www.qmii.uz/e-lib
215
Республикасининг «Аудиторлик фаолияти тўғрисида»ги Конуннинг 3-
моддасида аудиторга қуйидагича таъриф берилган: «Аудитор — аудитор
малака сер-тификатига эга бўлган жисмоний шахсдир.
Агар аудитор аудиторлик ташкилотининг штатида турган бўлса ёки
аудиторлик ташкилоти у билан фуқаролик-хуқуқий
тусдаги шартнома
тузган бўлса, у аудиторлик текшируви ўтказишга жалб этилиши мумкин»
[4]. Аудитор махсус касб эгаси, малакали мутахассис хисобланади. У
ўзининг фаолият йўналиши ва бажарадиган вазифасига кўра бухгалтерия
ходими, тафтишчи ва солиқ инспекторидан фарқ ққпади.
Аудитор махсус
фанлардан чуқур билимга, маълум иш тажрибасига эга бўлган, дунёқараши
кенг мутахассисдир. У олий ёки ўрта махсус билимга эга бўлиши керак.
Аудағгор доимий равишда ўз устида ишлаши, касбий махрратини ошириб
бориши лозим.
Аудитор - муайян ваколатга эга бўлган, олий ёки
махсус маълумотли,
тажрибали мутахассисдир.
Аудитор текшириш натижалари бўйича якуний хужжатлар тузади ва
уларга имзо қўяди. Аудиторлик ташкилотларида ауди-торнинг ёрдамчилари
хдм фаолият юритишлари мумкин. Аудиторнинг ёрдамчиси аудиторлик
фаолиятини юриташга хуқуқр (сертификати) бор бўлган аудитор
рақбарлигида ва топшириғига асосан иш олиб боради. Улар аудиторлик
текширув хужжатларига имзо кўйиш хукуқига эга эмаслар. Аудиторлик ёр-
дамчилари билан қонун хужжатларида кўзда тутилган талаблар асосида
мехрат шартномаси тузилади ва ишлаган даври малака сертификатини олиш
учун зарур бўлган иш стажига киради.
Аудиторнинг
вазифалари, ҳуқуклари маъсулияти ва жавобгарлиги қонун
хужжатларида
белгиланган.
Аудиторнинг
асосий
вазифалари
қуйидагилардан иборат :
- шартномагаасосан хўжалик юритувчи субъект фаолиятини юқори
малакавий даражада текшириш;
- текшираёттан корхона (хўжалик) рақбарига бухгалтерия хисобинй
юритишда, молия-солиқ сиёсатига амал килишда аниқланган
камчиликлар хақида маълумот бериш;
- текшириш пайтида аниқданган ва ошкор ққпиши мижозга зарар
етказиши мумкин бўлган маълумотларни (суд талабидан ташқари) сир
саклаш;
-
текшириш тугалланиб, хулоса чиқдрилгунча сабабсиз ўз фаолиятини
тўхтатмаслик;
- текшириш жараёнида ўз хатги-хдракатларида холислик бўлмаса
аудиторлик фаолиятини тўхтатиш;
- аудит натижаларини белгиланган муддатларда умумлаштириш ва
юқори савияда расмийлаштириш.
Аудитор ўз ваколати доирасида қуйидаги хуқуқдарга эга:
- текшириш шакли ва усулларини мустакилравишдабелгилаш;
www.qmii.uz/e-lib
216
- хўжалик юршувчи субъекгнинг фаолиятига
оид хужжатлардан кенг
фойдаланиш;
- маъсул шахслар ва бошқд
моддий
жавобгар
шахслардан
тушунтиришлар олиш;
- ўз хуқуқини химоялаш.
Аудиторлик ташкилотларининг (фирмаларининг) аудиторлари бир-
бирлари.билан ҳамда текширилаётган хўжалик юритувчи субъектнинг
ходимлари билан ўзаро ҳурмат ва хайрихохликда бўлишлари керак.
Аудиторлар билан текширилаётган корхона ёки
фирмаларнинг ходимлари
умумий мақсад ва қўйилган вази-фалар бўйича иккиёқдамали жавобгар
ҳисобланадилар.
Аудиторнинг аудиторлик фаолияти қуйидаги ҳрлларда тақиқданади [4]:
- аудигор текширилаёгган корхона рахбари билан кариндошчилик
муносабатвда бўлганда;
- аудиторнинг текширилаётган корхонадан
моддий манфаатдорлиги
бўлганда;
- аудитор таъсисчи ёки мулк эгаси бўлганда;
- аудитор текширилаётган корхонада (муассасада) ишлаётган бўлса;
- аудит жараёнида кредиторлар ва бошка манфаатдор шахслар иштирок
этса.
Do'stlaringiz bilan baham: