“Moliya” kafedrasi

18-mavzu. Moliya va risklar 
Reja: 
1.  Risk va daromadning muqobil ko'rinishi (arbitraj narxlash nazariyasi) 
2.  Tizimli Risk va Betalar 
3. 
Portfellar va Faktor modellari 
4.  Portfellar va diversifikatsiyalash 
5.  Kutilgan qaytim stavkasi 
 
1.  Risk va daromadning muqobil ko'rinishi (arbitraj narxlash 
nazariyasi)
100
 
 
2011-yil  fevral  oyida  Home  Depot,  Kampbell  Soup  Korparatsiyalari,  va 
mashina  ijara  kompaniyasi  Avis  Byudjet  Group  o’zlarining  daromadlarini  e'lon 
qiladigan  boshqa  ko’plab  kompaniyalar  qatoriga  qo'shildi.  Home  Depot  o’zining 
to'rtinchi  chorakdagi  foydasi  o'tgan  yilga  nisbattan  72  %  ga  ko'payganini  e'lon 
qildi.  Kompaniyaning  har  bir  aksiyalardan  daromadi  36  sentga  oshib  osonlikcha 
tahlilchilar 31 sent hisobidan oshib ketdi. Kampbell Soup Korparatsiyaning har bir 
aksiyalardan  olgan  daromadi  esa  71  sentni  tashkil  etib  bozor  tahlilchilar  aynan 
kutganidek bo’ldi. Avis Byudjetning holatida, tahlilchilar har bir aksiyadan 7 sent 
yo'qotishni taxmin qilayotgan edi, lekin kompaniya aslida har bir aksiyadan 36 sent 
yo'qotdi.  Siz  bu  uch  kompaniya  holatlarni  yaxshi  yangilik,  hech  qanday  yangilik 
yo’q  va  yomon  yangilik  aks  ettiradi  deb  kutganizda  va  siz  odatda  haq  bo'lasiz. 
Garchi, Home Depotning aksiyalari bahosi biroz 1 % dan ko’proq tushib ketganda 
ham, Kempbell Soupsning  ham aksiyalari bahosi 3,9 % atrofida tushganda ham va 
Avis Byudget aksiyalari narx 1 % dan biroz ko'payganda ham. 
Biz  oldingi  mavzuda  aksiyalar  riskining  2  turga:  tizimli  va  tizimsiz  riskka 
bo’linishini  o'rgandik.  Tizimsiz  risk  portfellarni  diversifikatsiya  qilish  bilan 
bartaraf  etilishi  mumkin,  lekin  tizimli  riskni  bartaraf  etib  bo’lmaydi.  Buning 
natijasida,  portfellarda  alohida  aksiya  masalalarning  faqat  tizimli  riski  bor.  Biz 
                                                           
100
 Arthur J. Keown, John D. Martin, J. William Petty, Foundations of Finance, Global Edition, 7/E, Pearson, 2012, 
p 183-184
 

---

162 
 
shuningdek  tizimli  riskni  beta  orqali  eng  yaxshi  o'lchash  mumkinligini  o'rgandik. 
Nihoyat, biz moliyaviy aktivlarni baholash modeli (MABM) bo'yicha aksiyalardan 
kutilgan  daromadning  betaga  chiziqli  bog'liqligini  o'rgandik.  Bu  bobda,  biz 
betalarning  qayerdan  kelishini  va  aktivlarni  baholashda  arbitrajning  muhim  rolini 
yaqindan o’rganamiz.