|
0
5000
10000
2010-2011 йй.
2012-2013 йй.
2014-2015 йй.
4417
4962
6135
Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг
2010-2015 ўқув йилидаги мактабгача таълим муассасалари
сонининг асосий кўрсаткичлари
мактабгача таълим муассасалари
38200
51662
62644
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
2010-2011 йй.
2012-2013 йй.
2014-2015 йй.
Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг
2010-2015 ўқув йилидаги мактабгача таълим муассасаларида
педагоглар сонининг асосий кўрсаткичлари
педагоглар сони (нафар)
19
Республикамизда мактабгача таълим муассасаларининг 2010 йилдаги
сон кўрсаткичи билан 2015 йилдаги сон кўрсаткичлари ўртасидаги фарқ
юқоридаги жадвалда ўз аксини топган. Бунга қўшимча тарзда мактабгача
таълим муассасаларидаги педагоглар сони 2010-2011 йй. 38200 нафар бўлган
бўлса, 2014-2015 йилларга келиб, 62644 нафарга ошганлигини кўриш
мумкин. Бунга кўра, тарбияланувчиларнинг сони 2010-2011 йй. 426800
нафарни ташкил этган бўлса, 2012-2013 йилларга келиб 539527 нафарга
кўтарилганлиги ва 2014-2015 йй. келиб, кўрсаткич 508235 нафарга
пасайганидан далолат беради.
1946 йилда ташкил этилган ЮНЕСКО, Бирлашган Миллатлар
Ташкилотининг таълим, фан, маданият масалаларини ривожлантиришда
ихтисослашган ташкилотдир. Унда мактабгача таълим муассасаларини
ривожлантириш, ҳамда болаларга ѐш давриданоқ хорижий тилни ўргатиш
масалалари кўриб чиқилиб, буни амалга ошириш мақсадида, қатор йиғилиш
ва анжуманларда муҳокамалар олиб борилди. Шуни таъкидлаш жоизки, 1985
йил ЮНЕСКОнинг миллатлараро анжуманида, турли хил давлатлардан
ташриф буюрган мутахассислар, болаларга ѐш давриданоқ хорижий тилни
ўргатишнинг қатор талаб ва таклифларини ишлаб чиқишди. Булар
қуйидагилар:
1. Болалар тилни мулоқот воситаси сифатида ўрганишлари лозим, бу эса
уларда идрок этиш фаолиятини, мантиқий фикрлаш доирасини ва
дунѐқарашини ривожлантиради ҳамда бунинг натижасида, тил орқали
бошқа давлатнинг урф-одати ва маданияти билан яқиндан танишади;
2. Болалар чет тилини 4-7 ѐшдан ўрганишни бошлаши мақсадга
мувофиқлиги таъкидланиб, унга кўра болалар бу даврда ўз она тилини
ўзлаштирган бўлишади ва янги тилга кўникма хосил қилиша олади ва
ҳоказо. [94].
1962 йил ЮНЕСКОнинг қарори билан Англия ва Уэльсда, болаларга ѐш
давриданоқ чет тилини ўргатиш борасида ўтказилган тажриба-синов олиб
борилди. Натижада маълум бўлдики, хорижий тил болаларнинг билим
20
салоҳиятини ва маданиятини ошириб, ўз она тили кўникмаларига ижобий
таъсирини кўрсатди. Бундан ташқари, 80-йилларда АҚШ ва Канада
Университетларида олиб борилган тадқиқотлар шуни намоѐн қилдики, икки
тилда сўзлашувчи болаларда когнитивлик хусусияти фақат бир тилни
биладиган болага қараганда анча юқори даражада эди. Бундай болаларда
ўқиш кўникмалари ҳам эрта шаклланишини кўрсатди.
1997 йилда ―Мактабгача таълим‖ атамаси ЮНЕСКО қарори билан
киритилган бўлиб, узлуксиз таълим тизимининг биринчи босқичи дея
эътироф
этилди.
2004
йили
мактабгача
таълим
муассасаси
тарбияланувчиларига чет тилини ўргатиш масаласи бўйича йиғилиш
ўтказилди. Унда ЮНЕСКОнинг бош раҳбари Коитиро Мацуура сўзга чиқиб,
болаларга ҳар бир миллат ўз миллийлигини сақлаган ҳолда чет тилини
ўргатишлари лозимлигини ва бундай усул, болалар ривожланишига, бошқа
фанларни осон ўзлаштиришига самарали натижа кўрсатишини таъкидлади
[Исақулова, 2011].
Ҳозирда болаларга ѐш давридан бошлаб чет тилини ўргатиш масалалари
сиѐсий даражага кўтарилгани бежиз эмас. Ҳатто Европа мамлакатлари ҳам бу
масалага жиддий ѐндашиб келмоқдалар. 1994 йилдан бошлаб Европа
Қўмитаси томонидан шу муаммо бўйича 10 дан ортиқ миллатлараро
анжуманлар ўтказилди.
Маълумки, жаҳон халқлари эришган бой фан – техника ютуқларидан
баҳраманд бўлиш учун хорижий тилларни ўрганиш зарурдир, чунки илмий-
техникавий ахборот тил орқали ўзлаштирилади. Шуни инобатга олган ҳолда,
1993-94 ўқув йилидан бошлаб ―Ўзбекистон Республикаси чет тилларини
чуқурлаштириб ўргатиш низоми‖ ишлаб чиқилди ва амалга оширилмоқда.
Ахборот коммуникацион технология воситаларининг ривожланиши
барча соҳаларга, шу жумладан, таълим соҳасига ўзининг ижобий таъсирини
кўрсатиб келмоқда.
Ўзбекистон
Республикасининг
«Кадрлар
тайѐрлаш
миллий
дастури»ида ―мактабгача таълимнинг самарали психологик усулларини
21
излаш ва жорий этиш‖ муҳимлиги кўзда тутилган. Шунингдек, 4.9-
моддасида ―барча босқичлардаги таълим жараѐнларини компьютерлаштириш
ва ахборотлаштириш амалга оширилади‖, – деб айтилган. [9, б.17].
2003
йил
11
декабрдаги
Ўзбекистон
Республикасининг
«Ахборотлаштириш тўғрисидаги» қонуни, Ўзбекистон Республикаси
Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 6 июндаги «Компьютерлаштиришни
янада ривожлантириш ва ахборот коммуникация технологияларини жорий
этиш чора-тадбирлари тўғрисида» [10], Ўзбекистон Республикаси Вазирлар
Маҳкамасининг 2006 йил 7 июндаги «Ўзбекистон Республикаси ХТВ
ҳузурида
мультимедия
умумтаълим
дастурларини
ривожлантириш
марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ва бошқа эълон
қилинган қарорлари бунинг яққол мисолидир.
Шу жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 21
мартдаги ―Замонавий ахборот коммуникация технологияларини янада жорий
этиш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида‖ ПҚ-1730-сон Қарори
қабул қилинган бўлиб, мактабгача таълим муассасаларининг моддий техника
базасини мустаҳкамлаш учун аниқ чора-тадбирлар ишлаб чиқилган. Бунга
кўра, таълим жараѐнига янги ахборот-коммуникация ва педагогик
технологияларни, электрон дарсликлар ва ҳар бир мактабгача муассасани
ўйинли ва билиш билан боғлиқ мультимедиа дастури билан таъминлаш кўзда
тутилган.
Давлатимиз томонидан таълим жараѐнини ахборотлаштириш, унинг
моддий базасини бойитиш, ўқув жараѐнида ахборот коммуникацион
технологияларидан самарали фойдаланиш учун керакли замонавий дастурий
воситалар билан таъминлаш юзасидан кўплаб тадбирлар амалга
оширилмоқда. Бундай ишларни сифатли даражада рўѐбга чиқиришда,
педагог кадрларни қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш муҳим
аҳамият касб этади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 16
февралдаги ―Педагог кадрларни қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини
22
ошириш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида‖ги 25-сонли қарори 1-
иловасининг 8 – бўлимида педагог кадрларнинг тайѐргарлигига қўйиладиган
талабларда, замонавий ахборот технологияларидан фойдаланишга катта
эътибор берилган. [12].
Кадрлар тайѐрлаш миллий дастури, замонавий педагог жавоб бериши
керак бўлган талаблар комплексини белгилайди. Мутахассиснинг педагогик
ишга тайѐргарлигининг зарур ва етарли даражасини таъминлайдиган асосий
талабларини қуйидагича белгилаш мумкин:
Педагогнинг янги педагогик ва ахборот технологияларини эгаллаганлик,
интернетнинг глобал тармоғи билан ишлаш амалий кўникмаларига эгалиги,
ўқитиш (дарс бериш) маҳоратига қўйиладиган талабларнинг асосий
қисмларидан бири ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 10
февралдаги ―Ўзбекистон Республикаси таълим муассасаларини давлат
аккредитациясидан ўтказиш тартиби тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш
ҳақида‖ги Қарори ижросини таъминлаш мақсадида жорий йилнинг март
ойида аттестациядан ўтказилиб, ҳужжатлари Давлат тест маркази қошида
доимий фаолият кўрсатувчи Аккредитация комиссиясига топширилган 334 та
мактабгача таълим муассасалари аккредитация комиссияси томонидан
аккредитацияланди.
Мактабгача таълим муассасалари тарбиячилари бундай фаолиятга
алоҳида тайѐргарлик кўришлари керак. Бу, ўз навбатида, тарбиячиларнинг
касбий қизиқишлари кўламини кенгайтиришга, яъни уларнинг адабиѐтларни
Do'stlaringiz bilan baham: | 
