordan chetda qoldiradi.

106. 
     Arthur J. Keown, John D. Martin, J. William Petty, Foundations of Finance, Global Edition, 7/E, Pearson, 2012, p 206-208
     

170
Shuni unitmangki, biz aksiyalar portfellar kabi sistemalashmagan risklarga ega emas. Shunigdek, biz aksiyaning kutilmagan riski uning foydasiga tasir ko’rsatadi deb ham aytayotganimiz yo’q. aksiyalar sistemalashmagan risklarga ega emas va ularning ma’lum foydasi sistemalashmagan risklarga bog’liq. Chunki, bu risk yaxshigina diversifikatsiyalangan portfellda yuvib tashlaydi, biroq, aksiyadorlar o’zlarining portfeliga aksiya kiritishni yoki kiritmaslikni ko’zlaganida, ular bu kutilmagan riskni e’tibordan chetda qoldiradi.shuning uchun, agar aksiyadorlar kutilmagan riskga e’tibor bermayotganda, faqat aksiyaning sistematik riski uning kutilgan foydasiga bog’lanishi mumkin.

Bu bog’liqlik 10.3 rasmdagi qimmatbaho qog’ozlar chizig’ida ko’rsatilgan. P, C, A va L nuqtalarning barchasi 10% risksiz darajadan kelib chiquvchi chiziqda yotadi. To’rt aktivning har birini ifidalovchi nuqtalar risksiz darajani va boshqa uch aktivlarning xohlagan birining kombinatsiyasi bilan yaratilishi mumkin. Misol uchun, A 2.0 betaga ega P 1.0 betaga, A aktivdagi 50% portfel va risksiz darajadagi 50% ham P aktiv singari bir xil betaga ega. Risksizlik darajasi 10% va A aktivdagi kutilgan foyda 35% ni takidlab, kombinatsiyaning 22.5% i [(10%+35%)/2] P qimmatbaho qog’ozning kutilgan foydasi bilan bir xilligini aytadi. Chunki, P qimmatbaho qog’oz risksiz aktiv va A qimmatbaho qog’oz singari bir xil beta va kutilgan foydaga ega va individual teng tarzda P qimmatbaho qog’ozning va uning portfeli uchun kombinatsiyaning kichik miqdorini qo’shish uchun ko’tariladi.

L QQ bozor chizig’i