Moliya tizimi reja: Moliya tizimi. Moliya tizimini boshqarish

Moliyaning mohiyati uning funksiyalarida namayon bo`ladi va u asosan 

qo`yidagilarga bo`linadi.

1. Taqsimlash funksiyasi. Bu funksiya ko`yidagilarda o`z aksini topadi.

- Yaratilgan yalpi ichki maxsulot dastlab korxonada,uni yaratishda ishtirok etgan 

xodimlarga, davlat budjetiga (soliq shaklida).

-Davlat moliyasi orqali har xil fondlarni shakllantirishga.

- Korxona va boshqalar o`z daromadlarining ma`lum qismini nodavlat va jamoa 

tashkilotlariga, ular tomonidan turli xayriya fondlarini tashkil etishga.

- Xayriya  fondlaridan kam ta`minlangan oilalarni ijtimoiy ximoya  etishga.

- Xonadonlar moliyasida –yaratilgan daromadni iste`mol va jamg`arma extiyojlariga 

taqsimlanishi.

2. Nazorat funksiyasi – Bu funksiya taqsimlash funksiyasi  bilan o`zviy bog`lik bo`lib, u 

moliya munosabatlarining turli tarkibi orasida pul fondlarining shakllanishi va 

ishlatilishini nazorat qiladi.

Ushbu funksiyaning bosh maqsadi ijtimoiy ishlab chiqarishni samaradorligini oshirish 

,Xalq xujaligining barcha bug`inlari ishini yakunlash maqsadida markazlashgan va 

markazlashmagan pul fondlarini to`g`ri tashkil etilishi va ulardan maqsadga muvofiq 

foydalanishni taminlashdan iborat.

---

Moliyaviy nazorat umudavlat, ichki xo`jalik ,jamoa va mustaqil nazoratlarga

bo`linadi.

Umumdavlat nazorati Oliy Majlis, Moliya Vazirligi, Soliq ,kredit muassalari davlat

qumitalari, vazirliklar, maxalliy boshqaruv organlari tomonidan amalga oshirilib unda

pul mablag`larini shakllanishi va sarflanishi nazorati olib boriladi.

Ichki xo`jalik nazorati korxona,tashkilot va muassasalarning moliyaviy xizmatlari

(hisob,hisobot va rejalashtirish) bo`limlari tomonidan pul mablag`larining shakllanishi

va harajatlar ustidan nazoratni ta`minlaydi.

Jamoa nazoratini aloxida jismoniy shaxslar, o`z-o`zini boshqarish organlari va

boshqalar ixtiyoriy ravishda olib boradi.

Mustaqil nazoratni mustaqil auditorlik firmalari amalga oshiradi.Bunda barcha

xo`jalik subyeklari faoliyati natijalarining qonuniyligi, amaldagi buxgalteriya hisobini

yuritish bo`yicha va boshqalarga tegishli me`yoriy hujjatlarga mosligi, ularga amal

qilinganligi nazoratdan o`tkaziladi.

Amalga oshirish muddatidan kelib chiqib moliyaviy nazorat birlamchi, joriy va

yakuniy nazoratlarga ham bo`linadi.

Birlamchi moliyaviy nazorat korxonalar

moliyaviy rejalarini budjet

tashkilotlarini smetalarini, budjetlar loyihalarini va boshqalarni tuzish , ko`rib chiqish

va tavsiflash bosqichlarida amalga oshiriladi.

---

Joriy

moliyaviy

nazorat

rejalarni

bajarilishi

,xo`jalik

moliyaviy

operatsiyalarini borishi jarayonida amalga oshirib, unda daromad va harajatlarni

amalga oshirilishini to`g`riligi, o`z muddatidaligi tezkor va moslashuvchanlik

asosida olib boriladi.

Yakuniy

moliyaviy

nazorat

amalga

oshirilgan

moliyaviy

operatsiyalarning to`g`riligi ,qonuniyligi va maqsadga muvofiqligini tekshirish,

tahlil va audit qilish orqali amalga oshiriladi.

Shuning bilan birga ayrim mualliflar (A. O`lmasov,A Vaxobov, «Iqtisodiyot

nazariyasi» Toshkent, 2006, 379-380 betlar ) moliyaning funksiyalariga

rag`batlantirish, iqtisodiy axborot berish va ijtimoiy ximoya funksiyalarini ham

kiritishadi. Bizning fondimizcha rag`batlantirish va ijtimoiy ximoya funksiyalari

moliyaning taqsimlash funksiyasi natijasiligini, iqtisodiy axborot berish esa

korxona ,tashkilot va muassasalarni funksional vazifalari ekanligini hisobga olib

ularni moliyaning aloxida funksiyalariga ajratilishi maqsadga muvofiq emas.

---