“Moliya” kafedrasi

Odamlarning  vaqtinchalik  nimanidir  afzal  ko‘rishi  (nimagadir 
ustuvorlik berishi). Daromadlilik stavkalari darajasiga ta’sir qiluvchi keyingi omil 
inson  psixologiya
64
sidir.  Odamlar,  odatda hayotning hamma  ne’matlaridan  ertaga 
emas,  aynan  bugun  foydalanishni  afzal  ko‘radilar.  Iqtisodchilar  ko‘pincha 
mablag‘larni  kiritish  mumkin  bo‘lgan  ishlab  chiqarish  vositalari  bo‘lmagan 
                                                           
63
  “Konstruksiya”  –  lotincha  “constructio”  –  to‘plash,  yig‘ish;  tuzilish,  qurilish.  Inshoot,  mexanizm,  asar  va  sh.k.ning 
tuzilishi,  qismlarining  o‘zaro  joylashuvi;  murakkab  tuzilishli  inshoot,  mexanizm  va  sh.k.ning  o‘zi.  Konstruktor  –  mashina, 
mexanizm,  inshoot  va  ularning  ayrim  qismlari  konstruksiyasini,  loyihasini  tuzuvchi  mutaxassis,  injener.  Qarang:  o‘sha  manba. 
J.II. – B.401.  
64
  “Psixologiya”  psixo  +  yunoncha  “logos”  –  fan,  ta’limot.  1.  Inson  faoliyati  va  hayvonlar  xatti-harakatida  borliqning  aks 
etishini,  ruhiy  jarayonlar,  hodisalar  va  xislatlarni  o‘rganuvchi  fan.  2.  Biror  faoliyat  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  psixik  jarayonlar 
majmui. 3. Kishining ichki dunyosi, kechinmalari, xarakter xususiyatlari, ruhiy holati. Qarang: o‘sha manba. J.III.– B.318. 

---

72 
 
taqdirda  ham  foiz  stavkasi  ijobiy  bo‘ladi,  shuningdek,  odamlarning  pul  berish  va 
qarz  olishlari  uchun  yagona  sabab  ularning  umri  davomida  xohish-istaklarining 
doimo  o‘zgarib  turishidir,  degan  taxmindan  kelib  chiqib  ish  ko‘radilar.  Umuman 
olganda, odamlar tovar va xizmatlarni ertaga qoldirmasdan bugun iste’mol qilishni 
qanchalik ko‘p afzal ko‘rsa, iqtisodiyotda foiz stavkasi shuncha yuqori bo‘ladi.  
Odamlar,  odatda,  hayotning  hamma  ne’matlaridan  ertaga  emas,  bugun 
foydalanishni  afzal  ko‘rishlarining  sabablaridan  biri  ular  qachon  o‘lishining 
noma’lumligidir.  Inson  hozir  tirikligini  biladi  va  u  bugunning  o‘zida  imkoni 
boricha  o‘zining  barcha  ehtiyojlarini  qondirib,  hayotning  ne’matlaridan  rohat 
olmoqchi.  Kelajakka  kelsak,  doimo  bu  ishni  keyin  ham  qila  olishi  bo‘yicha 
qandaydir darajada mavhumlik mavjud bo‘ladi.