Молия кредит” кафедраси “молия” фанидан Курс иши Мавзуж: Банк хизматлари бозорини ривожлантириш

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
Тошкент молия иниституи

“молия кредит” кафедраси

“молия” фанидан

Курс иши
Мавзуж: Банк хизматлари бозорини ривожлантириш.


Бажарди: Асатова Сунбула
Илмий рахбар:чинкулов к(PhD)

Тошкент-2022

Кириш
Режа:
1 Банк тизими тарихи
2 Банк хизматлари ва уларни ривожлантиришга каратилган чора тадбирлар
3 "ТРАСТБАНК" банк хизматлари бозорида собиткадам
4 Хулоса
Фойдаланилган адабиётлар
KIRISH
1991 йилда қатор банклар шакллана бошлади. Улар Ўзбекистон иқтисодиёти ривожланишининг ўзгарувчан шароитларида фаолият юритиб, замо­навий иш услубларини ўзлаштирган ҳолда тобора янги қирраларга эга бўла борди. 1991-1992 йиллар банклар фаолиятига доир қарашларда чинакам бурилиш йиллари бўлди. Ўзбекистон Республи­каси "Банклар ва банк фаолияти тўғрисида”ги Қонунининг қабул қилиниши икки даражали банк тизимининг таркиб топиши ва мамлакат Марка­зий банки зиммасига янги вазифалар юкланиши учун асос бўлиб хизмат қилди. Унинг олдига пул муомаласини тартибга солиш, тижорат банкла­ри тизими ҳамда тўлов тизимини шаклланти­риш вазифалари қўйилди. Иқтисодиётнинг турли тармоқларини молиялаштириш энди ташкил этиладиган, замонавий тамойил ва талаблар асосида фаолият юритувчи ихтисослашган тижорат банк­лари томонидан амалга оширилиши лозим эди.
1993–1994 йилларда банк тизимидаги исло­ҳотлар давом этди. 1994 йилнинг 1 июлидан эъ­тиборан миллий валюта — сўмнинг муомалага киритилгани мустақил банк тизимининг, умуман, Ўзбекистон иқтисодиётининг шаклланишида муҳим аҳамият касб этди. Бу Марказий банк ўз фаолиятида тўлиқ мустақил бўлганини, келгу­сида бозор инструментлари орқали миллий пул тизимини тартибга солиш самарали ташкил эти­лишига ёрдам бериши мумкин эканини анг­латар эди. Айнан шу вақтдан бошлаб Марказий банк­нинг пул-кредит сиёсатини юритиш, валютага оид ишларни тартибга солиш, банк фаолиятини бошқариш ва кейинчалик самарали тўлов тизими­ни яратиш бўйича фаолияти тўлақонли равишда миллий валютанинг барқарорлигини таъминлаш­га қаратилди.
1995 йил банк қонунчилигини такомиллашти­риш даври бўлгани билан ажралиб туради. Тари­хий муҳим ҳужжат — “Ўзбекистон Республикаси­нинг Марказий банки тўғрисида”ги Қонун нафақат банк тизимининг ҳуқуқий асосини бойитди, балки Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг янги, алоҳида мақоми ва ваколатларини, асосий мақсад-вазифаларини аниқ-равшан белгилаб бер­ди. Шу билан бир қаторда мазкур йилда аҳолига хизмат кўрсатиш сифатини яхшилаш, шунингдек, кредит ва депозит бозорларида рақобат муҳитини шакллантириш учун зарур шароитлар яратилди. Банкларнинг капитал ҳажмига жалб этиладиган аҳоли жамғармалари миқдорини чекловчи қоида бекор қилингач, банк муассасаларининг имкони­ятлари сезиларли даражада кенгайди ва рақобат кучайди. Бунинг самараси дарҳол намоён бўлди. Агар 1994 йил бошида аҳоли жамғармаларининг 98,5 фоизи Жамғарма банки (ҳозирги Халқ банки), 1,5 фоизи эса бошқа банклар ҳиссасига тўғри келган бўлса, ўша йил охирида бошқа тижорат банкларининг ҳиссаси ҳам кўпайиб, бу борадаги кўрсаткич 12,8 фоизга етди. Бугунги кунга келиб, бу борадаги кўрсаткич 83,2 фоизни ташкил этмоқда.
1996 йил

Ушбу йилда қабул қилинган Ўзбе­кистон Республикасининг “Банклар ва банк фао­лияти тўғрисида”ги Қонуни иккинчи даражали банк тизими — тижорат банклари фаолиятининг ҳуқуқий асосини конкретлаштирди.

Банк тизимига тааллуқли икки асосий ҳужжат — “Ўзбекистон Республикасининг Марказий бан­ки тўғрисида”ги ҳамда “Банклар ва банк фаолия­ти тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонун­ларининг ишлаб чиқилишида ривожланган молия тизимига эга мамлакатлар тажрибаси инобатга олинганини алоҳида таъкидлаш жоиз. Мазкур қонунлар, шунингдек, “Акциядорлик жамиятла­ри ва акциядорлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги Қонун нодавлат банкларнинг хусусий ва акциядорлик-тижорат шаклида ташкил этили­шига қулай ҳуқуқий шароит яратди. Бу даврда банк тизими ривожига алоҳида таъсир этган икки омилни ажратиб кўрсатиш мумкин. Биринчиси, олиб борилган ислоҳотлар натижасида 1996 йилда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки монетар бошқарув ва банк назоратининг тўла ҳуқуқли органи бўлди. Иккинчиси, Ўзбекистон Республи­каси “Банклар ва банк фаолияти тўғрисида”ги Қонуни иккинчи даражали банк тизими – тижорат банклари фаолиятининг ҳуқуқий асосини аниқ-пухта белгилаб берди. Унда банк активларини диверсификациялаш ва хорижий капитал жалб қилиш асосида универсал тижорат банкларини шакллантириш принциплари мустаҳкамланган.
Бу даврда иқтисодиётнинг алоҳида тармоқлари­га хизмат кўрсатувчи кредит-молия ташкилотлари ташкил этилди. Бундай ихтисослашув қишлоқ хўжалиги, автомобиль саноати, авиасозлик каби халқ хўжалигининг муайян соҳа ва тармоқларини молиялаштириш зарурати билан боғлиқ эди. Кел­гусида ихтисослашган банклар ўз операциялари ва мижозлари доирасини мамлакат иқтисодиёти ри­вожланишининг янги даражаси ва бизнес-муҳит талабларига кўра кенгайтира боради.
Мазкур даврда Ўзбекистон Республикаси Мар­казий банкининг банк секторини бошқарувчи ва назорат қилувчи орган сифатида шаклла­ниш жараёнлари давом этди. Банк тизимига тааллуқли қонунчилик базаси сифат жиҳатидан янгиланиб, халқаро банк амалиёти билан мувофиқлаштирилди.
1997 йил

Ушбу йилда ислоҳотларнинг страте­гик йўналишларидан бири банк секторида хусу­сий капитал оқимини рағбатлантиришдан иборат бўлди.

Мазкур жараён 1997 йилда Ўзбекистон Рес­публикаси Президентининг “Хусусий тижорат банкларини ташкил қилишни рағбатлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони эълон қилинганидан сўнг жадаллашди. Унда жисмоний шахсларнинг 50 фоиздан кам бўлмаган улуши би­лан банклар очиш учун имтиёзлар тақдим этиш кўзда тутилган эди. 1997 йил банк тизимининг ривожланиш тарихида банк фаолиятида ахборот тизимларини жорий этиш бошлангани билан аҳамиятлидир. Маълумки, ўша вақтгача респу­блика ҳудудида амалдаги барча ҳисоб-китоблар кун бўйи олиб борилар эди. 1997 йилнинг март ойидан янги дастурий таъминот жорий этилиб, барча ҳисоб-китоблар автоматик режимда амалга оширила бошланди. Бу эса тўловларни республи­ка ташқарисида 15 дақиқа мобайнида, Тошкентдан чекка жойларда атиги 3 дақиқада амалга ошириш имконини берди.
Айнан ўша вақтда ҳисоб-китоблар механиз­ми ишлаб чиқилди ва банклараро электрон тўловларнинг замонавий тизими жорий этилди. Банкларга ўша вақтдаги ноёб имконият — ком­пьютер ва телекоммуникация ускуналарини ха­рид қилиш ва департаментларни улар билан жиҳозлаш имконияти берилди. Улар маблағларни ўз фаолияти учун зарур ускуна-анжомларни мо­дернизация қилишга йўналтириши ҳисобга оли­ниб, қатор солиқ тўловларидан озод қилинди.
Шу тариқа, молиявий ва иқтисодий ахборот­нинг сифат жиҳатидан янги истеъмолчилари – маҳаллий ва хорижий инвесторлар пайдо бўлди
1998 йил

Ушбу йилда республика банкла­ри Базель тавсияларига мувофиқ ҳолда фаолият кўрсатиш учун зарур тадбирлар амалга оширилди.


1.Банк назорати ва халқаро амалиёти бўйича Базель қўмитасининг тавсияларидан келиб чиқиб, тижорат банклари фаолиятини молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари доирасида тар­тибга солувчи комплекс меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилди. Бунда тижорат банкларининг молиявий барқарорлигини таъминлаш мақсадида улар ба­лансида мавжуд муаммоларни олдиндан аниқлаш ҳамда банк ликвидлиги пасайиши ва капитал туга­ши юзага келишидан олдин огоҳлантирув чорала­рини кўриш тамойилларидан фойдаланилди.
1999–2000 йиллар
Ушбу йилларда валюта сиё­сати янада либераллаштирилган ҳолда, биржадан ташқари валюта бозорида хорижий валюталар савдоси механизми амалга киритилди.
Мазкур механизм ваколатли банкларнинг хо­рижий валютада талаб ва таклифдан келиб чиқиб, ўз мижозларидан шартнома асосида эркин курс бўйича валюталарни сотиб олишини кўзда тутади.
2000-2010 йиллар
Мазкур давр Ўзбекистон банк тизимини мустаҳкамлашда салмоқли ютуқларга эришилгани билан аҳамиятлидир. Айнан шу йил­ларда замонавий инфратузилмага эга самарали банк тизимини ташкил этиш билан боғлиқ ишлар амалга оширилди.
Банк тизими олдига унинг ривожланиш истиқболларини белгилаб берувчи стратегик вази­фалар қўйилди. Вазифаларнинг биринчиси банк­лар молиявий барқарорлигини ошириш ва ички бозорда молиявий хизматлар доирасини кенгай­тиришдан иборат бўлса, иккинчиси — Ўзбекистон банкларининг халқаро капитал бозорида фаолли­гини таъминлашдир.
Мазкур даврда Ўзбекистон Республикаси ­Президенти Ислом Каримов мамлакатимиз молия-банк тизимини ривожлантириш, унинг фаолиятини мустаҳкамлаш ва сифат жиҳатидан яхшилаш масалаларига янада кўпроқ эътибор қаратди. Шу муносабат билан қатор етакчи бан­клар (“Ўзсаноатқурилишбанк”, “Асака” банки ва бошқалар)нинг капиталлашув даражасини оши­риш бўйича муҳим қарорлар қабул қилинди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ми­крокредитбанк” устав фондини кўпайтириш тўғрисида”ги Фармони мазкур банкни кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни молиялашти­риш бўйича асосий кредит марказларидан бири­га айлантирган ҳолда унинг фаолиятини сифат жиҳатидан янада яхшилади.
Ушбу даврдаги ҳар бир йил мамлакат банк-молия тизимининг изчил ривожланишида янги босқич сифатида қайд этилади. 2001 йил
Ушбу йилнинг 1 июлидан эътибо­ран кичик бизнес корхоналари ўзлари ишлаб чиқарган экспорт товарлар (иш ва хизматлар)ни банк муассасалари кассалари орқали белгиланган тартибда валюта улушини ўз ҳисобига ўтказиш йўли билан нақд хорижий валютада амалга оши­риш имкониятига эга бўлди. Республикамиз ҳукумати кичик бизнес ва хусусий тадбиркор­ликни рағбатлантиришни ҳамда унинг ташқи иқтисодий фаолиятдаги иштирокини кенгай­тириш борасида муҳим қадам қўйди. Айнан шу йили эркин айирбошловчи валютадаги Бирлаш­ган барқарорлашган жамғарма ташкил этилди. Бу ўз навбатида, Ўзбекистонда биржадан ташқари ва­люта бозорини янада ривожлантиришнинг муҳим воситаси бўлиб хизмат қилди.
Бу вақтда банк тизими билан хусусий сектор ўртасидаги ҳамкорлик сезиларли даражада ри­вожланди. Мазкур ҳамкорлик ривожига туртки берган муҳим омиллар сифатида банклар томони­дан хизмат кўрсатиш сифатининг тобора яхшила­ниши, банкларда рақо­батчилик муҳитининг юзага келиши, мамлакатимизда тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш билан боғлиқ жараёнларни кўрсатиш мумкин. Айнан шу даврда банклар кредитлаш сиё­сати кучайганини, мижозлар сўровларини синчков­лик билан ўргана бошлаганини ва банк ходимлари­да мижозларнинг талаб-эҳтиёжларига жавобан тез ҳаракат қилиш қобилияти шаклланганини яққол кузатиш мумкин.
2002 йил
2002 йил аҳолининг банклардаги омонатларини ҳимоялашнинг ишончли ва самарали механизми яратилди.
Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг банклардаги омонатларини ҳимоялаш кафо­латлари тўғрисида”ги Қонуни доирасида Фуқа­роларнинг банклардаги омонатларини кафолат­лаш фонди ташкил этилди. Давлат-тижорат Халқ банкидан ташқари, республикамиз ҳудудида ўз фаолиятини олиб борувчи барча банклар унга аъзо бўлди. Ишончлилик, хизмат кўрсатишнинг юқори сифати, барча мижозлар билан ўзаро шериклик муносабатлари Ўзбекистон банклари фаолиятида асосий принципларга айлана борди.
Банк тизими фаолиятининг институционал асослари такомиллаштирилди. Банк секторини либераллаштириш ва ислоҳ қилишни кўзда ту­тиб қабул қилинган дастурий ҳужжатлар унинг самарадорлигини оширишни олдиндан белгилаб берди. Мазкур ҳужжатлар замирида банк фао­лиятини либераллаштириш жараёнининг ти­зимли ва босқичма-босқичлик тамойиллари ёта­ди. Ушбу тамойилларга амал қилиш аҳолининг мамлакат банкларига нисбатан ишончини янада мустаҳкамлаш имконини берди. Бундай ёндашув, шубҳасиз, барқарор ва ишончли банк тизимини ташкил қилиш жараёнида улкан ютуқдир.
2003–2004 йиллар
Мамлакатимизда либерал­лаштириш ва ислоҳотларни янада чуқурлаштириш жараёнида банк тизимини ривожлантириш даври.
Бу даврда аҳолининг банк тизимига ишончини мустаҳкамлаш, банкларни рес­публикамиздаги ян­гиланишларнинг молиявий таянчига айлантириш мақсади қўйилди. Унинг муваффақияти банк­ларнинг келгуси ривожида долзарб аҳамият касб этиши лозим эди. Корхоналарни акциядорлашти­риш ва уларнинг мулкчилик шаклини ўзгартириш жараёнлари жадаллашди. Банклар мамлакатимиз иқтисодий тараққиётининг янги босқичи талаб­ларидан келиб чиқиб, ўз ривожланиш концеп­циясига риоя этган ҳолда стратегиясини тако­миллаштириб борди. Уларнинг ресурс базасини кенгайтириш ва капиталлашув даражасини оши­риш ўз фаолиятини диверсификациялаш, янги акциядорларнинг маблағларини жалб этиш, IT-технологиялар асосида янги банк маҳсулотлари ва инструментларини ишлаб чиқиш ҳисобига амалга оширилди.
Валюта бозорини либераллаштиришни давом эттириш ва жорий халқаро операциялар бўйича сўм конвертациясини таъминлаш учун зарур шарт-шароит яратиш билан боғлиқ бўлган омиллар ҳам банклар фаолиятига бевосита таъсир кўрсатди. Чу­нончи, 2003 йилнинг 15 октябридан Ўзбекистон Ре­спубликаси Халқаро Валюта жамғармаси Битими­нинг VIII моддасидаги мажбуриятни қабул қилди. Натижада корхоналар жорий операциялар бўйича конвертацияни амалга ошириш имкониятига эга бўлди. Бу масала юзасидан Ўзбекистоннинг ташқи маблағларни жалб этмай, амалда ўз ресурсларига таяниб мақсадга эришгани юксак эътирофга сазо­вор. Мазкур чоралар миллий валюта конвертаци­ясидан фойдаланган маҳаллий тадбиркорлар фао­лиятини кенгайтиришга яқиндан ёрдам берди.
Бу ҳақиқатан ҳам бой ва сермаҳсул фаолият­нинг қизиқарли даври эди. Марказий банкнинг валюта сиёсати инфляция даражасини ушлаб туриш ва миллий валюта курси кескин тебра­нишининг олдини олиш баробарида экспорт­ни рағбатлантириш ҳамда валюта ресурслари­дан самарали фойдаланишга қаратилган эди. Ўзбекистоннинг асосий экспорт товарларига нис­батан дунё бозорларида қулай нарх конъюнктура­си, шунингдек, экспортга йўналтирилган валюта сиёсатининг олиб борилиши экспорт ва олтин-валюта захиралари ҳажмининг ошишига имкон берди.
Банк тизимини ислоҳ қилишга қаратилган иш­лар давом эттирилди. Унинг асосий йўналишлари сифатида банклар бошқарувида акциядорларнинг ролини ошириш орқали корпоратив бошқарув тизимини мустаҳкамлаш, банклар молиявий барқарорлигини уларнинг активлари, жумладан, валюта активлари сифатини яхшилаш эвазига ку­чайтириш, банк ишини янада такомиллаштириш ва банклар томонидан кўрсатиладиган хизмат турларини тобора кенгайтириш, тижорат банкла­рининг инвестицион жараёнлардаги ролини оши­риш ва мулкчиликнинг барча шаклидаги тадбир­корлик тузилмаларининг кредит ресурсларидан (жумладан, халқаро молиявий ташкилотларнинг линиялари бўйича ҳам) фойдаланиш механизми такомиллаштирилганини қайд этиш жоиз.
2005–2006 йиллар
Мамлакатимиз банклари капиталлашув даражасининг ошиши ва улар­нинг инвестиция жараёнларида ҳамда иқтисодий-тузилмавий ўзгаришларда иштироки янада фаол­лашган даври. Ўша кезларда мамлакат ҳукумати банкларнинг фойда (даромад) солиғидан озод қилинишига банклар фаоллиги ошувининг яна бир заҳираси сифатида қаради. Боз устига, тасдиқланган давлат дастурларига мувофиқ, ти­жорат банкларининг мини-банклар ташкил этиш билан боғлиқ харажатлари ҳам солиқ ундириш ба­засидан чиқарилди.
Шу тариқа, асосий эътибор пул муомаласини мустаҳкамлаш ва миллий валюта, унинг айирбош­лаш курси барқарорлигини ошириш бўйича аниқ чора-тадбирларни амалга оширишга қаратилди. Бу эса фуқароларда катта рағбат уйғотиб, улар­нинг банкларга нисбатан ишончини янада орттирди. Аҳолининг банкларда депозит ҳисобрақамлар очишга киришиши билан боғлиқ ижо­бий ҳолатлар кўпайди. Банкларнинг депозит ба­заси ҳажми ошди, банк хизматлари бозори шакл­лана бошлади. Эътиборлиси, банк маҳсулотлари қаторидан янги хизмат турлари, масалан, лизинг хизматлари жой ола бошлади.
Шу ўринда таъкидлаш жоизки, мамлакатимиз­да чакана хизматлар ривожи халқаро банк ва мо­лия капиталини кенг жалб қилган ҳолда қўшма банкларнинг ташкил этилишига таъсир кўрсатди. Республикамиз банк бозори 100 фоизли хусусий капитал асосидаги янги банкларнинг вужудга ке­лиши натижасида тубдан ўзгарди. Хусусий банк­ларнинг хизматлар бозоридаги рақобатни кучай­тириб юборгани мамлакат банк тизими ривожида энг муҳим босқичлардан бири бўлди. Мамлакати­миз ҳукумати ва Марказий банки солиқ имтиёзла­ри ва кадрларни тайёрлаш жараёнида техникавий кўмак тақдим этган ҳолда уларнинг ривожлани­шини мунтазам рағбатлантириб бормоқда. Айни пайтда хусусий банклар сони тижорат банклари умумий сонининг қарийб ярмини ташкил этади.
Республикамизда хусусий банклар ривожлани­шини изчил рағбатлантириш рақобатни кучайти­ришга, кўрсатилаётган банк хизматлари сифатини яхшилашга ва молиявий ресурсларнинг самара­ли тақсимотига туртки берди. Бу эса, ўз навбати­да, хусусий тадбиркорликни рағбатлантириш ва ривожлантириш жараёнларига ижобий таъсир кўрсатмоқда.
2006–2007 йиллар
Ипотекавий кредитлаш­нинг ривожланиш даври. Банк хизматларининг мазкур янги шакли маҳаллий аҳоли томони­дан дарҳол ижобий баҳоланди. Аҳолининг бар­ча қатламларини, айниқса, ёшларни ижтимоий ҳимоялашни кўзда тутувчи ушбу манба Ўзбекистон Республикаси “Истеъмол кредити тўғрисида”ги ва “Ипотека тўғрисида”ги Қонунлари орқали мустаҳкамланди.
Ўзбекистон Республикасининг“Истеъмол кредити тўғрисида”ги Қонуни истеъмолчилар­нинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилгани билан аҳамиятлидир. Мазкур қонун турар-жой ва маиший шароитларни яхшилаш борасида аҳолининг имкониятларини янада кенгайтиришга, бинобарин, банкларда истеъмол кре­дитлаш ҳажмининг сезиларли даражада ошишига хизмат қилади.
2006 йилнинг октябрь ойида эса Ўзбекистон Рес­публикаси “Ипотека тўғрисида”ги қонуни куч­га кирди. Кўчмас мулкни харид қилиш учун кредитлар ажратишнинг ҳуқуқий механизмини ўзида мустаҳкамлаган ушбу қонун ҳужжати банк ипоте­кавий кредитлаш ривожида муҳим аҳамият касб этди. Ундан кўзланган асосий мақсад кўчмас мулк­ка гаров қўйишда юзага келувчи муносабатларни тартибга солишдан иборат эди. Ўзбекистон Респуб­ликаси Президентининг 2005 йил 16 февралдаги “Уй-жой қурилиши ва уй-жой бозорини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори доирасида уй-жойлар қурилишини узоқ муддатли ипотекавий кредитлаш тизимида бир қатор механизмлар жорий этилди.
Бу даврда, шунингдек, банкларнинг стратегия­лари нақд пул муомаласини мустаҳкамлашга, ҳар бир филиалда нақд пул заҳираларини шакллан­тиришга ва ўз фаолиятида самарадорликни оши­ришга қаратилди.
“2005–2007 йилларга мўлжалланган банк тизи­мини ислоҳ қилиш ва ривожлантириш дастури”да белгиланган чора-тадбирларнинг амалга оширилиши банклар капиталлашув даражаси ва кўрсаткичларининг барқарор ўсишини таъмин­лаган ҳолда, банк тизимини янада ислоҳ қилиш ва либераллаштиришда муҳим омил бўлди. Бу борада пул муомаласини мустаҳкамлаш ва миллий валюта,­ унинг айирбошлаш курси барқарорлигини ошириш, банкларда аҳоли омо­натларини кўпайтиришни рағбатлантиришга устувор йўналишлар сифатида эътибор қаратилди. Ривожланиш сари доимий равишда интилаётган тижорат банкларига мамлакатимиз ҳукумати то­монидан ўз вақтида тақдим этилган имтиёзлар кредит муассасалари ўз янги инструментлари­ни ишлаб чиқадиган ва таклиф қиладиган банк-молия бозорининг шаклланишини олдиндан белгилаб берди.
2008­–2009 йиллар
Ушбу йилларда аҳоли ва тадбиркорлик субъектлари учун банк чакана маҳсулотларини ривожлантириш банк фаолияти­нинг муҳим йўналишига айланди.
Мазкур йўналишда банклар ўз фаолиятини дунёвий амалиётнинг “олтин” принципидан ке­либ чиққан ҳолда олиб бордилар. Яъни, аҳолига кўрсатиладиган хизматларнинг жозибадорлиги тадбиркорларнинг кредитлардан фойдаланиш кенг имконияти билан мутаносиб ҳолда ривожлантирилди. Давом эттирилган ислоҳотлар банк фаолиятини аҳолининг турмуш даражасини оши­ришда муҳим аҳамият касб этувчи, илгари қабул қилинган “Истеъмол кредити тўғрисида”ги ва “Ипотека тўғрисида”ги қонунлар доирасидаги фаоллигини янада кучайтирди.
Ўзбекистон тижорат банклари республика­миздаги ва жаҳон банк ҳамжамиятидаги янги воқеликка жавобан ўзлари таклиф этаётган хизматлари тўпламини кенгайтирди, бозорга янги банк маҳсулотларини чиқарди ва айни пайтда молия институтлари фаолиятининг халқаро стандартларини фаол жорий этишга киришди.
2010 йил
Ўзбекистон тижорат банклари, ав­вало, ихтисослашган кредит институтлари си­фатида кўзга кўрина бошлади. Бу, бир томондан хўжаликларнинг вақтинча бўш маблағларини жалб этиши, бошқа томондан эса жалб этилган маблағлар ҳисобидан корхоналар, хусусий тад­биркорлар ва аҳолининг молиявий эҳтиёжларини қондириши билан долзарб аҳамият касб этди.
Хорижий ва маҳаллий экспертларнинг қайд этишича, сўнгги йиллар давомида республикада асосий тамойил — ихтисослашувдан узоқлашиш ва банк фаолиятида универсаллаштиришни чуқурлаштириш кузатилмоқда. Бу эса банк опе­рациялари мазмуни ва кредит муносабатлари моҳиятини олдиндан белгилаб беради.

2. Аҳолининг турмуш даражаси яхшиланиши, замонавий билимларни эгаллаши натижасида уларнинг янги молиявий хизматларга бўлган талаблари ортмоқда.
Тижорат банклари хизматларининг тезкорлиги, сифати, тўғрилиги, хавфсизлиги ва ишончлилиги банк мижозларининг талабидир. Замонавий масофавий банк хизматлари ана шу талабларга жавоб бера олади.
2018 йил 23 мартда Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Банк хизматлари оммабоплигини ошириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 3620-сонли Қарори қабул қилиниши банк хизматларини кўрсатишда мавжуд муаммолар ва банклар томонидан амалга оширилиши лозим бўлган чора-тадбирларни белгилаб берди. Жумладан, банк фаолиятининг илғор халқаро тажрибасини ўрганиш ҳамда банк хизматлари ва маҳсулотларининг янги турларини жорий этиш; банклар филиаллари ва мини-банклар қопланишини ҳамда банк хизматларига бўлган эҳтиёжларни ҳисобга олган ҳолда банклар филиаллари ва мини-банклари тармоғини кенгайтириш; филиалларнинг кредит ажратишда бош банклар билан қўшимча келишувсиз мустақил қарорлар қабул қилиш бўйича ҳуқуқларини кенгайтириш; транзакцияларнинг хавфсиз ва узлуксиз амалга оширилишини таъминловчи миллий чакана тўлов тизимини тузиш ва ривожлантириш; қулай тўлов хизматларини яратиш ва ривожлантириш; нақд пулсиз тўловларни амалга оширишда инновацион маҳсулотларни, шу жумладан, бевосита мулоқотсиз ва мобиль технологияларни ривожлантириш ҳамда илгари суриш; бевосита мулоқотсиз ва мобиль технологияларни, биринчи навбатда, ижтимоий-маиший хизмат кўрсатиш, транспорт, савдо, умумий овқатланиш соҳаларида, айниқса, ҳудудларда жорий этиш; халқаро тўлов тизимлари билан ўзаро ҳамкорликни таъминлаш ва бошқалар.
Албатта, бу чора-тадбирлар бажарилишига алоҳида эътибор бериб келинмоқда. Шундай бўлса-да, янги банк хизматларини жорий қилиш ва уларни кўрсатишни кенгайтириб бориш – давр талаби.
Республикамизда банк тизими ва унинг фаолияти жаҳон андозаларига тобора яқинлашиб бормоқда. Банк тизимини эркинлаштириш ва эркин рақобат шароитига мослаштириш кўзда тутилган бир қатор ҳужжатлар қабул қилинди. Хусусан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Республика банк тизимини янада ривожлантириш ва барқарорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПҚ-3270-сон Қарори қабул қилиниб, кўрсатилаётган банк хизматлари сифатини янада ошириш ҳамда тадбиркорлик субъектлари билан тўлақонли ҳамкорлик муносабатларини ўрнатиш учун тижорат банкларининг иш услубларини тубдан яхшилаш, аҳоли ва хўжалик субъектларининг банк тизимига ишончли институционал ҳамкор сифатида қарашларини мустаҳкамлаш вазифалари долзарб эканлиги қайд этиб ўтилган.
Банк хизматлари билан қондириладиган молиявий эҳтиёжлар дастлабки ишлаб чиқариш ва шахсий эҳтиёжларнинг ҳосиласи, яъни иккиламчи эҳтиёжлар бўлиб ҳисобланади. Албатта, банк хизматлари қондирадиган эҳтиёжлар турли-тумандир. Бу ишлаб чиқариш эҳтиёжлари (банк кредити орқали ишлаб чиқаришни кенгайтириш, мол етказиб берувчилар ва харидорлар билан ҳисоб-китоблар тизими орқали ишлаб чиқариш узлуксизлигини таъминлаш) ва шахсий эҳтиёжлар (активлардан олинадиган даромадлар ҳисобига бошқа эҳтиёжларни қондирадиган, пуллар ва бошқа бойликларни омонатда ёки банк сейфида сақлаш орқали уларнинг хавфсизлигини таъминлаш, улардан фоизли даромадларга эга бўлиш ва бошқ.) бўлиши мумкин. Лекин айтиб ўтилган барча эҳтиёжлар бевосита банк хизматлари билан қондирилиши мумкин эмас.
Банкларнинг ноанъанавий хизматларига биз одатда банклар фаолиятига энди кириб келган банк хизматларини киритишимиз мумкин. Бундай хизматлар банклараро рақобатнинг ривожланиши, компьютер технологияларининг банклар кўрсатаётган хизматларда қўлланилиши натижасида жорий қилинган хизматлар ҳисобланади.



Тижорат банкларининг ноанъанавий хизматлари банк мижозлари учун кўплаб қулайликларни яратиши билан бир қаторда банклар томонидан кўрсатиладиган хизматлар сифати ошишига ва банк хизматлари турлари кўпайиб боришига бевосита кўмаклашади.
Банк хизматлари бозори электрон ҳужжат айланиши тизимига ўтган даврлардан бошлаб бир қанча турдаги электрон хизматлар қўлланила бошланди ва мижозларга кенг миқёсда таклиф этилади. Компьютер технологиялари ҳамда интернетнинг фаол қўлланилиши хилма-хил банк хизматлари бозори юзага келишига замин бўлди.
Анъанавий банк хизматларини эндиликда масофадан туриб амалга ошириш имконияти барчага бирдай маъқул келгани натижаси ўлароқ унинг сегментларга ажралиши юз берди.
Масофадан туриб бошқариладиган банк хизматлари бевосита электрон воситалар ёрдамида амалга оширилиши табиий ҳол бўлиб, барча масофавий банк хизматларига нисбатан янгича электрон банкинг деган таъриф ҳам ишлатила бошланди. Уларга Mobile-Банкинг, Phone-Банкинг, Video-Банкинг, Web-Банкинг, WAP-Банкинг, SMS-Банкинг, РC-Банкинг, «Банк-мижоз» тизими, «Internet-Banking» кабиларни киритиш мумкин.
Тижорат банкларининг хизматлари тобора кенгайиб, сифати яхшиланиб бормоқда, улар янги, истиқболли мижозларни жалб қилиш учун рақобатлашмоқдалар.
Банклар томонидан кенг кўлам­ли хизматлар кўрсатилиши, банкнинг мижоз учун ишлаши бугунги куннинг талабидир. Шундай экан, мижозлар манфаати кўзланган ҳар бир молиявий хизматнинг туб моҳиятини, фойдали ва бошқа жиҳатларини мижозларга тушунтириб бериш билан шуғулланувчи банк бўлимлари фаолиятини жорий этиш мақсадга мувофиқ, деб ўйлаймиз.
Ўзбекистон Республикаси банк тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида тижорат банклари томонидан кўрсатилаётган хизматлар юқори технологик хусусиятларга эга бўлиб, мижозларга кўрсатиладиган масофавий хизматларнинг кенг ривожланишига замин яратди. Ҳозирги кунда республикамизда банклараро рақобатнинг ривожланиб бориши билан, тижорат банкларининг инновацион технологиялардан фойдаланиб банк хизматларини кўрсатиш амалиёти такомиллашиб бормоқда. Тижорат банкларида банк ҳисобварақларини масофадан бошқариш тизимлари (банк-мижоз, ин­тер­нет-банкинг, мобиль-банкинг, sms-банкинг)дан фойдаланувчилар сони ҳам доимий ортиб бормоқда.
Банклараро рақобатнинг ривожланиши тижорат банклари фаолиятини кенгайтиришга интилиб, юқори фойда олишга ҳаракат қилади. Банклараро рақобатда хизматлар бозорида юқори мавқега эга бўлиш, маълум банк хизматлари бозорини эгаллашда энг истиқболли ривожланиш йўналишиларидан бири замонавий банк хизматлари кўрсатиш амалиётини ривожлантиришдир.
Замонавий банк хизматлари бозори тижорат банкларига бир қанча устунликларни беради. Биринчи навбатда, ушбу хизматлар мижозлар сегментининг асосий қисмини қамраб олишга кўмаклашади.
Натижада банк мижозлари базаси кенгайиши ҳисобига банкнинг кредит портфели ошади ва ресурс базаси мустаҳкамланади, банкнинг бизнеси самарали ва барқарор бўлади ҳамда банк эгалари учун унинг обрўсини ошириб, потенциал мижозларни кенг жалб қилишга замин яратади.
Замонавий банк хизматлари қуйидаги ўзига хосликларга эга бўлиб, ушбу хусусиятлари билан анъанавий банк хизматларидан фарқ қилади:
● замонавий банк хизматларини кўрсатиш масофадан туриб амалга оширилади;
● банк хизматлари замонавий компьютер ва ахборот технологиялари асосида амалга оширилади;
● аксарият ҳолларда ми­жозларнинг ўзлари операционист вазифасини бажариб, операциялар банк ходимлари иштирокисиз бажарилади;
● макон ва вақт танламайди, яъни дунёнинг исталган нуқтасидан ҳамда исталган вақтда ушбу банк хизматларидан фойдаланиш мумкин.
Ҳозирги даврда тижорат банклари томонидан кўрсатилаётган банк хизматларининг бошқа субъектлар томонидан кўрсатилаётган хизматларга нисбатан юқори ривожланиш тенденцияси кузатилмоқда ва бу информацион технологияларнинг ривожланиши билан боғлиқ.
Бугунги кунда банклар фаолиятида информацион технологияларнинг қўлланилиши хизматлар кўрсатишни сифат жиҳатдан юқори босқичга олиб чиқмоқда.
Банк ҳисобварақларига масофадан хизмат кўрсатиш тизимлари – бу мижознинг масофадан берган топшириқларига асосан (дистанцион) банк хизматларини тақдим этиш технологиялари ҳисобланади ҳамда компьютер ва телефон тармоқлари орқали амалга оширилади.
Тижорат банклари хизматларининг миқдорий тавсифи хизматлар сони, уларнинг кўлами ва доираси билан белгиланса, банк хизматларининг сифат тавсифи хизматлар сифати, тезкорлиги ва аниқ-манзилли амалга оширилиши, бу хизматлардан мижозларнинг қаноатланиш даражаси билан ифодаланади. Тижорат банклари хизматларининг миқдор ва сифат тавсифи ҳамда унинг самарадорлиги улар томонидан баҳолаш соҳасида олиб борилаётган сиёсат билан узвий боғлиқдир. Турли банк хизматларини кўрсатиш билан боғлиқ ҳаракатларни, шу жумладан, ушбу хизматлар учун асосланган нархларни аниқлаш ёрдамида тижорат банклари учун бозорнинг ўзгарувчан конъюнктурасига мослашиш имкони туғилади.
Замонавий ахборот технологиялари, янги банк маҳсулотлари ва хизматларининг жорий этилиши мамлакатимиз банк хизматлари бозори кенгайишига шароит яратмоқда. Республикамизда бозор иқтисодиёти муносабатлари ривожлангани сари тижорат банклари ҳам чакана амалиётлар, мижозларга тақдим этиладиган хизматлар турини ошириш орқали ўз фаолиятини диверсификациялашга эришмоқда.
Масофавий банк хизматлари кўрсатишни банкомат ва инфокиоскларсиз тасаввур этиб бўлмайди. Фойдаланиш содда бўлган ушбу ускуналар бугунги кунда мижоз ва кассир ўртасидаги анъанавий муомалага чек қўйиб, ўзига хос мини-банк офиси вазифасини ўтамоқда. Ҳозирги пайтда банкоматлардан нафақат нақд пул ечиб олиш, хорижий валютани алмаштириш, банк пластик карталарига маблағ қўйиш, балки улар орқали товар ва хизматлар бўйича турли тўловларни амалга ошириш мумкин. Шуни қайд этиш ўринлики, мижозлар исталган банкнинг банкомат ва инфокиоскларидан фойдалана оладилар.
3-чизмадан кўриниб турибдики, тижорат банклари томонидан ўрнатилган банкомат ва инфокиосклар сони 2017 йил январь ойидан 2018 йил октябрь ойигача ойма-ой кўпайиб борган. Ушбу даврда ўрнатилган банкомат ва инфокиосклар сони 1361тага, ҳар ойда ўртача 65тага ошиб борган. Ушбу тенденция кейинги ойларда ҳам сақланиб турса, аҳолига кўрсатилаётган хизматларнинг ҳажми ҳам ошади.



Ҳозирги кунда тижорат банклари аҳолига қулайлик яратиш ва замонавий хизматлар кўламини кенгайтириш мақсадида 24/7 режимида, кечаю кундуз узлуксиз хизмат кўрсатадиган ўз-ўзига хизмат кўрсатиш шохобчаларини ташкил қилиб, фойдаланишга топшириб келмоқда. Шохобчалар замонавий банк хизматларини кўрсатувчи банкоматлар, инфокиоск, инфомонитор ва «Интернет-банкинг» хизматидан фойдаланувчи юридик шахслар, шу жумладан, якка тартибдаги тадбиркорларга хизмат кўрсатувчи клавиатурали инфокиоск қурилмалари билан жиҳозланмоқда. 24/7 режимида ишлайдиган мазкур шохобчаларнинг кўпайиши банкомат ва инфокиосклар сонининг ошишига олиб келмоқда.
Банкоматлар орқали фуқаролар куннинг исталган вақтида сўм, валюта пластик карталаридаги маблағларни нақдлаштириши мумкин. Шунингдек, айрим тижорат банклари томонидан ўрнатилган Uzcard cash-in функцияларини қўллаб-қувватловчи NCR SelfServ 6632 русумидаги янги банкоматлар орқали Uzcard картани мустақил равишда пул маблағи билан тўлдириш имкони яратилди. «cash-in» ва «cash-out» функцияларидан ташқари, ушбу банкоматларда чет эл валютасини маҳаллий пул бирлигига тўғридан-тўғри конвертация қилиш имконияти яратилган. Валюталар курси эса комиссия тўловларисиз ушбу банкоматга хизмат кўрсатаётган банк томонидан ўрнатилади.
Инфокиосклар орқали тўловларни пластик карточкалардан ва нақд пулда қабул қилиш, пластик карточка ҳисобварағи ҳаракати тўғрисида маълумот олиш, «SMS-хабарнома» хизматига уланиш имконияти мавжуд. Шунингдек, инфокиосклар ёрдамида банкдан олинган кредитларнинг асосий ва фоиз қисмини қайтариш, турли коммунал тўловлар, уяли алоқа операторлари, шаҳар телефонлари, кабель телевидениеси, интернет хизмати учун тўловларни амалга ошириш мумкин.
Айни пайтда республикамиз бўйича «Smart-Vista» online ҳамда «Duet» тизимидаги карточкаларга хизмат кўрсатадиган банкомат ва инфокиосклар сони 5692тани ташкил этиб, улар ягона тармоққа уланган.
Тўловларни нақд пулсиз амалга оширишнинг инновацион шаклларига бўлган эҳтиёж муттасил ортиб бормоқда.
Тадбиркорлик субъектлари ва аҳоли тежамли, кам вақт ва ҳаракат сарфланадиган, юқори ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда молиявий операцияларни амалга ошириш, маълумот олишга кўпроқ иштиёқ билдирмоқда.
Мана шу эҳтиёжни инобатга олиб, тижорат банклари масофавий банк хизматлари кўрсатиш кўламини кенгайтиришга, бу йўлда эса глобал Интернет тармоғи имкониятларидан самарали фойдаланиш чораларини кўришга интилмоқдалар. Айтиш ўринлики, айни йўналиш жаҳон банк тизими ва унинг ажралмас таркибий қисми бўлган миллий банк тизимининг устувор йўналишларидан бирига айланди.
Айни пайтда барча тижорат банклари Интернет тармоғида ўзларининг web-сайтларини очиб, уни банкнинг фаолиятига оид маълумотлар, янги хизмат турлари ва шартлари, мижозлар манфаатига тегишли ахборотлар билан мунтазам бойитиб бормоқда. Марказий банк веб-сайти орқали эса давлат интерактив хизматлари кўрсатиш йўлга қўйилган. Аҳоли ўртасида мобиль телефонлардан фойдаланишнинг кенгайиб бориши банклар томонидан «Мобиль-банкинг» (WAP-banking) ва «SMS-банкинг» хизматлари йўлга қўйилишига олиб келди. Банк ҳисобварақларини масофадан бошқариш тизимлари (Банк-Мижоз, Интернет-банкинг, Мобиль-банкинг, SMS-банкинг ва бошқалар)ни республика миқёсида доимий такомиллаштириб бориш бўйича ишлар барча банклар томонидан тизимли равишда амалга оширилиши бир томондан миллий банк тизимининг ривожланиш тенденцияларидан гувоҳлик берса, бошқа томондан республика иқтисодиётида бозор механизмларининг янада мустаҳкамланишига шароит яратади.



1-жадвалдан кўриниб турибдики, муомалага чиқарилган банк пластик карталари сони 2018 йил октябрь ойига келиб 2017 йил январь ойига нисбатан камайиб кетган, лекин тўлов терминаллари сони кўпайган. Банк пластик карталарининг терминаллар билан таъминланиш даражаси банк пластик карталарининг сони камайиши, тўлов терминаллари сони ошиши ҳисобига ортган. Агар 2017 йил бошига тўлов терминаллари билан таъминланиш даражаси 1,07 фоизни ташкил қилган бўлса, 2018 йил октябрь ойига келиб бу кўрсаткич 1,36 фоизга етган.
2-жадвалдан кўринадики, масофадан банк хизматларини кўрсатувчи тизимлардан фойдаланувчиларнинг сони 2018 йил 1 январь ҳолатига 4 453 240 донани ташкил қилмоқда. Масофавий банк хизматларини энг кўп кўрсатаётган банк АТБ «Агробанк» бўлиб, унинг мижозлари сони 1 346 330тани ташкил этган. Бунда мижозларнинг асосий қисмини жисмоний шахслар ташкил этмоқда. Кейинги ўринларни АТ «Халқ банки» ва ТИФ Миллий банклари эгаллаган. Бу учта банк масофавий банк хизматларидан фойдаланувчиларнинг деярли 64 фоизини ташкил этган.



Масофавий банк хизматлари атамаси остида бирлашувчи кенг миқёсдаги хизматлар орасидан бугун мамлакатимизда Интернет-банкинг ва мобиль банкинг хизматларига бўлган талаб юқоридир. Мобиль банкинг ҳам деярли шундай қулайликларга эга, фақат бунда мобиль телефон банк ҳисобрақамини бошқариш воситаси сифатида хизмат қилади.
Банкларда Интернет-банкинг ва Банк-Мижоз, SMS-банкинг ва мобиль банкинг хизматлари орқали чакана тўловлар амалга оширилмоқда. Бу эса аҳолининг банкларга бўлган ишончи ортишига ва банкларнинг замонавий хизматларидан фойдаланишга туртки бўлмоқда.
Мамлакатимизда 2017 йил 1 январь ҳолатига масофавий банк хизматларидан фойдаланувчилар сони 2 042 111ни ташкил қилган бўлса, 2018 йил 1 октябрь холатига бу рақам 7 104 311тани ташкил этган. Бу деярли 3,5 баравар кўп демакдир. Бунда юридик ва жисмоний шахслар интернет-банкинг ва мобиль-банкинг хизмат турлари ёрдамида банк ҳисобварақларидаги пул маблағларини бошқариш, USSD-сўров ёрдамида банк пластик карталаридаги маблағларни бошқариш, смс-хабарнома ёрдамида ҳисобварақдаги пул маблағлари ҳаракати ҳақида маълумот олиш имкониятига эга бўлмоқдалар.
Банк мижозларининг янги банк хизматларидан фойдаланишларини кенгайтириш учун тижорат банклари банк пластик карточкалари бўйича янги хизмат турларини жорий қилишлари мақсадга мувофиқ бўлади:
1. Банк пластик карточкалари фойдаланувчиларининг маблағлари бут сақланишини ва тўлов хавфсизлигини таъминлаш зарур. Бунда тижорат банклари мижозларнинг маблағлари бут сақланишини таъминлаш учун уларга маъқул бўлган хавфсизликни таъминлаш бўйича хизматларни таклиф қилишлари керак. Жумладан, мижоз банк пластик карточкасини олганда унга очилган банк ҳисобварағига қўшимча равишда яна бир ҳисобварақ очиш лозим. Унда кунлик фойдаланиш учун маблағларни асосий ҳисобварақда, қолган қисмини иккинчи ҳисобварақда сақлаш имкониятига эга бўлган мижоз маблағларнинг бут сақланишига эришади, банк эса қўшимча ресурсга эга бўлади. Ушбу амалиётдан кўпчилик ривожланган давлатлардаги тижорат банкларида фойдаланилади.
2. Жисмоний шахслар уларга очилган банк ҳисобварақларини мобиль иловалар ёки веб-сайтлар орқали тўғридан-тўғри бошқариш имкониятига эга бўлишлари лозим. Ҳозирги кунда тижорат банкларида ушбу хизмат қисман амалга оширилаётганлигини кўриш мумкин. Бунда айрим турдаги тўловларни амалга оширишга рухсат берилган. Уларнинг турини кенгайтириш ва хизмат хақи миқдорини пасайтириш орқали мижозларнинг сони ошишига эришса бўлади.
3. Банклар мижозларга маълум бир муддатга белгиланган лимит доирасида банк маблағлари ҳисобидан товарлар ва хизматлар учун тўловларни амалга ошириш имконини берувчи банк кредит карталарини муомалага киритишлари, шу билан бирга, дебет банк пластик карточкаларига микроқарз ёки овердраф кредитларини бериш амалиётини кенгайтиришлари мақсадга мувофиқ бўлур эди.
4. Тўлов терминаллари орқали халқаро ва маҳаллий банк пластик карточкалари орқали узлуксиз тўловларни қабул қилиш имконини берувчи дастурий таъминотни жорий этиш лозим. Бу мамлакатимизда бўлган хорижлик сайёҳларга кулайлик яратиш билан бирга уларнинг мамлакатимиз банк тизимига бўлган ишончини орттиради.
5. Савдо ва пуллик хизмат кўрсатувчи тадбиркорлик субъектларининг тўлов терминалларига бўлган талабини доимий равишда ўрганиб бориш, фойдаланиладиган зарур ускуна ва материалларни уларга қисқа муддатларда етказиб бериш ҳамда банк омборларида етарли миқдордаги терминаллар, пластик карточкалар ва инфокиосклар захирасини доимий равишда шакллантириб туриш чораларини мунтазам кўриб бориш ва ўз вақтида таъминланишига эришиш, терминалларни ижарага бериш амалиёти билан бирга уларни сотиш ёки лизингга беришни ташкил этиш лозим. Шунингдек, тўлов терминаллари ва банк ускуналарига тезкор техник хизмат кўрсатиш кўламини янада яхшилаш керак.
6. Тижорат банкларида веб-сайт орқали юридик ва жисмоний шахсларга интерактив хизматларни кўрсатиш бўйича қуйидаги хизмат турларини жорий қилиш ва кенгайтириш:
● банк карталарини олиш учун буюртмаларни қабул қилиш, уларни кўриб чиқиш муддатлари ҳамда банк карталарининг фойдаланишга тайёрлиги ҳақидаги хабарнома функцияларига эга бўлган хизматларни жорий этиш;
● тадбиркорларга кенг кўламли хизмат кўрсатиш мақсадида кредит олиш учун зарур бўлган электрон ҳужжатларни тақдим этиш ҳамда топширилган ҳужжатларнинг белгиланган норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга мувофиқлиги ҳақида хабар қилиш;
● кредитлар миқдори ва улар бўйича фоиз ставкалари, кредит фоиз ставкалари бўйича ойлик тўловлар миқдори, кредитнинг максимал суммаси ва бошқа ҳисоб-китоблар воситалари сифатида фойдаланиш учун интерактив кредит калькуляторини жорий этиш;
● банкнинг турли интерактив ва ахборот хизматларидан фойдаланиш имкониятига эга бўлиш учун фойдаланувчининг шахсий кабинетини ишлаб чиқиш, бунда банк пластик картасига юклаш учун маблағлар ҳақида маълумотлар, пластик картага юкланган барча маблағлар тарихи, чиқим амаллари, шунингдек, кредитлар ҳақида тўлиқ ахборот бериш кўзда тутилади.
Хулоса қилиб айтганда, тижорат банкларининг хизматлари тобора кенгайиб, сифати яхшиланиб бормоқда, улар орасида янги истиқболли мижозларни жалб қилиш учун рақобат сезиларли даражада кучайди. Банклар томонидан кенг кўламли хизматлар кўрсатилиши, банкнинг мижоз учун ишлаши бугунги кун талабидир.

3.
@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
Трастбанк» хусусий акциядорлик банки ўзининг йигирма бир йиллик фаолияти мобайнида мамлакатимизда амалга оширилаётган изчил иқтисодий ислоҳотлар жараёнидаги фаол иштироки натижасида бугунги кунга келиб маҳаллий банк хизматлари бозорида юқори иш фаоллиги, адекват капиталлашув ҳамда даромадлилиги юқори даражага эга муассасалар қаторида эътироф этилмоқда.
«Трастбанк Ўз­бекистон молия-банк тизимида барқарор ҳамда жами активлари, депозит портфели, инвестиция порт­фели ва капиталлашув базаси кўрсаткичлари бўйича дои­мий равишда бозор мавқеини мустаҳкамлаб бораётган банк­лардан биридир.
«Трастбанк» замон билан ҳам нафас иш юритиб, ўтган йиллар давомида профессионал жамоа, мижозлар ва ҳамкорларнинг банкка бўлган ишончи, замонавий банк технологиялари, самарали таваккалчилик менежменти тизими, хизмат кўрсатишнинг юқори сифат даражасига асосланган барқарор бизнес фаолиятини йўлга қўйди. Бунда айниқса, 2012 йилда қа­бул қилинган Ўзбекистон Рес­публикасининг «Хусусий банк ва молия институтлари ҳамда улар фаолиятининг кафолатлари тўғрисида»ги Қонуни банк фаолияти ривожининг янги босқичи учун мустаҳкам ҳуқу­қий асос бўлди.
Бугунги кунда банкнинг На­манган, Андижон, Термиз, Са­мар­қанд, Фарғона, Қарши ша­ҳар­ларида ҳамда пойтахтимизнинг Шайхонтоҳур, Чилонзор, Яккасарой, Мирзо Улуғбек туманларида жойлашган жами 10 та филиали ва 44 та мини-банки орқали сифатли банк хизматлари кўрсатилмоқда. Банк бўлинмаларида барча турдаги замонавий банк хизматларининг йўлга қўйилиши ва мижозларга кўрсатилаётган хизматлар сифатига алоҳида эътибор қаратилиши натижасида «Траст­банк» ми­жоз­лари сони 171 мингдан ошди. Улар орасида республикамиздаги йирик ишлаб чиқариш компаниялари ва акциядорлик жамиятларининг борлиги эътиборга моликдир.
«Трастбанк» бутун респуб­ли­камиз бўйлаб фаолият геог­рафиясини кенгайтириш йў­лида амалга оширган изчил чора-тадбирлари самараси ўла­роқ, асосий молия­вий кўрсат­кичлари барқарор суръатда ўсишда давом этиб, бу иқ­ти­содиётнинг ис­тиқболли тар­моқларига йўналтирилаётган сармоялар салмоғида ҳам ўз ифодасини топмоқда.
Чунончи, сўнгги 5 йил мобайнида банк активлари 2,8 ба­ро­барга ўсиб, 2015 йил 1 октябрь ҳолатига кўра бу кўрсаткич 1 002,5 млрд. сўмдан зиёдни ташкил қилди. Банкнинг инвестицион порт­фели эса 2015 йил 1 октябрь ҳолатига кўра, 99,1 млрд. сўмга етказилди.
«Трастбанк»нинг кенг дои­рада таклиф этаётган ра­қо­бат­бар­дош кредит маҳ­су­лот­ла­ри, қарз олувчиларнинг эҳтиёжига мос ҳолдаги комплекс ёндашув ва кредит бозори конъюнктураси ўзгаришларига вақтида жавоб бера олиш тамойили сўнгги 5 йилда банкнинг кредит порт­фели ҳажмини 8,2 баробарга ошириш имконини берди.
Банк капитали эса ҳисобот санасида 129,1 млрд. сўмга етиб, сўнгги беш йилда бу кўрсаткич 3,3 баробарга орт­ди. Банк ўз устав капита­ли ҳажмини босқичма-босқич оши­ришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Натижада ҳозирги кунга келиб банк устав капитали 34,1 млрд. сўмга тенг миқдорда шакллантирилди. Бу ўз навбатида, хусусий банклар устав капитали учун белгиланган энг кам миқдордан (5,0 млн. евро) кўпдир.
Банк мажбуриятлари динамикаси мижозлар — ҳам юридик, ҳам жисмоний шахс­лар билан муваффақиятли иш олиб борила­ёт­ганлигини тасдиқлайди. Сўнг­ги беш йилда жалб қи­лин­ган депозитлар ҳажми 3,2 баробар­га ўсди ва бу кўрсаткич 2015 йил 1 октябрь ҳолатига 722,4 млрд. сўм­дан зиёдни ташкил этди.
Корпоратив мижозлар ва аҳоли маблағларининг депозит базаси сезиларли даражада кўпайгани банкдаги депозит маҳсулотлари жозибадорлигидан, мазкур фаолият йўналишининг ишончли ва барқарор эканидан, шу билан бирга, истиқбол учун банк хизматлари бозоридаги мавқеи мустаҳкамланаётганидан далолат беради.
Ҳозирга келиб «Трастбанк» 11 та хорижий банклар билан вакиллик муносабатларини ўрнатган ва SWIFT тизими орқали тасдиқланган молиявий ахборотларни алмашиш учун 70 дан зиёд банк билан ўзаро RMA калитини алмашган.

@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
Банк жамоаси илғор, сама­ра­ли, энг яхши сифатга эга маҳ­су­лот ва хизматларни кўрсатувчи ҳам­да юқори молиявий натижаларни кўзловчи замонавий банк­лардан бири бўлиш учун бор куч-ғайратини сафарбар этмоқда.
Иқтисодиёт тармоқлари ривожига хизмат қилаётган банк сармоялари
Мамлакатимизда иқ­ти­со­ди­ётни модернизациялаш жа­ра­ёнлари билан боғлиқ ис­ло­ҳот­ларни ҳаётга изчил татбиқ этишда банк тизимининг ўрни алоҳида аҳамият касб этиб бормоқда. Бунда тижорат банк­ларининг кредит амалиётлари иқтисодиётнинг кўпгина истиқболли тармоқларини мо­лия­лаштиришга йўналти­ри­ла­ётгани, айниқса, аҳамиятлидир. Шу боис, ҳозирда банк кредит портфелининг сифат даражаси ва барқарорлигини таъминлаш, ўз ресурс базасини доимий равишда мустаҳкамлаш чора-тадбирларини кўриш молия муассасалари фаолиятидаги асосий вазифалардан бирига айланган. Тижорат банклари томонидан кредит портфелини самарали бошқариш орқали аҳоли ва хўжалик субъектларининг кредит маблағларига бўлган эҳтиёжларини тўлақонли қон­дириш имконияти яратилади.
«Трастбанк» ХАБ Бош­қа­ру­ви раиси Шерзод Хаджиза­даев
билан уюштирган суҳ­ба­тимиз банкнинг иқтисодиёт етакчи тармоқларини кредитлаш ва фао­лиятнинг бошқа устувор йўналишларига оид мавзулар дои­расида бўлди.
— Шерзод Рафатович, иқ­ти­со­диётимиз тар­моқ­ла­ри­да­ги ис­тиқболли ло­йи­ҳа­лар­ни қўл­лаб-қувватлаш, янги ишлаб чи­қаришларни йўлга қўйиш ва корхоналарнинг фаолият истиқболини таъминлашда банкин­гиз томонидан амалга оши­рилаётган ишлар самара­дор­лиги қай­си жиҳатларда на­моён бўл­моқда? Умуман, банк­нинг бугунги кундаги кре­дит сиёсати асосан қайси тар­моқ­ларни кенгроқ молиялаш­га қаратилмоқда?
— Банк кредит портфе­ли­нинг сифат даражаси ва бар­қа­рор­ли­гини, ўсиш суръ­атини таъминлаш банк фао­лиятидаги устувор вазифа ҳи­соб­ланади. Яқин истиқбол учун ишлаб чиқилган кредит сиёсатида белгиланган мақсадларга эришишда кредит портфели сифатини оширишга қаратилган чора-тадбирларни такомиллаш­тириш кўзда тутил­ган. Хусусан, тезкор ва самарали қарорлар қа­бул қилинишини таъминлаш учун кредит порт­фелини бошқариш билан боғлиқ маълумотлар инфратузилмасини янада ривожлантириш, хизмат кўрсатилаётган тармоқлар кўламини, хўжалик субъектлари, шунингдек, амалга оширилаётган операциялар турини кенгайтириш орқали иқтисодиёт тармоқлари бўйича кредит порт­фелини ди­вер­сификациялаш ва кредитлана­ёт­ган субъектлар кесимида та­ваккалчилик даражасини ҳи­соб­га олган ҳолда кредитлаш амалиётини такомиллаш­тириш мақсад қилинган.
«Трастбанк»нинг барча фи­ли­алларида Президентимиз ва мам­лакатимиз ҳукуматининг қа­рор­ларини ижро этишга қа­ра­тил­ган чора-тадбирлар режаси ишлаб чиқилган ва у ҳаётга самарали татбиқ этиб келинмоқда.
2015 йил 1 октябрь ҳолатига кўра, банк кредит портфели қарийб 404,2 млрд. сўмни ташкил қилди. Агар мазкур кўрсаткични кенгроқ таҳлил қилади­ган бўлсак, 2015 йил 1 январь ҳо­ла­тида кредит портфели 387,5 млрд. сўмни ташкил қил­ган бўлса, 2014 йил 1 январь ҳолатига нисбатан 1,6 баробарга, 2013 йил 1 январь ҳолатига нисбатан эса 2,8 баробарга ошганлигини кў­риш мумкин.
Банк томонидан саноат ва иқтисодиётнинг реал сектори корхоналарини замонавий ускуналар билан жиҳозлаш, уларда юқори сифатли рақобатбардош халқ истеъмоли товарларини ишлаб чиқариш, мамлакатимиз экспорт салоҳиятини кенгайтириш учун илғор технологиялар жалб қилиш, корхоналарни техник ва технологик жиҳатдан қайта қуроллантиришга йўналтирилган йирик инвестиция лойиҳаларини молиялашти­риш­га катта эътибор қа­ра­тил­моқда.
Президентимизнинг 2009 йилнинг 28 июлдаги «Тижорат банкларининг инвестиция лойиҳаларини молиялашти­риш­га йўналтириладиган узоқ муддатли кредитлари улушини кў­пай­тиришни рағбатлантириш бо­расидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ПҚ-1166-сонли Қарорига мувофиқ, банк кредит портфелида узоқ муддатли инвестициявий молия­лаш­нинг улушини ошириш, улар­нинг улушига қараб тижо­рат банкларига ўрнатилган та­ба­қа­лаштирилган имтиёзли фой­да ставка тўловларидан фой­даланиш ва биринчи навбатда, ишлаб чиқариш ҳажмини юк­салтириш, рақобатбардош ва сифатли маҳсулотлар ишлаб чиқариш, аҳоли бандлигини ошириш ва янги иш ўринларининг яратилишига

@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
кўмаклашадиган инвестиция лойиҳаларини молиялаштириш жараёнлари банк фаолиятида устувор аҳамият қаратилаётган жиҳатлар ҳи­соб­ла­нади.
2015 йилнинг 9 ойи давомида инвестициявий лойиҳаларни қўллаб-қувватлашга 60 млрд. сўм йўналтирилди. Банкнинг бу йўналишдаги молиялаштириш ҳажми ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 1,3 баробарга ошди. Кредит портфелида инвес­тиция кредитлари қолдиғининг улуши эса 24,5 фоизни ташкил қилди.
Мамлакатимиз саноатида дунё бозорида барқарор талабга эга бўлган рақобатбардош замонавий маҳсулотларни ишлаб чиқариш, саноат корхоналарини кенг миқёсда модернизация қилиш, техник ва технологик янгилаш, уларни энг замонавий, юқори технологик ускуналар билан жиҳозлаш, хом ашё ва материаллар сотиб олишга кўмаклашиш мақсадида жорий йилнинг 9 ойи давомида банк томонидан 130 млрд. сўм миқдорида кредит маблағлари ажратилди. Бу жами ажратил­ган кредитлар миқдорининг 36,0 фоизини ташкил этмоқда.
2015 йил 1 октябрь ҳолати­га кўра, банк кредит портфелининг тармоқлар кесимидаги таҳлили, энг юқори улуш саноат корхоналарига ажратил­ган кредитлар ҳиссасига тўғ­ри келаётганини кўрсатмоқда.
Банк томонидан мамлака­ти­миз аҳолисининг озиқ-ов­қат маҳсулотларига бўлган эҳ­тиёжини таъминлаш, ички ис­теъмол бозорини ўзимизда иш­лаб чиқарилган озиқ-овқат маҳ­сулотлари билан тўлдириш, асосан қишлоқ жойларда юқори унумдор техника ва технология­лар негизида ихчам қайта ишлаш корхоналарини яратиш ва аҳолини иш билан бандлигини таъминлаш мақсадида муайян ишлар амалга оширилмоқда. Хусусан, Президентимизнинг 2009 йил 26 январдаги «Озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқаришни кенгайтириш ва ички бозорини тўлдириш юзасидан қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 1047-сонли Қарори ижроси дои­расида жорий йилнинг 9 ойи давомида 38 млрд. сўмдан ортиқ миқдорда кредит маблағлари ажратилди ҳамда ушбу кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 1,3 баробарга оши­рилди.
Президентимизнинг 2009 йил 28 январдаги «Маҳаллий ноозиқ-овқат истеъмол товарлари ишлаб чиқариш кенгайтирилишини рағбатлантириш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 1050-сон­ли Қарорига мувофиқ, ишлаб чиқаришни рағбатлантириш, юқори сифатли рақобатбардош ноозиқ-овқат товарлари ишлаб чиқаришни кенгайтириш ва ички истеъмол бозорини тўлдириш, янги корхоналарни ташкил этиш, мавжудларини техник ва технологик жиҳатдан қайта янгилаш ҳамда аҳолини иш билан таъминлаш йўлида 41 млрд. сўмдан зиёд миқдорида кредит маблағлари ажратилди. Бунда кредитлаш хажми ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 1,5 баробарга ортган.
Давлатимиз раҳбарининг 2014 йилнинг 6 февралдаги «Ўзбекистон Республикасида ёшларга оид давлат сиёсатини амалга оширишга қаратилган қў­шимча чора-тадбирлар тўғ­ри­си­да»ги 2124-сонли Қарорида белгиланган вазифалар ижроси юзасидан ёш тадбиркорларни қўллаб-қувватлаш мақсадида касб-ҳунар таълими муассасалари битирувчиларига ўз бизнесини бошлаш ва янада уни ривожлантириш учун 2,2 млрд. сўмдан зиёд миқдорда кредит маблағлари йўналтирилди, бу кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 1,6 баробарга ўсди.
Банк томонидан Ўзбекистон Республикасининг «Истеъмол кредити тўғрисида»ги Қонуни ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 17 апрелдаги «Оилаларнинг ижтимоий-маиший шароитларини яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги 111-сонли Қарори ижроси доирасида аҳолининг истеъмол товарларига бўлган эҳтиёжларини қондириш учун мебель, маиший техника ва узоқ муддат ишлатиладиган бошқа товарларни ҳамда ижтимоий-маиший шароитларни яхшилаш ва аёлларнинг уй меҳнатини енгиллаштириш мақсадида маиший ва ошхона электр асбобларини сотиб олиш учун истеъмол кредитлари ажратилмоқда.
Бундан ташқари, банк мамлакатимиз аҳолисини молиявий қўллаб-қувватлаш мақсадида сайёҳлик йўлланмалари ва рес­публикамиз ҳудудида жойлаш­ган санатория-курорт муассасаларига йўлланмаларни ҳамда «Ўзбекистон ҳаво йўллари» миллий авиакомпанияси авиачипталарини сотиб олиш, бир марталик коммунал тўловларни амалга ошириш ва юртимиз­да рўйхатдан ўтган олий ўқув юртларига талабаликка қабул қилинган ёшларнинг таълим олиши учун контракт тўловларини тўлаш мақсадида кредитлар тақдим этиб келмоқда.

@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
Жорий йилнинг 1 январь ҳолатига кўра, кредит портфелида жисмоний шахсларга ажратилган кредитлар қолдиғи 10,6 фоизни ташкил қилган бўлса, 2015 йил 1 октябрь ҳолатига келиб бу кўрсаткич 1,3 баробарга ошиб, кредитларнинг умумий қиймати 57,8 млрд. сўмдан зиёдни ташкил қилди.
Умуман айтганда, жорий йилнинг 9 ойи давомида банк томонидан жами ажратилган кредитлар миқдори 361,6 млрд. сўмдан ортиқни ташкил этди ва ушбу кредитлар ҳисобига 674 та янги иш ўрни яратилди.
Шу ўринда «Трастбанк» кредит сиёсатининг ўзига хос­лигини кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик соҳаси вакилларини молиявий жи­ҳатдан қўллаб-қувватлаш ҳаж­ми тобора ошириб борилаётгани ҳамда бу соҳа банкнинг ривожланиш стратегиясида устуворлик қилаётгани билан изоҳлаш мумкин. Банк томонидан кичик бизнес субъектларига тақдим қилинган кредитлар ҳисобига корхоналарда 336 та янги иш ўрни ташкил этилди.
Тадбиркор аёлларга 28,3 млрд. сўмдан зиёд миқдорда кредит маблағлари ажратилди. «Траст­банк» томонидан аёллар тад­бир­корлигининг ҳар томонлама қўллаб-қувватланиши на­ти­жа­си­да банк билан ҳам­кор­лик қи­лаётган тадбиркор аёллар со­ни 1350 нафарга етди.
Сирасини айтганда, «Траст­банк» ХАБ Давлат дастурларида белгиланган кенг кўламли иқтисодий ислоҳотларда фаол иштирок этиш ҳамда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини молиявий қўллаб-қувватлаш орқали мамлакатимизда аҳоли турмуш фаровонлигини оширишга қа­ра­тилган устувор вазифалар ижросига, аҳоли бандлигини таъминлаш ва янги иш ўринларини ташкил қилишга муносиб ҳисса қўшиб келмоқда.
Юртдошларимиз бизнес лойиҳаларини қўллаб-қувватлаб
«Трастбанк» ХАБ ўз фаолия­ти мобайнида аҳоли, айниқса, ишбилармонларнинг яқин та­янчи ва кўмакчисига айланиб улгурди. Банкнинг кредит маблағларидан самарали фойдаланиб, тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйган ҳамда бозорларимиз тўкинлиги, ҳудудларимиз экспорт салоҳиятини юксалтиришга муносиб ҳисса қўшаётган изланувчан, ташаббускор юртдошларимизнинг муваффақиятларини кузатиб, бунга яна бир бор амин бўлишимиз мумкин. Шунингдек, банк жамоаси нафақат маҳаллий тадбиркорларимиз, балки респуб­ликамизга сармоя киритаётган хорижий инвесторларнинг ҳам ишончли ҳамкорига айланиб бормоқда.
Сирдарё вилоятидаги «Сир­дарё керамик продакшн» Ўз­бе­кистон-Хитой қўшма кор­хо­насиана шундай имко­ниятлардан самарали фойдаланиб, иш кўламини кенгайтириб келмоқда. Айтиш жо­изки, қурилишда кенг қўл­ла­ниладиган керамика маҳ­су­лот­лари тайёрлашга их­ти­сос­лаш­тирилган мазкур йи­рик ишлаб чиқариш субъек­ти «Трастбанк» томонидан аж­ра­тил­ган 9 млн. АҚШ долла­ри миқдоридаги кредитдан унум­ли фойдаланиб, ўз фаоли­ят истиқболини таъминлаб кел­моқда.
«Трастбанк» ХАБ фаолияти авваламбор мижозлар — ишбилармон ва тадбиркор юртдошларимизнинг ташаббусларини қўл­лаб-қувватлашга қаратилган. Эъти­борлиси, уларнинг инти­лиш­лари, мурод-мақсади бевосита мамлакатимиз бар­қа­рорлиги ва тараққиёти билан уйғун бўлиб, халқимиз турмуш фаровонлигини таъмин­лаш ҳам­да ўз фаолиятларида янгидан-янги имкониятлар эшигини очишдан иборат.
«Трастбанк» ХАБ жамоаси иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш, мижозларнинг талаб ва эҳтиёжларини қон­дириш, тадбиркорларни қўл­лаб-қувватлашга ҳисса қў­шиш йўлида фаол иш олиб бормоқда. Бу унинг молия бозоридаги мавқеини янада мустаҳкамлаб, белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда муҳим аҳамият касб этади.
Фуқаролар мурожаатлари доимий эътиборда
— Банк томонидан бугунги куннинг долзарб мавзусига айланган фуқаролар мурожаатлари билан ишлаш, мижозлар талаб ва эҳтиёжини ўрганиш асосида янги банк хизматларини жорий этиш ҳамда шу орқали фаолият самарадорлигини таъминлаш масалаларига нечоғли эътибор қаратилмоқда?
— Бугунги кунда банк ходимидан, мижозлар ишончини қозониш учун доимий изланиш ва саъй-ҳаракатда бўлиш, фуқароларни ўйлантираётган масалаларга ўз вақтида ва қонуний тартибда ечим топишда фаоллик кўрсатиш талаб қилинади. Шу боис, фуқаролар томонидан йўлланаётган ёзма ва оғзаки мурожаатлар юзасидан банкимизда ўз вақтида тегиш­ли амалий чоралар кўриш ва ҳар бир мурожаатни эътиборсиз қолдирмасликка фаолиятимизнинг бош мезони сифатида қаралмоқда.

@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
«Трастбанк» ХАБда бу йўналишда тизимли ва самарали ишларни йўлга қўйишда Ўзбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахс­ларнинг мурожаатлари тўғ­рисида»ги Қонуни ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2015 йил 31 мартдаги «Давлат органлари ва давлат муассасаларида жисмоний ва юридик шахс­ларнинг мурожаатлари билан ишлаш тартиби тўғрисидаги намунавий низомни тасдиқлаш ҳақида»ги Қарори муҳим дас­туриламал бўлиб хизмат қилмоқда.
Фуқароларнинг давлат органларига мурожаат этиш тартиби янада такомиллаш­тирилган ушбу ҳужжатларда электрон шаклда мурожаат қилиш тартиби ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамланди. Шундан келиб чиқиб, бан­кимиз­да жисмоний ва юридик шахс­ларнинг белгиланган тартибда ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланган ҳолда, ўз мурожаатларини амалга оширишлари учун керакли барча шарт-шароит ва зарурий техникалар яратилди.
Банкимиз томонидан Call-мар­каз фаолиятининг би­рин­чилардан бўлиб йўлга қў­йи­ли­ши ҳам ҳозирга келиб ҳар бир мурожаатларни тезкор ва ҳозиржавоблик билан ҳал қилиш имконини бермоқда.
Фаолиятимизнинг ўтган йил­лари мобайнида банкимиз аҳо­ли ва мижозлар билан иш­лаш­да юксак масъулият ва корпоратив маданият билан ёндашиш тамо­йилига асосланиб иш юритиши натижасида мижозлар хоҳиш-истагини бошқаларга нис­батан яхшироқ тушунадиган барқарор молия муассасаси сифатида ном қозона олди. Банкимиз жамоаси бу борада қўлга киритилган марраларда тўхтаб қолмай, бундан кейин ҳам олға интилишда давом этмоқда. Мижозлар манфаатлари йўлида ғамхўрлик кўрсатиш, фуқароларнинг мурожаатларига катта масъулият билан ёндашиш банк ходимларининг доимий диққат марказида. Бу борада банк ходимларининг касб даражасини ва муомала маданиятини юксалтириш йўлида малакали руҳшунос мутахассислар жалб қилиниб, улар иштирокида бевосита мижозлар билан кўпроқ иш олиб борадиган барча тоифадаги ходимлар учун семинар-тре­нинг­лар ташкил этилмоқда.
Шу билан бирга, «Трастбанк» ХАБнинг республикамиз минтақаларидаги филиалларида банк раҳбар ходимлари ва етакчи мутахассисларининг кенг аҳоли ҳамда тадбиркорлик субъектлари вакиллари, коллеж битирувчилари билан учрашувлари мунтазам равишда ташкил қилиниб, бу орқали уларнинг фикр-мулоҳазалари ўрганиб борилмоқда.
Мазкур учрашувларда Ўз­бе­кис­тон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахс­ларнинг мурожаатлари тўғ­риси­да»гиҚонунининг мазмун-мо­ҳиятини тушунтиришга ало­ҳида эътибор қаратилмоқда. Фу­қаролар билан ишлаш муно­сабатларини янада такомиллаштириш, мурожаатлар ижроси устидан назорат кучайтирилгани ҳақида алоҳида ахборот бериляпти. Жонли мулоқот тарзида ўтган учрашувларда фуқаролар ўзларини қизиқтирган саволларга мутахассислардан жавоблар олмоқдалар.
Шу ўринда таъкидлаш жоизки, фаолият барқарорлигини мустаҳкамлаш ва хизмат кўрсатиш даражасини янада такомиллаштириш баробарида «Траст­банк» якка тартибда, ҳар бир мижозга замонавий хизматлар кўрсатиш доирасини янада ривожлантиришга ўзининг устувор йўналишларидан бири сифатида қараб кел­моқда. Бугунги кунда банк ўз маҳсулотлари тури ва салмоғини янада оширмоқда. Улар қаторида жозибадор омонат турлари, пластик карталарга доир маҳсулотлар, масофавий банк хизматлари, пул жўнатмалари, кредитлашга оид турли дастурлар мавжуд. Бундай янгиликлардан кутилаётган асосий мақсад банк имкониятларини мижозлар хо­ҳишларига имкони борича му­во­фиқлаштиришдан иборат. Чу­нончи, ўтган давр мобайнида банк кўплаб муваффақиятларга эришган, энг асосийси, ўз мижозлари учун ҳамжиҳатликда гул­лаб-яшнашнинг кафолати тариқасида ижобий ном қозона олгани билан ҳам эътиборга молик.
Бир сўз билан айтганда, бан­кимизнинг фуқаролар му­ро­жаатлари ва аҳоли ишончи­ни янада мустаҳкамлаш йў­ли­да амалга ошираётган саъй-ҳаракатлари натижасида фу­қароларнинг мамлакатимиз­да­ги ижтимоий-иқтисодий ис­ло­ҳот­лар жараёнидаги фаол иш­тироки таъминланмоқда. Пи­ро­вар­дида, бу республикамиз иқтисодиётининг барча тар­моқ­ларида барқарор ўсиш суръат­ла­ри кузатилишига хизмат қилмоқда. Зеро, аҳоли ва мижозлар ишончи банкнинг асосий ютуғидир.

@Sunbula Asatova, [21.03.2022 15:23]
Банк бизнесидаги устувор йўналиш
— Юртимизда банк хизматлари жадал ривожланаётган ва соғлом рақобат муҳити юзага келаётган бугунги даврда тижорат банкларидан чакана хизматлар сифатини яхшилаш ва уларнинг турини кўпайтириш устида доимий изланиш олиб бориш талаб этилмоқда. Банк бу борада қандай саъй-ҳаракатларни амалга оширмоқда?
— Банк маҳсулотларининг янги турини ишлаб чиқиш, жойларда уларнинг муваффақиятли ишлашини таъминлаш мутахассисдан бой тажриба, касбий маҳорат, масалага ижодий ёндашиш, катта ташкилотчилик қобилияти каби фазилат ва хис­латлар бўлишини тақозо этади.
«Трастбанк»нинг чакана бизнес соҳасидан келадиган даромади сўнгги 5 йил мобайнида сезиларли даражада ўсиб, хизмат кўрсатилаётган жисмоний шахсларнинг сони ҳам тобора ортмоқда. Бундай натижаларга эришиш, шубҳасиз, банк жамоа­сининг тинимсиз изланишларидан сўнг амалга ошмоқда. Банк бизнесидаги ютуқларнинг ёрқин намоён бўлиши, кенг жамоатчилик томонидан илиқ кутиб олиниши, юксак баҳоланиши, албатта, барчамизга қувонч ва ғурур бағишламоқда.
Авваламбор, банк Кен­гаши бошчилигида «Траст­банк»да чакана бизнесни мувофиқлаштириш ва ри­вож­лантиришга қаратилган чо­ра-тадбирлар режаси ишлаб чи­қил­ди. Унда реал ҳаётдан аж­ралмаган ҳолда режаларни татбиқ этиш учун янгича талқин, янгича услуб, янгича шаклларга таянилди. Бу йўлдаги ишлар банкнинг чакана хизматларини кўрсатишдаги қулайликларни яратишдан, мини-банк очиладиган ҳудудни бевосита пухта ўрганишдан, биз билан ишлайдиган ёш ходимларнинг фикрлаш тарзини, келгуси истиқбол салоҳиятини билиш ва ҳар гал сафарда бўлиб, уларни жой-жойи­га қўйишдан бошланди. Ушбу йўналишда жамоамиз билан ҳамжиҳатликда катта изланишлар олиб бордик, ходимлар ва мижозларнинг фикрларидан бохабар бўлдик. Ишонч билан айтиш мумкинки, бу иш аксарият ҳолларда муваффақиятларимиз асоси бўлиб хизмат қилди.
Энг чекка жойлардаги ҳар бир мини-банк имкон қадар за­монавий талаблар асосида жиҳозланди. Ходимларга ми­жозларни жалб этиш йўл-йўриқлари ўргатилиб, фаолиятлари бошидан ўз ўринларини қадрлаш юзасидан маслаҳат берилди. Бунда ёш банк ходимларининг ўз ишларига бўлган ижобий муносабати орқали чакана бизнес таъсирини кучайтира билдик, десам айни ҳақиқатни айтган бўламан.
Банк бўлинмаларидаги ама­лиётлар зали қайта таъмир­ланиб, энг замонавий технологиялар асосида жи­ҳоз­ланди. Мижозларимиз ҳам кўпайди. Лекин бу ерда ҳеч қачон навбатда ту­риш­лар йўқ. «Тадбиркорлар хо­на­си»га кирсангиз доим малакали мутахассисларимиз билан бирорта мижознинг му­ло­қо­ти устидан чиқасиз. Уларга ҳурмат бу ердаги муҳитга хос хусусият. Ёруғ хоналаримиз­да мижоз ва банк ходимининг биргаликда ишлаши учун қулай шароитлар яратилган. Бу ерда иш шундай йўлга қўйилганки, амалиёт зали ва касса залига кирган мижоз ўзини эркин ҳис қилади.
Банк Кенгашининг қўллаб-қувватлаши, ташаббуси билан жойларда жамоатчилик руҳини мустаҳкамлаш, шунингдек, ходимларнинг малакасини ошириш мақсадида «Чакана бизнес соҳасида тўплаган тажрибаларимиз ва унинг истиқболлари» мав­зусида семинар-тренинглар ўтказилди. Ўқув машғулотлари жараёнида ёшларнинг фаоллиги кузатилиб, мулоқотлар са­ми­мий ўтишига замин ҳо­зир­лан­ди. Семинар-тренинглар яку­нига кўра, энг фаолларга махсус мукофотлар топширилди. Ёшлар ўзлари банд бўл­ган ишларининг қадрланишини шах­сан ҳис этдилар. Улар ўз меҳнатларининг юзага чи­қи­шига ишондилар. Биз ҳам ўз нав­батида, вазифасини виждонан бажарадиган ёшларни тарбия­лаганимиздан жуда қувондик.
Энг муҳими, бундай кенг кўламли саъй-ҳаракатларимиз ўз мевасини бермай қолмади. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан ҳар йили анъанавий тарзда Ўзбекистон банк­лари Ассоциациясида ташкил этилаётган Аҳоли омонатларини жалб қилиш бўйича респуб­лика танловида уч йил мобайнида Амалиёт бошқармамиз «Шаҳарларда аҳоли омонатларини жалб қилиш бўйича йилнинг энг яхши филиали» номинациясида фахрли ўринларни ҳамда «Шаҳарларда аҳоли омонатларини жалб қилиш бўйича йилнинг энг яхши жамғарма/махсус кассаси» номинациясида эса банкимизнинг Амалиёт бошқармасига қарашли 1-сонли жамғарма кассаси биринчи ўринни эгаллагани жамоамиз­да фахр-ифтихор туйғусини ва янгиликлар сари интилишни кучайтирди.
Банкимизнинг бу каби юксак эътирофларга сазовор бўлишида мамлакатимиз Президентининг 2008 йил 20 февралдаги ПФ-3968-сонли «Тижорат банк­ларида аҳоли омонатлари шарт­ларини либераллаштириш ҳамда кафолатларини таъминлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғ­рисида»ги Фармони ва 2010 йил 26 ноябрдаги «2011-2015 йилларда республика молия-банк тизимини янада ислоҳ қилиш ва барқарорлигини ошириш ҳамда юқори халқаро рейтинг кўрсаткичларига эришишнинг устувор йўналишлари тўғрисида»ги ПҚ-1438-сонли Қарори ходимларимизнинг кундалик иш фаолиятида муҳим дастуриламал бўлиб хизмат қилаётгани айни муддао бўлди.
Замонавий технологиялар асосида банк хизматларини тараққий эттириш — давр талаби
Мамлакатимизда ахборот технологиялари асосида ҳаёт­га татбиқ этилаётган замонавий банк хизматлари жадал суръатлар билан ривожланиб бормоқда ва бу банк хизматлари бозорини янада такомиллаштирмоқда. Зеро, бун­дай жараёнлар ҳам банк, ҳам аҳоли манфаатларига бирдек хизмат қилади.
«Трастбанк» ХАБ мамлакатимиз ва хорижда ташкил этилаётган турли тадбирларда фаол иштирок этиб, илғор таж­рибаларни ўрганиш ва ўз фао­лиятида янги маҳсулотларни татбиқ этишга эришиб кел­моқ­да. Бунинг ёрқин далили сифатида «ВаnkExpo» — банк технология­лари, ускуналари ва хизматлари анъанавий миллий кўргазмасида банк нуфузли ҳайъат томонидан ҳар йили турли номинациялар бўйича ғолиб деб топилганини кўрсатиш мумкин. Яъни, бу банк жамоасининг замон талаблари даражасида хизмат қилаётгани, илғор технологияларни ўз фао­лиятига жорий этишда фаоллик кўрсатаётганининг яна бир эътирофидир.
Дарҳақиқат, «Трастбанк» жамоаси замонавий ахборот технологиялари воситасида банк хизматлари сифатини янада ошириш ҳамда уларнинг турини кўпайтириш юзасидан зарур чора-тадбирларни белгилаб, иж­росини босқичма-босқич ва изчиллик билан амалга оши­риб келяпти. Хусусан, молия муассасасида «Интернет-банкинг», «SMS-банкинг» ва «Банк-Мижоз» каби масофавий банк хизматларининг жорий этилгани мижозларга қулайлик туғдирмоқда. «Интернет-банкинг» хизмати мижозга ўзининг банкдаги ҳи­собини дунёнинг исталган жо­йидан интернет тармоғи орқали бошқариш имконини берса, «SMS-банкинг» тизими­дан фойдаланувчилар ўз ҳи­собварақларининг ҳолати тўғ­рисида мобил телефон орқали маълумот олишлари мумкин.
Шу билан бирга, «Трастбанк» томонидан банк ва мижоз ўртасидаги муносабатларни юқори поғонага олиб чиқувчи «Траст-Мобайл» ахборот дастури ишга туширилган. Бу хизмат орқали мижозлар мобил қурилмалари кўмагидан фойдаланган ҳолда, банкдаги ўз ҳисобварақларига ки­риш ҳамда уни мустақил бош­қариш имконига эга бў­лишди.
Ҳозирда банк мижозлари­нинг 4500 дан зиёди «Интер­нет-банкинг» ва «СМС-банкинг» хизматидан фой­даланаётган бўлса, яқин ис­тиқ­бол­да бу кўрсаткичнинг 10 000 та­га етказилиши режалашти­рил­ган.
Хулоса қилиб айтганда, «Траст­банк» ХАБ томонидан ах­бо­рот технологияларининг та­рақ­қиёти учун инвестиция­лар йўналтиришга бизнесни му­ваффақиятли ривожланти­риш­нинг ҳамда рақобат кучая­ёт­ган ҳозирги шароитда бозор мав­қеи­ни мустаҳкамлашнинг зарурий шарти сифатида қа­рал­моқда.