Molekulyar lyuminessensiya

Levshin qoidasi. 
Yutilish va fluoressensiya polosalarining shakli 
va 
holatlardagi tebranish sathlarining qanday taqsimlanganligi bilan 
aniqlanadi. Ko’pincha bunday taqsimlanish ikkala holat uchun ham bir xil 
bo’ladi va shuning uchun ham, chiqarish spektri yutilish spektriga 
simmetrikdir (6.4-rasm). Bu qoidaga ko’zgu simmetriyasi yoki Levshin 
qoidasi deyiladi. Bu qoidaga ko’ra, chastotaning funksiyasi sifatida 
tasvirlangan normalangan (ya’ni, amplitudasi bo’yicha bir xil 
maksimumga keltirilgan) yutilish va fluoressensiya spektrlari, ularning 
konturlari kesishgan nuqtadan chastotalar o’qiga (absissa o’qiga) 
perpendikulyar qilib o’tkazilgan chiziqqa nisbatan, bir-biriga xuddi 
ko’zgudagidek simmetrik joylashadi.
0
S
1
S
Q
h
h
lyu
yutish


min



yutish
h


min
lyu
h


Q
0
S
1
S

---

6.4-rasm. Asetonda eritilgan rodamin 6J moddasining elektron yutilish 
spektri 
(2) va fluoressensiya 
(1) spektrlarining oyna 
simmetriyasi 
Konturlar kesishgan nuqtaga mos keluvchi chastota 
faqat 
(haqiqiy) elektron o’tishning (qo’zg’algan holatning nolinchi tebranish 
sathidan asosiy holatning nolinchi tebranish sathiga) chastotasi sifatida 
talqin qilinishi mumkin. Ko’zgu simmetriyasi qoidasi quyidagi 
ko’rinishda yozilishi mumkin. 
(6.2) 
bu yerda 
va 
- yutilish va chiqarish spektrlarining simmetrik 
chastotalari. 
Ko’zgu simmetriyasi qoidasi murakkab molekulalar uchun 
xarakterli bo’lib, oddiy molekulalarning spektrlarida kuzatilmaydi. Bu 
hodisa elektron qo’zg’atish natijasida molekula geometriyasining kam 
o’zgarishi, asosiy va qo’zg’algan elektron holatlarga tegishli tebranish 
sathlari orasidagi masofalarning va ular orasidagi o’tish ehtimolining bir-
biriga yaqin ekanligi bilan tushuntiriladi.