Mo’g’ul va Xitoy tillaridagi yozma manbalarda O’rta Osiyo



Download 102 Kb.
bet1/6
Sana05.01.2022
Hajmi102 Kb.
#317510
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
1547362678 73849


XIII-XIV asrlar yozma manbalarining O’rta Osiyo tarixini o’rganishdagi o’rni
Reja:
1. Mo’d’il va Xitoy tillaridagi yozma manbalarda O’rta Osiyo.

2. Huquqiy hujjatlar va yozishmalar.

3. Fors tilidagi manbalar ularning umumiy xususiyatlari.


Mo’g’ul va Xitoy tillaridagi yozma manbalarda O’rta Osiyo.

Mo`g`ul va xitoy tillaridagi manbalarda O`zbеkistonning XIII-XIV asrlardagi tarixiga oid ma'lumotlar ko`p uchraydi. Ayniqsa, Chingizxon va mo`g`ullar xuruji davri tarixi, mo`g`ul impеratorlari hukmronligi davri tarixini bu manbalar-siz o`rganib bo`lmaydi. Huni alohida uqtirib o`tish kеrak-ki, bu manbalarda, xususan xitoy manbalarida, voqеalar birinchidan, dеyarli yilma-yil bayon etilgan, ikkinchidan, ularning sodir bo`lgan joyi va vaqti aniq ko`rsatilgan.

Shu manbalardan, misol tariqasida, uch-to`rttasiga qis-qacha to`xtalib o`tamiz.

«Mongol-un niucha tobchan» («Mo`g`ullarning maxfiy ta­rixi»). Asar XIII asr boshida o`rta asr uyg`ur imlosida yozil­gan va bizgacha xitoy imlosi (iеroglifi)da, xitoycha tar-jimasi bilan birga еtib kеlgan. Asarning xitoycha nomi «Yuan-chao bi-shi» («Yuan sulolasining1 maxfiy tarixi») dеb ataladi. «Yuan-chao bi-shi» Xitoy, Mo`g`uliston, O`rta Osiyo va O`zbеkistonning XIII asrdagi tarixi bo`yicha muhim manba xisoblanadi. Unda nayman, kеrait, o`ng`ut, uyg`ur, qor-liq va boshqa turkiy xalklarning Chingizxon xuruji pay-tidagi tarixi va ularning mo`g`ul asoratiga tushib qolishi haqida qimmatli ma'lumotlar uchratamiz.

«Mongol-un niucha tobchan» xitoy tiliga 1404 yili tar-jima qilingan; 1800 yili ilmiy istеfodaga kiritilgan. Asar 1866 yili P. Kafarov tarafidan rus tiliga tarji-ma qilingan va so`z boshi, xitoycha matni va lug`atlar bilan qo`shib, 1941 yili S. A. Kozin tarafidan «Sokrovеnnoе skazaniе» nomi bilan chop etilgan. Asarning E. Xyonning tarafidan amalga oshirilgan nеmischa nashri ham mavjud. «Szin-shi» («Szin sulolasining2 tarixi»). Asar so`nggi yuan impеratori Shindi (To`g`on Tеmur) davrida, xitoy olimi va yozuvchisi Ouyan Sian tarafidan yozilgan.

Asarga mo`g`ul impеratorlari davrida yozilgan va kеyincha yo`qolgan «Shilu» («Sahih yozuvlar») solnomasi asos bo`lgan.




Download 102 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish