Moliya va raqamli axborot texnologiyalari

Himoyaning texnik vositalari 
– bu texnik qurilmalar, komplekslar yoki tizimlar 
yordamida ob’ektni himoyalashdir. Texnik vositalarning afzalligi keng ko‘lamdagi 
masalalarni hal etilishda, yuqori ishonchlilikda, kompleks rivojlangan himoya 
tizimini yaratish imkoniyatida, ruxsatsiz foydalanishga urinishlarga mos munosabat 
bildirishda va himoyalash amallarini bajarish usullaridan foydalanishning 
an’anaviyligida namoyon bo‘ladi. 
 
Niqoblovchi belgilarning ochilishi (demaskirovka belgilari)
deganda ob’ektning 
boshqa ob’ektlardan biron-bir tavsifi bilan farq qiladigan xususiyati tushuniladi. 
Farqlovchi tavsiflar son yoki sifatda baholanishi mumkin.
 Ob’ektning demaskirovka 
belgilari 
– bu himoya ob’ektiga xos xususiyat bo‘lib, undan texnik razvedka 
ob’ektni topishi yoki aniqlashi hamda ob’ekt haqida kerakli malumotlarni olish 
uchun foydalanilishi mumkin. Axborotga egalik demaskirovka belgilarini tahlil 
etish orqali amalga oshiriladi. Demak, bu belgilar axborotni o‘ziga xos chiqib ketish 
kanali hisoblanadi. Demaskirovka belgilarni tarqatuvchilar bo‘lib tog‘ridan-tog‘ri 
bu belgilar bilan bog‘liq bo‘lgan fizik maydonlar hisoblanadi. 
Ob’ektni topishda 
texnik razvedka vositalarining faoliyat ko‘rsatish jarayonida 
ob’ektning texnik demaskirovka belgilari aniqlanadi va uning mavjudligi haqida 
hulosa qilinadi. 
Demaskirovka belgilari quyidagilar bilan farq qiladi: 
-
joylashuvi – boshqa ob’ektlar va atrofdagi predmetlar orasida ob’ekt 
joylashuvini aniqlab beradigan belgi; 
-
tarkibiy ko‘rinish – ob’ektning tuzilishi va to‘laligicha ko‘rinishini aks 
ettiradigan kattaliklarini (tarkibi, soni va alohida ob’ektlarning joylashuvi, shakli va 
geometrik o‘lchamlari) aniqlovchi belgilar; 
-
faoliyati – ob’ektning fizik faoliyat yuritishi orqali uni ochib beruvchi belgilar. 
 
Texnik demaskirovka belgilarini ikki toifaga bo‘lish mumkin: 

---

71 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri demaskirovka belgilari – himoya ob’ektining faoliyati va 
uning fizik maydonlari (elektromagnit, akustik, radiatsion va boshqalar) bilan 
bog‘liq bo‘lgan, himoya qilinadigan axborotga bog‘liq bo‘lmagan atrof-muhitning 
fizik maydoni fonidan farq qiladigan belgilar; 

bilvosita demaskirovka belgilari – ob’ektning faoliyat ko‘rsatishi natijasida 
atrof-muhitdagi o‘zgarishlar natijasida yuzaga keladigan belgilar (faoliyatning 
optik-vizual belgilari, geometrik o‘lchamlar, yoritilganlikning keskin farq qilinishi, 
ishlab chiqarish faoliyatidan qolgan izlar va hokazo).