“Moliya” kafedrasi

Tranzaksion  xarajatlar.  Kompaniya  ma’lum  turdagi  qimmatli  qog‘ozlarni 
emissiya  qilish  uchun  fondlar  shakllantirganda  yuzaga  keluvchi  xarajatlar  shu 
turdagi xarajatlarni tashkil etadi. Bunday  turdagi xarajatlar tranzaksion xarajatlar 
deb  ham  ataladi.  Masalan,  firma  har  bir  aksiyani  25  dollardan  sotadigan  bo‘lsa, 
bunda  har bir  aksiya  uchun qo‘shimcha  5  dollardan  tranzaksion  xarajat  qiladi  va 
kapital bahosi qo‘shimcha qilingan xarajat summasiga ham o‘sadi. Faraz qilaylik, 
investorning  so‘ralgan  qaytim  stavkasi  har  bir  25  dollarlik  aksiya  uchun  15%  ni 
tashkil etsa, u holda 0.15*$25=$3.75 investor uchun so‘ralgan daromad darajasini 
ifodalaydi.  Shunga  qaramay,  firmada  investitsiya  uchun 20  dollar  mavjud  bo‘lsa, 
kapital  bahosi  (k)  bo‘yicha  qaytim  stavkasi  sof  20  dollardan  hisobga  olinadi  va 
3.75 dollar daromad keltira oladi:  $20k =$25*0.15=$3.75     
k=
=0.1875 yoki 18.75% 
 
           Biz  yuqoridagi  misolga  kapitalning  individual  manbalari  bahosini 
muhokama qilganda alohida to‘xtalib o‘tamiz. 
 
Kompaniyaning  moliyaviy  siyosati  –  kompaniyaning  boshqaruv  qarorlarni 
moliyalashtirishga  qaratilgan  va  fondlarning  ishlatilishi  bilan  bog‘liq  bo‘lgan 
kompleks  siyosati  bo‘lib,  qarz  va  ulushli  moliyalashtirish  manbalaridan 
foydalanishga  qaratiladi.  Kompaniya  foydalanadigan  qarz  va  ulushli  kapitallar 
nisbati firmaning kapital bahosiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shunga qaramay, bu 
bobda  kompaniya  qarz  va  ulushli  manbalar  nisbatiga  qat’iy  moliyaviy  siyosat 
qo‘llaydi  deb  hisoblaymiz.  Qarz  va  ulushli  moliyalashtirish  haqida  12-bobda 
batafsil to‘xtalib o‘tamiz.