Miynet bazari statistikasi Jobasi

Miynet resurslari – miynet jasindag’i miynetke uqipli xaliq ha’m de miynet jasinan kishi ha’m u’lken jastag’i jumis penen ba’nt bolg’an shaxslar esaplanadi. Oalrdin’ tiykarg’i bo’legin miynet etiw jasindag’i xaliq quraydi.
Miynet jasindag’i miynetke uqipli xaliq – miynet penen ba’nt bolmag’an birinshi ha’m ekinshi topar mayiplarinan ha’m de jasi boyinsha jen’illikli sha’rtlerde pensiya aliwshi shaxslardan tisqari, miynetke uqipli jastag’i shaxslar (16 jastan 60 jasqa deyingi er adamlar ha’m 16 jastan 55 jasqa deyingi hayal-qizlar). Bug’an muwapiq miynet resurslarinin’ fizikaliq imkaniyatli sanin to’mendegi formula menen esaplaw mu’mkin:

Bul jerde : – miynet jasindag’i miynetke uqipli xaliq; – miynet jasindag’i miynetke uqipsiz xaliq (Ⅰ, Ⅱ topar mayiplari jasi boyinsha jen’illikli pensiyag’a shiqqanlar ); - o’ndiris ha’m xizmet ko’rsetiw tarawlarinda miynet penen ba’nt bolg’an pensionerler ha’m 16 jasqa tolmag’an jas o’spirimler.
O’zbekistan Respublikasi “Miynet Kodeksi”ne ha’m O’zbekistan Respublikasi Ministrler kabinetinin’ 2007-jil 24-maydag’i №106 sanli “Jumisqa jaylastiriwg’a za’ru’r miynet penen ba’nt bolmag’an xaliqti esapqa aliw metodikasin jetilistiriw haqqinda”g’i qararina muwapiq miynet resurslarinin’ to’mengi shegarasi 16 jas, joqari shegarasi bolsa er aadamlar ushin 60, hayallar ushin 55 jas dep qabil etilgen. Bul metodika sonin’ menen birge jumisqa jaylastiriwg’a za’ru’r miynet penen ba’nt bolmag’an xaliq sanin regionlar boyinsha esaplap shig’iw ha’m sol tiykarda miynet resurslari balansin islep shig’iw ta’rtibin belgileydi. Metodika Xaliqaraliq miynet sho’lkemi (XMSH) ta’repinen belgilengen normalarinan kelip shig’ip, O’zbekistan Respublikasinin’ jumis penen ta’miyinlew ha’m miynet bazarinin’ o’zgesheliklerinde de esapqa aladi.
Usi metodika “jumisqa jaylastiriwg’a za’ru’r miynet penen ba’nt bolmag’an xaliq” tu’sinigi xaliqaraliq standartlarda na’zerde tutilg’an “jumissiz” tu’sinigine ten’ dep qaraladi. Jumisqa jaylastiriwg’a za’ru’r miynet penen ba’nt bolmag’an xaliqti aymaqlar boyinsha esaplap shig’iwda ha’m miynet resurslari balansin du’ziwde informaciya bazasi retinde Ozbekistan Respublikasi Ma’mleketlik statistika komitetinin’ statistikaliq mag’liwmatlarinan ha’m de Ba’ntlik ha’m miynet qatnasiqlari ministrligi ta’repinen o’tkeriletug’in jumis penen ta’miyinlew ma’selelerin u’yrenip shig’iw na’tiyjelerinen paydalaniladi.
Jumisqa jaylastiriwg’a za’ru’r miynet penen ba’nt bolmag’ann xaliq (jumissizlar) – nizam hu’jjetlerine muwapiq ra’smiy jumissiz retinde dizimnen o’tkerilgen shaxslar, sonin’ menen birge miynet haqi to’lenetug’in jumisqa yamasa da’ramat keltiretug’in iskerlikke iye bolmag’an, jeke jumis izlewshi ha’m bunday jumis usinis etilse, jumisqa jaylasiwg’a tayar bolg’an miynet jasindag’i waqtinsha miynet penen ba’nt bolmag’an shaxslar.
Ra’smiy tu’rde dizimge aling’an jumissizlar – 16 jastan baslap pensiya menen ta’miyinleniw huqiqin aliw jasina shekemgi jasta bolg’an, jumis, miynet haqi ha’m da’ramatqa iye bolmag’an, miynet organlarinda jumis islewshi sipatinda dizimge aling’an, miynet etiwge, ka’sip boyinsha qayta tayarlawdan o’tiwge ha’m qa’niygeligin jetilistiriwge tayar shaxslar.
Jumis penen ba’nt bolg’anlar:
Ma’mlekettin’ turaqli xalqi ekonomikaliq aktiv ha’m ekonomikaliq aktiv bolmag’an toparlarg’a ajiratiladi. Ekonomikaliq aktiv xaliq o’z miynet ku’shin miynet bazarina usinadi ha’m jumis beriwshiler oni satip aladi. Ekonomikaliq aktiv bolmag’an xaliq obyektiv sebeplerge bola miynet bazarinda qatnasa almaydi.

Ekonomikaliq aktiv xaliq – ekonomikada miynet penen ba’nt bolg’an xaliq ( ) ha’m jumissizlar ( ) saninin’ qosindisina ten’.

yamasa
Ekonomikaliq aktiv bolmag’an xaliq – miynet penen ba’nt ha’m jumissiz dep esaplanbaytug’in shaxslar, atap aytqanda:

• 
  O’ndiristen bo’leklengen halda bilim alip atirg’an ha’m de miynet haqina yamasa miynet da’ramatina iye bolmag’an oqiwshilar ha’m studentler;
  
• 
  Miynet penen ba’nt bolmag’an u’shinshi topar mayiplari;
  
• 
  U’y biykeleri ha’m de jumistan ajiralg’an halda balalarinin’ ta’rbiyasi menen ba’nt bolg’an islemey atirg’an hayallar;
  
• 
  Ko’shpeli ha’m ko’shpes mu’lkten da’ramat alip atirg’an, miynet penen ba’nt bolmag’an shaxslar;
  
• 
  O’z iqtiyarina qaray miynet penen ba’nt bolmag’an shaxslar.