Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

2. Xо‘jalik Yurituvchi sub’yektning innovasion-investision stratyegiyasini 
shakllantirish 
 
 
Ishlab chiqarishni tarkibiy jihatdan qayta qurish va modyer-nizasiyalash faqat 
istye’molchilarning sо‘rov (yehtiyoj)larini yanada tо‘laroq qondirish nuqtai nazaridan yemas, 
balki yakuniy mahsulot birligiga tо‘g’ri kyeluvchi moddiy va mehnat xarajatlarini qisqartirish 
hisobidan XYUS daromadini oshirish uchun ham mu-him hisoblanadi. Bozor sharoitida ilg’or 
texnologiyalarni joriy yetish uchun ular taraqqiyotning yeng ilg’or tyendyensiyalariga muvo-
fiqligini aniqlash, ularni amalga oshirishning stratyegik yо‘na-lishlarini qidirib topish ham 
alohida ahamiyat kasb yetadi. Ri-vojlangan bozor samaradorlik va ish sifatining ijtimoiy-zaruriy 
kо‘rsatkichlarini ta’minlay olmaydigan ishlab chiqarish-ning past texnik-texnologik darajasiga 
iqtisodiy jihatdan yо‘l bermaydi. Ana Shu shartga rioya qilingan holdagina istye’molchi-larning 
yehtiyojlarini qondirish, rasional nisbatlarga yerishish, ishlab chiqarish salohiyatidan yanada 
tо‘liqroq foydalanish va resurslarni tyejab-tyergashga imkoniyat tug’iladi. Ana Shu muhim 
vazifani yechishga bozorning barcha iqtisodiy mexanizmi, jumla-dan, baholar, soliqlar, kredit, 
bank foizi va boshqalar yо‘nalti-rilgan bо‘lmog’i lozim. Bunda iqtisodiyotning ijtimoiy sohasini 
Yuqori sur’atlarda rivojlantirish, bosqichma-bosqich kishilar-ning moddiy va ma’naviy 
yehtiyojlarini yanada tо‘laroq qondirishga о‘tish juda muhim. 
Qattiq pul va Moliya-kredit siyosatining hayotga tadbiq yeti-lishi, amaliyotning 
kо‘rsatishicha, inflyasiya sur’atlarining pasa-yishiga olib kelishi mumkin, Lekin bu narsa sifat 
jihatidan iqtisodiy о‘sishga о‘tishning, faol tuzilmaviy qayta qurishning va ishlab chiqarish 
taraqqiyotining investision jihatdan ta’min-lashning mustahkam yо‘nalishi bо‘la olmaydi. Ilmiy-
texnikaviy taraqqiyotning jadallaShuviga Moliyaviy va investision bozorlar-ning shakllanishi 
о‘zining katta ta’sirini kо‘rsatadi. Bu yerda о‘z qо‘lida juda katta texnologik va resurs 
salohiyatini mujassam-lashtirgan yirik korporasiyalar va Moliya-sanoat guruhlari tomo-nidan 
qattiq raqobat namoyon bо‘ladi. Bu salohiyatdan samarali kor-porativ foydalanish mexanizmlari 
ishlab chiqarishni rivojlan-tirish, raqobatbardosh mahsulotni ishlab chiqarish, mamlakatning 
tashqi bozorlarga chiqishi bilan bog’liq bо‘lgan stratyegik vazifa-larning yechilishiga о‘z 
ta’sirini kо‘rsatadi. 
XYUS larning innovasion stratyegiyasi uchun ular invyes-tision faoliyatini 
rag’batlantirish hal qiluvchi ahamiyatga yega. Bu samarali Moliya-kredit va investision siyosatni 

---

amalga oshirish bilan bevosita bog’liq. Shuningdyek, bu yerda xо‘jalik faoliyatini 
rag’batlantirishni ta’minlash, ishlab chiqarishning boshqaruvchan-lik darajasi va uning 
investision sohasini oshirish talab qilinadi. Takror ishlab chiqarish barcha sikli va u investision 
sohasining dinamikasini qamrab oluvchi asosiy prinsiplarni har bir XYUS da ishlab chiqish juda 
muhim. 
Birinchidan, samarali investision dasturlar va ishlab chiqa-rishni yangilash loyihalari 
davlat tomonidan qо‘llab-quvvatlash yо‘li orqali va bir vaqtning о‘zida bozor о‘z-о‘zini tartibga 
soluvchilarining ta’siri ostida amalga oshirilmog’i lozim. 
Ikkinchidan, ishlab chiqarishni yangilashning yangi texnikasi va ilg’or texnologiyasi 
faqat “innovasiyalar – investisiyalar – tarkibiy qayta qurish” bloklarining organik jihatdan 
bog’liq-ligi sharoitida Yuqori natijalarni berishi mumkin. Muammoni hal yetishga bunday 
yondaShuv korporasiyalar, firmalar va XYUS larning faqat uzoq muddatli istiqbolda yemas, 
balki о‘rta muddat-li davrda ham ishlab chiqarish-tijoriy faoliyatida intyegral samaraning 
о‘sishiga xizmat qiladi. 
Uchinchidan, ishlab chiqarish va investision sohani tarkibiy jihatdan qayta qurishning 
informasion qismi ham о‘sib boruvchi ahamiyatga yega. Iqtisodiyotni va takror ishlab 
chiqarishni butun-lay bozor transformasiyalaShuvining asosiy yо‘nalishlarini das-turiy 
ta’minlashning informasion tizimidagi iqtisodiy ja-rayonlarni tartibga solish mexanizmidagi 
kamchiliklar asoslangan ishlab chiqarish-texnologik qarorlari qabul qilishni, buYurtmalar 
portfyelini shakllantirishni va ishlab chiqarish quvvatlaridan samarali foydalanishni 
murakkablashtiradi.