Mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

---

MIRZO ULUG'BEK NOMIDAGI 
O'ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
 
IQTISOD FAKULTETI
___________________________yo`nalishi
_________-guruh _________-kurs talabasi
_______________________________
ning
____________________________fanidan
tayyorlagan
Mavzu:_________________________________
____________________________________ 
Bajardi:
_________________ 
Qabul qildi:
_________________ 
Toshkent-2022 yil 

---

RANGLI METAL VA METALLURGIYA SANOATI
REJA: 
Kirish. 
Asosiy qism: 
1.
 
Metallurgiya sanoatining rangdor va qora metallarning asosiy 
tarmoqlari. 
2.
 
 Mamlakatimizdagi asosiy xom ashyo bazalari.
3.
 
Rangli va qora metallar parchalari , chiqindilari bilan ishlash tartibini 
takomillashtirish
4.
 
Mamlakat iqtisodiyotida metallurgiya sanoatining mavqei. 
Foydalangan adabiyotlari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
KIRISH. 
Metallurgiya
(yun. metallurgeo -yerdan qazib chiqaraman) — 
rudalardan yoki tarkibida metall boʻlgan moddalardan metallar ajratib 
olish va metall qotishmalarga tegishli xossalar "berish" haqidagi fan; 
sanoat tarmogʻi. Metalli rudalardan metallarni ajratib olish qadimdan 
maʼlum. Arxeologik qazishmalarning dalolat berishicha, miloddan 
avvalgi 7—6-asrlardayoq ajdodlarimiz mis olish sirlarini bilishgan. 
Miloddan avvalgi 2-ming yillikda misning qalay bilan qotishmasi — 
bronza ishlatila boshladi; taxminan shu ming yillik oʻrtalaridan temir 
eritib olish boshlandi. Bunda rudalarni qoʻrada 1100— 1350° 
temperaturada bevosita qizdirib qaytarish usuli (eng oddiy usul) da 
temir olinardi. Oradan ancha vaqt oʻtib (14-asr oʻrtalaridan) choʻyan, 
keyinroq (15-asrda) poʻlat olinadigan boʻldi. Poʻlat oʻtga chidamli 
idish — tigelda olingan. Oʻrta asrlarda sharqda oʻziga xos tuzilishga 
ega boʻlgan "naqsh"li "sinmas" poʻlat — damashq poʻlati olish 
sirlarini bilishgan. Undan oʻtkir tigʻli qurollar (mas, qilich) yasashgan. 
M.ga oid maʼlumotlar Abu Rayhon Beruniy asarlarida uchraydi. 
Keyin birin-ketin bessemer jarayoni, marten va tomas jarayoni 
qoʻllanila boshladi. M. fan sifatida asosan 18-asr ikkinchi yarmidan 
rivojlana boshladi. M.V. Lomonosovaing 1763-yilda yozgan 
"Metallurgiyaning boshlangʻich asoslari va ruda ishlari" kitobida M. 
asoslari yoritilgan. Rus olimi P. P. Anosov (1799—1851) damashq 
poʻlatini olishning ilmiy asosini ishlab chiqdi. D. I. Mendeleyev ham 
M. fani taraqqiyotiga katta hissa qoʻshgan. 

---