Моддий хисоб

Ҳом-ашё махсулот тавсифи.
Нитрат кислота олишда аммиак, азот (II) ва (IV) оксиди каби газлар ва сув муҳим рол ўйнайди.
Азот водород билан бир неча хил бирикма хосил қилади, улардан энг муҳими аммиакдир. Аммиак – рангсиз, ўзига хос ўткир хидли, бўғувчи газ бўлиб, ҳаводан деярли икки марта енгил. Нормал шароитда газ ҳолидаги аммиакнинг зичлиги 0,771 кг/см³. Босим оширилганда ёки аммиак совутилганда у осонлик билан рангсиз суюқликка айланади. – 33,4⁰С да эса суюқ ҳолатга ўтади. – 78⁰С да эса кристалл бўлиб қотади. Саноатда аммиакнинг турли хил кислоталар билан қилган бирикмаси қишлоқ хўжалигида ўғит сифатида ишлатилади. Буларнинг эритмалари эса умумий тарзда аммиакатлар дейилади. Қишлоқ хўжалигида суюқ азотли ўғитлар сифатида ишлатилади. 20⁰С ҳароратда бир ҳажм сувда 700 ҳажм аммиак эрийди. Қайнатилганда эриган аммиак эритмадан учиб чиқиб кетади.
Аммиакнинг муҳим кимёвий хоссаси унинг кислоталар билан ўзаро таъсирлашиб, аммоний тузларини хосил қилишидир. Бу ҳолда аммиак молекуласига кислотанинг водород иони бирикиб, туз таркибига кирадиган аммоний ионини хосил қилади:
NH₃ + HCl = NH₄Cl
Аммиак кислородда ва олдиндан қиздирилган ҳавода ёниб, азот ҳамда сув хосил қилади:
4NH₃ + 3O₂ = 2N₂ + 6H₂O
Катализатор (Pt, Cr₂O₃) иштирокида реакция азот (II) оксиди ва сув хосил бўлиши билан боради:

Лаборатория шароитида аммиак одатда аммоний хлорид билан сўндирилган оҳак аралашмасини оҳиста қиздириш йўли билан олинади:
2NH₄Cl + Ca(OH)₂ = CaCl₂ + 2NH₃ + 2H₂O
Саноатда аммиак олишнинг асосий усули уни азот билан водороддан синтез қилишдир. Реакция экзотермик ва қайтар:
кж
У фақат катализатор иштирокида содир бўлади (Al,K,Ca,Si оксидлари қўшилган ғовак темир). Азот – суюқ ҳаводан, H₂ – метан газидан олинади.