modul. Uliwma ekologiya sanlı leksiya. Kirisiw. Ekologiya kursı, wazıypası, maqseti, dúzilisi hám tariyxı, pándi úyreniw usılları


Ósimlikler assotsiatsiyasın úyreniw



Download 0,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/11
Sana20.03.2022
Hajmi0,77 Mb.
#501652
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
1 sanlı leksiya. Kirisiw. Ekologiya kursı, wazıypası, maqseti

Ósimlikler assotsiatsiyasın úyreniw.
Tábiyatta hár qıylı ósimlikler toparı bar eken, olar 
bir-birlerine belgili dárejede uqsap ketedi. Usıǵan qaray olardı ajıratıw maqsetinde arnawlı 
taksonomikalıq birlikler qabıl qılınǵan. 1910-jılda Bryusselde xalıq-aralıq botanikler 
Kongressinde ósimlikler qaplamınıń tiykarǵı birligi sıpatında assotsiatsiya qılınǵan. Hár qanday 
ósimlik assotsiatsiyası klimat, topıraq, ondaǵı jasaytuǵın haywanlar menen baylanıslı hámde 
zúráátliligi menen xarakterlenedi, sharayatqa qarap flora quramı da ózgeredi. 
Uqsas assotsiatsiyalar toparlarǵa birlesedi, toparlar-formatsiyaǵa, formatsiyalar-formatsiya 
klasslarına hám ósimlik tiplerine birlesedi. Assotsiatsiyanı úyreniwdiń ózine tán bolǵan usılı 
tájriybe maydanshasın qoyıw hám ondaǵı ósimliklerdi anıqlaw. 
Mine usı tájiriybe maydanshalarınıń kólemi ádette shóp ósimlikler toparı ushın 1 m 100 
kv.m, toǵay toparı ushın 1005000 kv.m.ǵa shekem boladı. Jas terekler, ayırım ósimlik túrlerin 
anıq esaplaw ushın kólemi 1-4 kv.m. den aspaytuǵın, otlardıń keledi. Onnan tısqarı, yaruslılıq 
(qavatlıq), mozaykalıq, fenologiyası hám jazıladı. Yaruslardı jazıwda joqarıdan baslap rim tsifrı 
menen belgilenip jazıp shıǵıladı. Bunda itibardı gúllep atırǵan, miywe payda qılıp atırǵan, ónip 
atırǵan hám vegetatsiya qılıp atırǵan ósimliklerge qaratıw kerek. 


Ósimlik assotsiatsiyası dúzilmesi jazıp shıǵılǵannan keyin olardıń jasaw jayı jazıp 
shıǵıladı: relef, qiyalıq (eger bar bolsa), topıraǵı, mexanikalıq quramı, ilajı bolsa topıraqtan 
laboratoriya analizine úlgi alınadı. Ximiyalıq hám mexanikalıq quramı anıqlanıwınan tısqarı 
mikroflora hám mikrofaunası hám anıqlanadı. Ósimlikler assotsiatsiyasın úyreniwde sezilerli 
kórsetkish bolıp, assotsiatsiyalardıń xojalıqtaǵı bahası esaplanadı. Ósimlikler assotsiatsiyasın 
úyreniwdiń aqırǵı basqıshı geobotanikalıq karta dúziw esaplanadı. Masshtabına qarap kartaǵa 
ósimlik assotsiatsiyası yamasa formatsiyaları kiritiledi. Karta dúzetiwde aerofotolardan keń 
paydalanıladı. 
Ósimlikler assotsiatsiyaların úyreniwde basqa usıllardan da paydalanıladı. Ximiyalıq usıl 
menen topardaǵı ayırım yamasa ulıwma ósimliklerde ol yamasa bul mineral hám organikalıq 
zatlardıń toplanıwı anıqlanadı. Fiziologiyalıq usıllar da zárúr bolıp, onıń járdeminde dala 
sharayatında ayrıqsha alınǵan ósimliklerde yamasa pútkil topardaǵı ósimliklerde fiziologiyalıq 
protsessler úyreniledi. Fiziologiyalıq hám ximiyalıq izertlewler úlken áhmiyetke iye. 
Biogeotstsenozda zatlardıń hám energiyanıń aylanıwı hám akkumulyatsiyasında tiykarǵı roldi 
fitotsenoz oynaydı. 

Download 0,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish