Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

Жамоа анъаналари
жамоа аъзолари томонидан бирдек қўллаб-
қувватланувчи барқарорлашган одатлар бўлиб, уларнинг мазмунида 
муносабатлар хусусияти ҳамда жамоанинг ижтимоий фикри ёрқин 
ифодаланади. 
Жамоа анъаналари шартли равишда иккига бўлинади: 
а) кундалик фаолият анъаналари; 
б) байрам анъаналари. 
Кундалик фаолият анъаналари ўқувчиларнинг ўқув фаолияти (ўзаро 
ёрдам турлари) ва меҳнат фаолияти (кўчатлар ўтқазиш, хашарлар уюштириш 
ва бошқалар)ни ўз ичига олади. 
Жамоа ва унинг шахсни шаклланишидаги ўрни ва роли муаммоси 
юзасидан олиб борилган илмий-тадқиқотлар шахс ва жамоа ўртасидаги 
муносабатларнинг 
ривожланиши 
борасида 
қуйидаги 
андозанинг 
яратилишини таъминлайди (22-расм): 
Тадбирларни ташкил этиш ва ўтказишда ўқитувчилар жамоаси ёки 
ўқитувчи томонидан ушбу жараёнда ўқувчилар жамоаси билан биргаликда 
иш олиб бориш, уларни анъаналарни давом эттиришга ўргатиш масаласига 
алоҳида эътибор қаратишлари педагогик жиҳатдан ижобий натижаларни 
беради. 
Байрам анъаналарига ижтимоий аҳамиятга эга турли воқеа ҳамда 
ҳодисалар билан боғлиқ саналар (хусусан, «Алифбе байрами», «Мустақиллик 
байрами», «Наврўз байрами», «Хотира ва қадрлаш куни» ва бошқалар)ни 
нишонлаш мақсадида ташкил этилган фаолият киради. 
Анъанавий байрамлар ўқув муассасаларида турлича ўтказилади. 
Ўқувчилар анъаналар моҳиятини англасалар, уларга нисбатан онгли 
муносабатда бўлсаларгина унинг таъсир кучи юқори бўлади. Анъаналарнинг 
юзага келишида ўқувчиларнинг унга нисбатан муносабати катта аҳамиятга 
эга. Таълим муассаса раҳбарияти ва ўқитувчилар ўқувчилар жамоасига 

---

83 
муайян саналарга бағишлаб, ҳаддан зиёд ортиқча тадбирни уюштириш 
талабини қўймаслиги зарур.
22-расм 
Ўқувчилар жамоаси 
ижтимоий-фойдали аҳамият касб этувчи умумий 
мақсад ва биргаликдаги фаолиятга асосан жипслашган ўқувчилар 
бирлашмаси, гуруҳидир. Ўқувчилар жамоаси (шунингдек, академик лицей ва 
касб-ҳунар таълим муассасалари ўқувчилари жамоаси)га расмий сайланган 
(тайинланган) ўқувчи ҳамда ўқитувчилар йўлбошчилик қилади. Улар 
сирасига гуруҳ раҳбари, гуруҳ фаоллари (хусусан, гуруҳ етакчиси (староста), 
«Камолот» ташкилотининг гуруҳ бўлими раиси, тозалик комиссияси раиси, 
деворий газета муҳаррири ва бошқалар) киради.
Жамоа 
анъанала
р 
(қадрият
)- ни 
қабул 
қилади 
Жамоа 
анъаналари 
ва 
қадриятлар
ига амал 
қилиниши 
Тўлақонли 
бирликнин
г қарор 
тописҳи 
Шахс 
жамоага 
ихтиёрий 
(корформиз
м) равишда 
бўйсинади 
Шахс 
жамоани 
ўзига 
бўйсинди
ради 
(конформ
изм) 
Жамоа 
фаолияти
ни 
тасҳкил 
этишдаги 
ўрни
Жамоа анъаналари 
(қадриятлари) шахс 
томонидан мажбуран 
қабул қилинади, унга 
нисбатан норозилик 
келиб чиқиши 
мумкин 
Иккиёқлама қадриятлар
тизимининг қарор 
топиши юзага келиши 
мумкин 
Норасмий лидерлик 
Шахс ва жамоа 
Шахс жамоага 
бўйсинади 
Муносабатларнинг 
мувофиқлиги 
Шахс жамоани ўзига 
бўйсиндиради