“Moliya” kafedrasi

To‘rtinchidan,  moliya  tizimi  tub  asoslari  mohiyatini tushunish  asoslangan 
fuqarolik  qarorlari  qabul  qilish  uchun  zarur.  Moliya  tizimi  iqtisodiy  hayoti  bozor 
munosabatlariga  asoslangan  har  qanday  jamiyat  infratuzilmasining  eng  muhim 
qismi  hisoblanadi.  Keng  tarqalgan  fikrga  ko‘ra  moliya  institutlari  ishini  to‘g‘ri 
tashkil  etish  mamlakatning  iqtisodiy  o‘sishi  va  taraqqiyoti  uchun  puxta  zamin 
yaratadi. Biz, fuqaro sifatida, ko‘pincha siyosiy qarorlar qabul qilishimizga to‘g‘ri 
keladi.  Bu  qarorlar,  oxir  oqibat,  mamlakat  moliyaviy  tizimi  ishiga  o‘z  ta’sirini 
ko‘rsatadi.  Masalan,  depozitlarning  hukumat  tomonidan  sug‘urtalanishiga  qarshi 
chiqayotgan  yoki  fond  bozoridagi  bitimlar  ustidan  qat’iy  nazorat  o‘rnatishga 
chaqirayotgan  siyosatchiga  ovoz  berish  to‘g‘ri  bo‘ladimi?  Agar  shunday  qilinsa, 
buning oqibati nimalarga olib kelishi mumkin? 
Beshinchidan, ko‘pchilik shunchaki o‘z bilim doirasini kengaytirish uchun 
ham  “Zamonaviy  moliya”ni  o‘rganadi  va  shunga  qiziqadi.  Zamonaviy  moliya 
qonuniyatlarini  bilish  dunyoqarashni  kengaytiradi  va  tashqi  dunyo  qaysi 
qonuniyatlarga asosan rivojlanayotganini bilishga yordam beradi.  
Moliya  sohasidagi  ilmiy  izlanishlar  uzoq  tarixga  ega.  A.  Smitning  1776 
yilda  chop  etilgan  “Xalqlar  boyligi  tabiati  va  sabablari  borasida  tadqiqotlar” 
kitobini  ko‘pchilik  iqtisod  fani  (ilmi)ning  ibtidosi  deb  hisoblaydilar.  So‘ngi 
yillarda zamonaviy moliya nazariyasi moliya sohasiga ixtisoslashgan iqtisodchilar 
tomonidan  ishlab  chiqilmoqda  va  takomil-lashtirilmoqda.  Bu  1990  va  1997 
yillarda  iqtisod  sohasida  Nobel  muko-fotiga  moliya  nazariyasi  va  amaliyotiga 
ulkan hissa qo‘shgan olimlar sazovor bo‘lganligi bilan ham tasdiqlanadi
6
.