Molekulyar lyuminessensiya

Lyuminessensiyaning so’nishi 
Lyuminessensiyaning 
chiqishi 
eritmadagi 
lyuminoforning 
konsentrasiyasiga, temperaturaga va begona moddalarning ishtirokiga 

)
10
1
(
)
1
(
0
0
klc
k
k
I
T
I
I








0
I

T

k
05
,
0

klc
klc
I
I
k
0
303
,
2


05
,
0

klc
M
4
10



---

bog’liq. Mana shu omillarning ta’siri ostida lyuminessensiya chiqishining 
kamayishiga lyuminessensiyaning so’nishi deyiladi.
Konsentrasiyaning ortishi natijasida so’nish. 
Lyuminessent 
analizning amaliyotida dastavval lyuminofor konsentrasiyasining ta’sirini 
hisobga olish kerak, chunki katta konsentrasiyalarda konsentrasiya 
hisobiga so’nish hodisasi kuzatiladi. Bu hodisa qandaydir “chegaraviy” 
konsentrasiyadan boshlab o’zini namoyon qila boshlaydi. Bu vaqtda 
lyuminessensiyaning konsentrasiyaga bog’liq ravishda chiqishi 
eksponensial qonun bo’yicha bo’ladi. 
Bu yerda 
cheksiz suyultirilgan eritmada lyuminessensiyaning 
chiqishi; 
doimiylik (proporsionallik koeffisiyenti). 
Chegaraviy konsentrasiyaning (
) kattaligi va 
doimiylik har xil 
moddalar uchun turli xil qiymatlarga ega. 
bo’lganda 
Katta konsentrasiyalarda lyuminessensiyaning so’nish 
hodisasi qaytariluvchanlik xarakteriga ega, ya’ni konsentirlangan 
eritmalarni suyultirgan vaqtda lyuminessensiyaning chiqishi yana 
o’zining maksimal qiymatiga erishadi. Lyuminessensiya chiqishining 
qayta tiklanishi, eritmada xromofor molekulasining murakkab fizik-
kimyoviy aylanishlarining yo’qligidan dalolat beradi. 
Lyuminofor konsentrasiyasining ortishi bilan lyuminessensiya 
chiqishining kamayishi, bir tomondan lyuminofor molekulalarining 
assosiasiyasi (molekulyar assosiasiya mexanizmi), ya’ni turli tarkibdagi 
lyuminessensiyalanmaydigan agregatlar hosil qilishi bilan, ikkinchi 
tomondan esa qo’zg’algan molekulalardan qo’zg’almagan molekulalarga 
energiyaning migrasiyasi (energiya migrasiyasining mexanizmi) bilan 
bog’liq.