«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Бухгалтерия ҳисоби ва аудит
Тадқиқот усуллари
Мақолани шакллантиришда ҳисоб ва ҳисобот тизими хусусиятидан келиб 
чиқиб абстракт мантиқий фикрлаш, гипотеза, монографик кузатиш, индукция 
ва дедукция, анализ ва синтез, таққослаш, иқтисодий таҳлил ва бошқа шу каби 
тадқиқот усулларидан фойдаланилди.
Адабиётлар таҳлили
Бюджет ташкилотларида ҳисоб ва ҳисоботга оид хорижлик ва мамлакатимиз 
олимлари томонидан бир қанча тадқиқот ишлари амалга оширилган. Хусусан, 
хорижлик олимлардан А.А.Ушаков “Бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисобини 
ташкил этиш – барча ташкилотлар норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида бухгалтерия 
ҳисобини юритишга мажбурдирлар. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни қўллаш 
тартиби ташкилотларнинг турига боғлиқдир. Бюджет ташкилотларида ғазначиликка 
қамраб олинган ҳолда бухгалтерия ҳисобини юритиш ва ташкил этишнинг асосий 
тармоққа хос бўлган хусусияти бу – ҳисоб сиёсати ҳисобланади”[13], деб илмий 
изоҳ берган.
Н.Кондраков бошчилигидаги россиялик олимлар бюджет ҳисоби ва ҳисоботи, 
бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби масалаларини тадқиқ этишган. Улар 
бюджет ташкилотларининг касса ва ҳақиқий харажатларининг юзага келиши, 
мазмуни ҳамда уларни ҳисобга олишнинг хусусиятларини назарий ва амалий 
жиҳатдан ёритишган[8].
Мамлакатимиз олимларидан М.Остонақулов бюджет ташкилотларида 
бухгалтерия ҳисобини юритиш, молиявий ҳисоботларни тузиш ва бюджет 
назоратини амалга ошириш[10], С.Меҳмонов бюджет ташкилотларида бухгалтерия 
ҳисоби ва ички аудит методологиясини такомиллаштириш[9], А.Остонақулов 
бюджет ташкилотларининг бюджетдан ташқари жамғармаларини шакллантириш 
ва ҳисобини такомиллаштириш[11] борасида изланишлар олиб боришган.
Директор жамғармаси маблағлари ҳисоби бўйича А.Остонақулов ўрта махсус 
касб-ҳунар таълими муассасаларида директор жамғармаси маблағлари, уларнинг 
режалаштирилиши, сарфланиши ва ҳисобини юритишнинг хусусиятлари юзасидан 
изланишлар олиб борган[12].
Аммо айнан умумтаълим тизимидаги муассасаларнинг директор жамғармаси 
маблағлари ҳисобини ташкил этиш ва юритиш бўйича тадқиқот ишлари олиб 
борилмаган.