«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

Ключевые слова: 
демографическая ситуация, динамика населения, 
половозрастная структура населения, трудовые ресурсы, демографическая 
политика, экономические и социальные процессы, естественный прирост населения.
Key words:
Demographic situation, population dynamics, age-sex structure of the 
population, labor resources, demographic policy, economic and social processes, natural 
population growth.
_____________________________________________________________________
Кириш
Маълумки бугунги кунда, Ўзбекистон Республикасида аҳоли турмуш 
даражасини юксалтиришга ҳамда барқарор иқтисодий ўсиш суръатларини 
таъминлашга йўналтирилган иқтисодий ислоҳотлар изчил амалга оширилмоқда. Бу 
каби вазифаларни амалга оширишда иқтисодиётни турли тармоқлари ишни тўғри 
ташкил этишлари учун жамият барча аъзоларининг ўсиб бораётган талабларини 
инобатга олиш зарур ҳисобланади. Демографик омил, аҳамияти жиҳатидан, 
ижтимоий ривожланишнинг ижтимоий ва иқтисодий омиллар қаторида турувчи 
сиёсий омиллардан ҳисобланади. Уларни чуқур ва ҳар томонлама ўрганмай туриб 
мустақил Ўзбекистонни ва унинг айрим ҳудудларини ижтимоий-иқтисодий 
ривожланишини тўғри режалаштириб бўлмайди. Шу боис ҳам аҳоли сони ва 

---

110
3/2022
Статистика иши
таркибини ўрганиш ва қонуниятларини аниқлаш учун бутун дунёда ва унинг турли 
минтақаларида кузатилаётган реал демографик жараёнларни ва унинг тамойилларини 
ҳар тарафлама чуқур ўрганиш, таҳлил қилиш муҳим вазифалардан ҳисобланади. 
Бугунги кунги келиб Ўзбекистон Республикасида иқтисодий ва ижтимоий соҳаларда, 
шунингдек, статистика соҳасида ҳам кенг кўламли ишлар босқичма-босқич амалга 
оширилиб келинмоқда. Жумладан, бугунги кунда Ўзбекистон Республикаси Давлат 
статистика қўмитаси олдида улкан вазифалардан бири турганини эътироф этиш 
жоиз деб ўйлаймиз. Бу ўта масъулиятли, шу билан бирга, мамлакатимиз учун 
ортга суриб бўлмайдиган даража муҳим бўлган “Ўзбекистон Республикасида 
Аҳолини рўйхатдан ўтказиш” вазифасидир. Ва ниҳоят мамлакатимизда ҳам аҳолини 
рўйхатга олиш бўйича илк қадам қўйилди ва қатор чора - тадбирлар босқичма - 
босқич ўтказилиб келинмоқда. Бунга Ўзбекистон Республикаси Президентининг 
2019 йил 5 февралда «Ўзбекистон Республикасида 2022 йилда аҳолини рўйхатга 
олишни ўтказиш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида»ги ПФ-5655-сон Фармони 
ҳуқуқий асос бўлиб ҳизмат қилмоқда [1]. Шунингдек, бу борада яна бир қатор 
қонун ва қарорлар қабул қилинди. Бунга “Аҳолини рўйхатга олиш тўғрисида”ги 
қонуни, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 апрелдаги “Давлат 
бошқарувининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш ҳамда мамлакатнинг 
статистика салоҳиятини ошириш юзасидан қўшимча чора - тадбирлар тўғрисида”ги 
ПҚ-4273-сонли, 2020 йил 3 августдаги “Ўзбекистон Республикасининг миллий 
статистика тизимини янада такомиллаштириш ва ривожлантириш чора-
тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4796-сонли қарорлари мисол бўла олади. Шунга кўра, 
республикамиз ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг жорий ва истиқболдаги 
чора-тадбирларини белгилашда аҳоли сони ва таркибини ҳар томонлама ҳисобга 
олиш, иқтисодий ривожланиш дастурларини ушбу жараёнлар таъсири нуқтаи 
назаридан шакллантириш хамда уларни изчил амалга оширишни тақозо этмоқда.