“Moliya” kafedrasi

3. Buxgalteriya hisobi tizimlari 
Moliyaviy  ma’lumotdan  samarali  foydalanish  uchun  u  ma’lum  bir  standart 
shaklida taqdim etilgan bo‘lishi lozim. Moliyaviy hisobotlar tizimini o‘rganuvchi 
predmet  yoki  fan
 
buxgalteriya  hisobi  deyiladi.  Buxgalteriya  hisobi  tizimlari 
umumiy  moliyaviy  tizim  infratuzilma-sining  eng  muhim  qismi  hisoblanadi. 
Ma’lumki,  dastlab  buxgalteriya  hisobi  tizimlari  moliyaviy  bitimlar  tuzish 
jarayonlari  evolyutsiyasi  bilan  birga  parallel  ravishda  rivojlangan.  Arxeologlar 
eramizdan  avvalgi  2000  yillarga  tegishli  qadimgi  Vavilonda  tuzilgan  moliyaviy 
operatsiyalar  bo‘yicha  murakkab  va  batafsil  hisobotlarni  topishgan.  Hozirgi 
                                                           
71
  “Sektor”  lotincha  “sektor”  –  qirquvchi,  qirqib  ajratuvchi.  1.  Doiraning  yoy  va  ikki  radius  bilan  cheklangan 
qismi va shu shakldagi narsa. 2. Yaxlit bir hududning ma’lum radius va chegaralar bilan cheklangan qismi, alohida 
ajratilgan hudud. 3. Ba’zi idora va muassasalarning muayyan faoliyatga ixtisoslashgan bo‘limi. 4. Xalq xo‘jaligining 
muayyan iqtisodiy va ijtimoiy belgilar bilan ajralib turadigan qismi, sohasi. Qarang: o‘sha manba. J.III. –B.475. 

---

80 
 
kungacha  buxgalteriya  hisobi  tizimining  rivojlanishida  asosiy  “sakrash”  bo‘lgan 
ikki  tomonlama  yozish  uslubidagi  buxgalteriya  hisobiga  o‘tish  –  Italiyada  – 
Uyg‘onish davrida sodir bo‘ldi. Mazkur uslubning yuzaga kelishida savdo va bank 
ishlari  sohasidagi  murakkab  moliyaviy  operatsiyalarni  kuzatib  borishga  bo‘lgan 
talab rag‘batlantiruvchi omil bo‘lib xizmat qildi.