Mirzo ulug‘bek nomli o‘zbekiston milliy universiteti o’zbek filologiyasi fakulteti

Mavzuning dolzarbligi. O’rganilayotgan mavzuning dolzarbligi shundaki, O’zbekiston tarixining eng ayanchli va mudhish davrlaridan biri bo’lgan Rossiya imperiyasi bosqini davrini yoritilishi hozirgi kundagi dolzab muammolardan biri hisoblanadi. Bu tarixiy jarayon O’zbekiston tarixida muhim va dolzarb mavzu bo’lganligi uchun uni har tomnlama va ob’yektiv o’rganish har bir tarixchi uchun foydali va fan taraqqiyoti uchun muhimdir. Zero, biror-bir tarixiy jarayon yoki voqea hodisani har tomonlama va ob’yektiv yoritish uchun ushbu jaroyonga bag’ishlangan bir necha manbalarga murojat etish kerak.

Xivani Rossiya imperiyasi tomonidan istilo qilinishiga doir bir qator manbalar mavjud. Mahalliy tarixchilar tomonidan yozilgan Ogahiyning “Shohid ul-Iqbol”, Bayoniyning “Shajarayi Xorazmshoxiy” asarlarida shuningdek keng ko’lamda rus tadqiqotchilar va bevosita yurish ishtirokchilarning xotira va estaliklarida yoritilga.⁶ Lekin 1998 yil iyul oyid O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining e’lon qilingan qaroriga ko’ra, respublikamiz tarixchi olimlarining oldida turgan dolzarb vazifalardan biri “mamlakatimiz va chet el olimlarining eng qadimgidan hozirgi kungacha o’zbek xalqi tarixi bo’yicha amalga oshirgan tadqiqotlarini tahlil qilish”⁷ ekanligi ko’rsatib o’tildi.

Yuqoridan kelib chiqqan holda biz bo’lajak tarixchilar nafaqat mahaliy va rus manbalari balki horijlik tomonidan manbalarga ham e’tibor qaratishimiz lozim. Zero, tarixni tahlil qilib uni ommaga yetkazib berishda uni ob’yektivligini ta’minlash tarixchi olim oldida turgan birinchi darajali vazifadir. Bunga esa avvola manbalarni bir-biriga solishtirish, ularni qiyosiy tahlil etish yo’li bilan erishish mumkin. MakGahanninng ushbu asari O’zbekiston tarixini o’rganishdagi ahamiyati yuqori bo’lganligi va o’zida bir nechta manbaviy xususiyatlarni jamlaganligi uchun uni o’rganish bugungi kunda dolzarbdir.