“Молия” фанининг “Молиявий назорат” мавзуси

“Молия” фанининг

• “Молиявий назорат” мавзуси

Режа:

• Молиявий назорат: мазмуни, назорат соҳалари, вазифалари, тамойиллари
• Молиявий назорат йўналишлари ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги
• Молиявий назорат тизимининг элементлари

“Назорат” сўзи моҳияти ҳақида қисқача

• Назорат - бу бирор ишнинг, нарсанинг ахволи, кишининг юриш-туриш ва шу каби устидан доимо кузатиш, текшириш.
• Назорат – давлат бошқарув органларининг айрим бошқарув соҳаларида давлат томонидан белгиланган қоидаларга давлат томонидан белгиланган қоидаларга хужалик субъектлар, мансабдор шахслар риоя этишини текширишдан иборат фаолиятдир.

Молиявий назорат –

• бу молиявий текшириш ва у билан боғлиқ бўлган масалалар харакатини ва муомаласини мажмуи бўлиб, хўжалик субъектлари фаолиятини ва бошқаришни ўзига хос усуллар ва шакллар ёрдамида ташкил этиш.
• Молиявий назорат пул фондларини шакллантириш ва фойдаланиш жараёнида молиявий-иқтисодий қонунчиликка риоя этилиши, молиявий хўжалик операциялари самарадорлигини баҳолаш ва амалга оширилган харажатларнинг мақсадга мувофиқлиги устидан назоратни ўз ичига олади.

Президентимиз Ш.М. Мирзиёев (Танқидий таҳлил.... 2017)

• “Албатта, Давлат бюджети ўлчовсиз эмас, маблағларни қаттиқ тежаш, белгиланган мақсад учун ва оқилона ишлатишни таъминлаш зарур. Бу – ҳаммага равшан ва рад этиб бўлмайдиган ҳақиқат. Шундай экан, нима учун Ғазначилик ва Назорат-тафтиш бошқармасининг аппаратлари ҳаддан ташқари кенгайиб кетган? Уларда жами 4 минг нафар ходим ишлайди ва уларнинг харажатига йилига 90 миллиард сўм давлат маблағи сарфланади. Ана шу тузилмалар раҳбар ва ходимлари шундай тасаввур билан яшамоқдаки, уларнинг вазифаси гўё фақатгина назорат қилиш ва бошқаларни жазолашдир.
• Лекин фақат қамчи ва қилич билан ижобий натижаларга эришиб бўладими? Бу - нафақат хато фикр, балки чуқур янглишиш, деб ҳисоблайман. Бу борада профилактика ишларини ким самарали олиб боради?”

• Иқтисодий жиҳатдан тараққий этган мамлакатларда молиявий назорат, бир томондан, ўзаро таъсирчан ва иккинчи томондан, алоҳидалашган (мустақил бўлган) икки соҳага бўлинади

• давлат молиявий назорати

• Нодавлат молиявий назорати

• Бош мақсади

• Бош мақсади

• давлат хазинасига ресурсларни тушуришни максималлаштириш ва давлат бошқарув харажатларини минималлаштириш

• жойлаштирилган капиталдаги фойда нормасини ошириш мақсадида давлат фойдасидаги ажратмалар ва бошқа харажатларни минималлаштириш

• Бир вақтнинг ўзида молиявий назоратнинг ҳар икки соҳаси амалдаги қонунларнинг ҳуқуқий рамкаси билан чеклаб қўйилган

• Нодавлат молиявий назорати иккига бўлинади

• ички (фирма ичидаги, корпоратив)

• ташқи (аудиторлик)

• ўзаро солиқ муносабатлари

• Молиявий назорат ўз ичига қуйидаги текширувларни олади

• иқтисодий қонунларнинг талабларига риоя этиш

• бюджет режасини тузиш ва ижро этиш (бюджет назорати)

• корхона ва ташкилотлар, бюджет муассасаларига тегишли бўлган меҳнат, моддий ва молиявий ресурслардан самарали фойдаланиш

• Молиявий назоратнинг қуйидаги турлари мавжуд

• умумдавлат

• идоравий

• хўжалик ичидаги

• жамоатчилик

• мустақил

• давлат ҳоки-мият органлари томонидан амалга ошири-лади

• вазирликларнинг назорат-тафтиш бошқар
• малари ва бошқа таркибий тузилма
• лари томони
• дан амалга ошири
• лади

• корхо
• на ва ташки
• лотлар
• нинг иқтисо
• дий ва молия
• вий хизмат
• лари томони
• дан ўткази
• лади

• нодав
• лат ташки
• лот
• лари томонидан амалга ошири
• лади

• махсус орган
• лар: аудиторлик фирма
• лари ва бошқа хизмат
• лар томонидан ўткази
• лади