Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

 
Axborot mo‘tadilligiga ta’sir etuvchi usul
bo‘lib, uni nusxalash, suratga olish, 
yozish, uzatish, echib olish, ma’lumotlarni qayta ishlash dasturini virus bilan 
zararlanishi, ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash texnologiyasini buzilishi, 
safdan chiqarish va ma’lumotlarni qayta ishlash va uzatish texnik vositalarining ish 
rejimini buzish va ishdan chiqarish xizmat qiladi. 
Interaktiv xizmati xujjat materiallarining qaltisligi axborotning xufyona chiqib 
ketishi yoki yo‘qolishiga olib keladi. Xujjatlashtirilgan ma’lumotning yo‘qolishi 
axborot tashuvchilarini o‘g‘irlanishi va yo‘qolishiga, ruxsatsiz axborot 
tashuvchilarni yo‘q qilish yoki ularga ma’lumotlarni ko‘chirish, ma’lumotlarni 
o‘zgartirilishi va blokirovkalashga olib keladi. Ma’lumotlarning qisman, qayta 
tiklanmaydigan yoki vaqtinchalik yo‘qotilishi har qanday xolatda ham axborot 
egasiga zarar etkazadi. Konfidensial xujjat materialidan xufyona foydalanish uning 
tarqalib ketishiga olib keladi. Ko‘pchilik mutaxassislar meyoriy xujjatlarda 
“konfidensial ma’lumotlarni xufyona tarqalishi” iborasini “konfidensial 
ma’lumotlar tarqalishi”, “konfidensial ma’lumotlarni oshkoralash” iboralari bilan 
qofiyalaydilar. Lekin bu mutaxassislar tomonidan to‘g‘ri deb qabul qilinmaydi.
Konfidensial ma’lumotlarning oshkoralik va tarqalishi unga ruxsati bo‘lmagan 
foydalanuvchiga ruxsat etilmagan ma’lumotlarni etkazishni ifodalaydi. Bunday 
harakat biron bir kimsa tomonidan amalga oshiriladi. Konfidensial xujjat materialini 
tashuvchilarning yo‘qolishi tufayli ma’lumotlarni ruxsatsiz tarqalishi, axborot 
tashuvchi vositalarning uning egasida qolgan holda axborot tashuvchilarni 
o‘g‘irlanishi yoki unga ma’lumotlarni yozilishi mumkin. Yo‘qolgan axborot 
tashuvchi vositalarni begona shaxs qo‘liga tushishi yoki chiqindi sifatida yo‘q 
qilinishi mumkin. Ko‘pchilik hollarda bir korxonada konfidensial ma’lumotlar bilan 
ishlovchi xodimlarning hamkasbiga zarar etkazish maqsadida axborot tashuvchi 
vositalarini o‘g‘irlash holatlari yuz berib turadi. Odatda bunday axborot tashuvchi 
vositalar o‘g‘irlik sodir etgan shaxs tomonidan yo‘q qilingan. Har qanday holatda 
konfidensial ma’lumotni yo‘qolishi yoki o‘g‘irlanishi axborotning boshqa doirada 
tarqalishiga olib kelishi mumkin. 
SHuning uchun ham konfidensial ma’lumotni xufyona tarqalishi uning 
oshkoraligiga va yo‘qolishiga, o‘zga shaxs tomonidan o‘g‘irlanishiga olib keladi. 
Interaktiv xizmatlar axborot resurslarini konfidensiallik darajasini toifalash yoki 
sinflarga ajratish o‘ziga xos ahamiyat kasb etadi.