«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3-chizma. О‘zbekistonda kelgusi yil uchun fiskal strategiyani ishlab chiqilishi va 
tasdiqlanishi
2
Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralar O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga
Davlat byudjetining soliqli daromadlari prognozlash uchun zarur bo‘lgan axborot va 
ma’lumotlarni taqdim etishadilar.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar, 
tumanlar va shaharlar hokimlari tegishli byudjet loyihasini ishlab chiqish jarayonida 
soliqli daromadlarni prognozini tashkil etadi hamda muvofiqlashtirib boradi. Xususan, 
ular moliya yili mobaynida tegishli byudjetlar parametrlariga o‘zgartirishlar kiritish 
to‘g‘risidagi takliflarni ko‘rib chiqadilar, hududlarning faoliyatni amalga oshirish joyining 
xususiyatlarini inobatga olgan holda, alohida soliqlar bo‘yicha belgilangan stavkalarga 
pasaytiruvchi va oshib boruvchi koeffitsiyentlarni joriy qilish to‘g‘risida qarorlar qabul 
qiladi. Shuningdek, ular tomonidan mahalliy byudjetlarning parametrlarini hamda ularning 
ijrosi haqidagi hisobotlarni ommaviy axborot vositalarida yoritilishi ta’minlanadi.
2
Muallif tomonidan ishlab chiqilgan

---

196
3/2022
Солиқ ва солиққа тортиш
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va 
Toshkent shahar, tumanlar va shaharlar Kengashlari tomonidan, mos ravshda, o‘zlariga 
tegishli bo‘lgan mahalliy byudjetlarini ko‘rib chiqish vaqtida, ishlab chiqlgan mahalliy 
byudjetlarning soliqli daromadlarini prognoz ko‘rsatkichlari maqullanadi, mahalliy 
byudjetlariga, tumanlar va shaharlar byudjetlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida 
qarorlar qabul qilinadi. Shuningdek, ular tomonidan mahalliy soliqlar va boshqa majburiy 
to‘lovlarning stavkalarini qonun hujjatlarida belgilangan miqdorlar doirasida belgilaydi 
hamda tartibga soluvchi byudjetlararo transfertlarning cheklangan miqdorlari ko‘rib 
chiqiladi va tasdiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi Davlat byudjeti to‘g‘risidagi qonun 
loyihasini va o‘rta muddatli davr uchun fiskal strategiyasini o‘rganish jarayonida davlat 
byudjetining soliqli daromadlarini prognoz ko‘rsatkichlariga ham o‘z xusosasini, 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga taqdim etadi. O‘zbekiston Respublikasi 
Hisob palatasi Davlat byudjetining daromad qismining ijrosi ustidan nazoratni amalga 
oshirish vazifasini ham bajaradi. 
Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi zimmasiga Davlat byudjeti 
to‘g‘risidagi qonun loyihasi va byudjetnomani ishlab chiqish jarayonini tashkil etish 
hamda muvofiqlashtirib borish vazifasi yuklangan. Shu boisdan, Davlat byudjetining 
soliqli daromad qismini prognozini tashkil qilish muvofiqlashtish jarayoni O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan amalga oshiriladi, deb to‘liq ishonch bilan 
aytishimiz mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Byudjet kodeksining 7-moddasida mamlakatimiz byudjet 
tizimining o‘n bitta tamoyillari bayon qilingan. Ular takibida “Byudjet tizimi byudjetlari 
daromadlarini prognoz qilish va xarajatlarini rejalashtirish” tamoyili soliqli daromadlarini 
prognozini tashkil qilishga bevosita aloqador hisoblanadi. Mazkur tamoyilga muvofiq, 
soliqli daromadlarni, ularning aniq manbalari bo‘yicha prognoz qilinishini tashkil 
qilishimiz lozim.
Xulosa
О‘zbekiston Respublikasida Davlat byudjeti ikki pog‘onaligi, byudjet tizimi 
byudjetlarining soliqli daromadlarini prognozini tashkil qilish jarayoniga ta’sir qiluvchi 
asosiy omillardan biri hisoblanadi.
Byudjetining soliqli daromadlarini prognozini tashkil qilish jarayoniga, prognoz 
qilish modelida qanday ma’lumotlardan foydalanilishi va bunday ma’lumotlar moliya 
idoralariga qaysi idoralar tomonidan taqdim qilinishi sezilarli ta’sir kо‘rsatadi.
Davlat byudjetining soliqli daromadlarini prognoz qilish О‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi tomonidan tashkil qilinsa, О‘zbekiston Respublikasi moliya vazirligi 
uni amalga oshiradi. hokimliklarning moliya bо‘limlari va moliya boshqarmalari mahalliy 
byudjetlarning soliqli daromadlarini ishlab chiqish uchun mas’ul hisoblanadi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar, 
tumanlar va shaharlar hokimlari tegishli mahalliy byudjetlarining soliqli daromadlarini 

---

197