«modda almashinuvining buzilishlari. Ketoz» mavzusidagi ochiq ma’ruza darsiningtaqdimoti

• Rivojlanishi. Etiologik omillar ta’sirida oshqozon suyuqligidagi UYoK nisbati (me’yori: 65% sirka, 20% propion va 15% moy kislotasi) moy kislotasi hisobiga buziladi. Energetik tanqislik oqibatida «Krebs zanjiri» tormozlanadi va Ketogenez kuchayadi. Giperketonemiya, giperketonolaktiya, giperketonuriya ro‘y beradi. Jigar, bosh miya, yurak, buyraklar, gipofiz, buyrak usti, qalqonsimon va qalqonoldi bezlari faoliyati buziladi.
• SOG‘IN SIGIRLAR KETOZIDAGI ASOSIY PATOGENETIK JARAYON
•  

T/r	Keton tanachalari miqdori, mg%	Me’yori	Ketoz paytidagi miqdori
1.	Qonda	4– 6	10 – 50 giperketonemiya
2.	Sutda	7 – 8	50 – 100 giperketonolaktiya
3.	Siydikda	9 – 10	100 – 1000 giperketonuriya

• Klinik belgilari.
• Kasal hayvonda asetonemik, gastroenteral, gepatotoksik va nevrotik
• sindromlar paydo bo‘ladi.
• Hayvonda bezovtalanish, teri sezuvchanligining kuchayishi (giperesteziya), keyinchalik shalpayish, befarqlik, uyqu bosish, ko‘p yotish, yotgan joyidan qiynalib qo‘zg‘alish yoki turayotgan paytda yiqilib tushish, nazarning xiralashishadi.
• Teri, nafas havosi, suti va siydigidan aseton hidi keladi.
• Katta qorin harakatining susayishi yoki to‘xtashi, ich qotishi yoki ketishi, lizuxa kuzatiladi.
• Jigar kattalashadi, og‘riq sezadi, shilliq pardalar sarg‘ayadi.
• Taxikardiya, hansirash, oriqlash, sut mahsuldorligining birdaniga pasayishi.
• Jigar komasidan hayvon halok bo‘lishi ham mumkin.
• Respublikamizning fermer xo‘jaliklari sharoitida ketoz kasalligi sigirlar orasida yashirin va surunkali kechadi. Ayniqsa, lizuxa, oriqlash, jinsiy faoliyatning susayishi, endometrit va yo‘ldoshning tutilishi, kasallik ayni rivojlangan paytda (gepatodistrofiya rivojlanmasdan) giperketonemiya, giperketonolaktiya va giperketonuriya kuzatiladi.
• Xuddi tug‘ruq falajidagidek soporoz yoki komatoz holat kuzatiladi.
• Nevrotik sindromda kasal sigir mast odamga o‘xshab harakat qiladi.
•  

• ПАТАЛОГОАНАТОМИК ЎЗГАРИШЛАРИ.
• Жигарнинг катталашиши, унинг тупроқ рангига, сариқ ёки оч сариқ ранга кириши, идраган бўлиши ва кесим юзасида нақшнинг бузилиши кузатилади.
• Ўт халтаси токсик гепатодистрофияда қуюқ ўт суюқлиги билан тўлган, метаболик гепатодистрпофияда эса жараённинг чуқурлашиши билан халтадаги суюқлик миқдори камайиб боради, айрим ҳолларда – халта бутунлай пуч бўлиши ҳам мумкин.
• Гистологик текширилганда гепатоцитлар қаторининг бузилиши ва уларнинг некрозга учраши кузатилади.

• PATOLOGOANATOMIK O`ZGARISHLARI.
• Jigarning kattalashishi, uning tuproq rangiga, sariq yoki och-sariq ranga kirishi, idragan bo`lishi va kesim yuzasida naqshning buzilishi kuzatiladi.
• O`t xaltasi toksik gepatodistrofiyada quyuqbo`t suyuqligi bilan to`lgan, metabolik gepatodistrofiyada esa jarayonning chuqurlashib xaltadagi suyuqlik miqdori kamayib boradi, ayrim hollarda– xalta butunlay puch bo`lishi ham mumkin.