“Moliya” fanidan yozgan mustaqil ishi

1.2.Qimmatli qog‘ozlar qiymatini baholashning asosiy maqsadlari
Qimmatli qog‘ozlar qiymatini baholashning asosiy maqsadlari quyidagilar hisoblanadi:
• ularning oldi-sotdisi bo‘yicha bitimlar tuzish, meros qoldirish va in’om etish tartibotini amalga oshirish;
• aksionerlik jamiyatiga investitsiyalar jalb qilish;
• korxonalar restrukturizatsiyasi: qo‘shilish, qo‘shib olish va boshqalar;
• qimmatli qog‘ozlarni emissiya qilish uchun yoki ularni qo‘shimcha joylashtirish va muomalaga chiqarish uchun bahosini aniqlash;
• kreditlashda garov qiymatini aniqlash uchun qimmatli qog‘ozlar bahosini aniqlash;
• qimmatli qog‘ozlarni ishonchnoma asosida boshqaruvga berishda;
• masalan, qaytarib olish uchun to‘lovni amalga oshirishda kompaniya va uning aktivlarining joriy bozor qiymatini aniqlash. Aksiyalarni baholash – bu muayyan korxona (biznes), aniqrog‘i, baholanayotgan aksiyalar paketiga to‘g‘ri keladigan biznes qiymati ulushining bozor qiymatini aniqlashdir. Amal qilish muddati tugashi bilan nominalga mutanosiblikda muqarrar to‘lanadigan fiksirlangan daromadli moliyaviy instrumentlar (veksellar va obligatsiyalar) dan farqli ravishda korporatsiyalar aksiyadorlari oldida aksiyalarni qayta sotib olish bo‘yicha majburiyatni o‘z zimmasiga olmaydi. Aksiyalar qiymati (kotirovkasi) faqatgina qimmatli qog‘ozlarning ochiq bozoridagi talab va taklif nisbati bilan belgilanadi. Veksellarni baholash – bu bitim tomonlari barcha zaruriy axborotlarga ega bo‘lgan, bitim narxi miqdorida esa qandaydir favqulodda holat aks etmagan holda ongli tarzda harakatlanayotgan raqobat sharoitida ochiq bozorda veksel sotilishi mumkin bo‘lgan eng ehtimoliy narxni aniqlashdir. Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan emissiya qilingan oddiy va o‘tkazma veksellar uchun baholash ekspertizasi o‘tkazilishi mumkin. Obligatsiyalarni baholash shundan iboratki, obligatsiyalarning amal qilish muddati davomida uning egasi xarid qilish vaqtida obligatsiyaga joylashtirgan summani olishi lozim. Buning o‘ziga xosligi obligatsiyalar egasi olishi lozim bo‘lgan jami to‘lovlar vaqt bo‘yicha taqsimlanganligi, o‘z navbatida esa barcha kelgusi pul oqimlarini obligatsiyalar qiymatini baholash amalga oshiriladigan vaqtga diskontlash zarurligida namoyon bo‘ladi. Diskont ko‘rsatkichi sifatida o‘xshash moliyaviy instrumentlarning daromadliligini qabul qilish lozim. Qimmatli qog‘ozlarning barcha shakllarida moliyaviy investitsiyalashni amalga oshirish jarayonida qimmatli qog‘ozlarning investitsiya xususiyatlarini baholash bozorda muomalada bo‘lgan alohida moliyaviy instrumentlarning investitsiya xususiyatlarini baholash kabi eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Qimmatli qog‘ozlarning investitsiya xususiyatlarini baholash investitsiya portfelini shakllantirish maqsadlari hisobga olingan holda investor tomonidan amalga oshiriladigan uning alohida turlarining integral tavsifini o‘zida aks ettiradi.