Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

superuzel
bo‘la olishi 
mumkin 
va 
buni 
hech 
kim 
payqamaydi 
ham. 
Superuzel 
sizning kompyuteringizga superuzellar haqidagi kesh axborotni: ularning IP 
manzillari va foydalanadigan portlari nomerini jo‘natadi. Bu ma’lumotlar 
superuzellarga ulanishda kerak bo‘ladi va shaxsiy kompyuterga o‘rnatilgan 
operatsion tizimning registr faylida saqlanadi. 
4.
Superuzel siz kiritgan nom va parolni Skype tarmog‘ining nomlar serveriga 
kiritib, sizni tarmoqda qayd qiladi. 
5.
Siz o‘zingiz biladigan va Skype tarmog‘ida qayd qilingan abonent bilan 
bog‘lanish uchun uning nomini sichqoncha bilan ikki marta chertish kifoya. Siz u 

---

148 
bilan bog‘lanib, ikkalangiz o‘z kompyuterlaringizga ulangan mikrofon va karnaydan 
foydalangan holda gaplasha olasiz. 
6.
Siz Skype tarmog‘ida kerakli odamlarni qidirishingiz mumkin. Qidiruv haqidagi 
ma’lumotlar superuzelga jo‘natiladi. Topilgan IP manzil, uning porti nomeri va 
boshqa muloqat uchun ma’lumotlar sizga jo‘natiladi. Bu ma’lumotlardan 
foydalangan holda siz kerakli odamga qo‘ng‘iroq qila olasiz. 
7.
Agar superuzelda siz qidirayotgan ma’lumotlar topilmasa, bu superuzel boshqa 
superuzellarga murojaat qiladi va superuzellar bu ma’lumotlar topilmaguncha bir-
birlariga murojaat qila beradilar. 
8.
Skype mobil va statsionar telefonlarga ham qo‘ng‘iroq qilish imkonini beradi. 
Dastlab qo‘ng‘iroq internet orqali uzatiladi va faqat oxirgi qadamda qo‘ng‘iroq simli 
yoki mobil telefon tarmog‘i orqali uzatiladi. 
Meyl Agent dasturi va u orqali muloqot o‘rnatish. 
Mail.Ru Agent - Mail.Ru 
kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan, Internet orqali tezkor xabarlarni almashish 
dasturi. 
Mail.Ru 
dasturi 
tezkor 
xabarlarni 
almashishdan tashqari, Internet orqali 
telefon 
qurilmalari 
yordamida 
so‘zlashish, videoqo‘ng‘iroqlarni amalga 
oshirish, tekin SMS xarablarni jo‘natish 
hamda elektron pochtangizga kelib 
tushgan xatlar to‘g‘risida ogohlantirish 
imkoniyatlarini ham taqdim etadi (3.6.-
rasm). 
Tvitter 
tizimi. 
Tvitter 
ommaviy 
axborotlarni jo‘natish tizimi, undan 
to‘g‘ri foydalanish.
Internet tarmog‘ida 
Blog
 
degan tushuncha ko‘p uchraydi. Bu 
blogda har bir foydalanuvchi o‘z fikrini 
qoldirishi va shu fikriga tahlillarni olishi 
mumkin. Tvitter fikr almashish uchun 
mo‘ljallangan kichkina blog hisoblanadi. 
Kichkina blog deyilishiga sabab belgilar 
soni 140 tani tashkil etadi, ya’ni siz 140 
tadan ortiq belgini kirita olmaysiz. 
SHundan qilib Tvitter axborotlarni jo‘natish tizimi veb sayt orqali matn xabarlarni, 

---

149 
SMS xabarlarni, tabriklarni, minnatdorchiliklarni hamda shunga o‘xshash turli 
ma’lumotlarni jo‘natish mumkin. SHuni unutmang - siz jo‘natgan xabar yoki 
ma’lumot barchaga Internet orqali ko‘rinadi va imkonli bo‘ladi. SHuning uchun, 
xabarlarni yozishda va jo‘natishda axborotlardan foydalanish va ishlash madaniyati 
qoidalariga rioya qiling. 
ICQ dasturi. ICQ
-
hozirgi kunda eng 
ommabop bo‘lgan internet muloqot dasturi 
hisoblanadi. Bu dasturning foydalanuvchilar 
soni 38 mln. dan oshib ketgan. Bu dasturda 
xar bir foydalanuvchi shaxsiy raqamiga ega 
bo‘ladi. Qidiruvni amalga oshiradigan 
vaqtda ham ICQ raqamidan
 
foydalaniladi. 
Foydalanuvchilar 
Internetga 
ulangan 
kompyuterda ushbu dasturni ishga tushiradi, 
shundan so‘ng dastur avtomatik ravishda 
ICQ xizmati serveri bilan bog‘lanadi (3.7.-
rasm). Bog‘lanish amalga oshirilgandan so‘ng xabarlar almashish mumkin. 
Google Talk dasturi
. Google Talk dasturi Google kompaniyasi tomonidan ishlab 
chiqilgan tezkor real vaqt tizimida xabarlarni almashish dasturi hisoblanadi. Google 
Talk dasturi matn ko‘rinishidagi xabarlarni almashish, va tovushli so‘zlashish 
imkoniyatini taqdim etadi. Bundan tashqari Google Talk dasturi Gmail elektron 
pochta tizimining xizmatchi dasturi bo‘lib pochta qutisini boshqarish vazifasini ham 
bajaradi. Google Talk dasturidan foydalanish uchun albatta Gmail tizimida elektron 
pochta qutisiga ega bo‘lish kerak.