структуравий геномиканинг асосий вазифаси тирик организмлардаги барча оқсилларни ажратиш, тозалаш, структураларини таҳлил этишдан иборат бўлиб, бунда икки ўлчамли электрофорез, масс-спектрометрия ва биоинформатика усулларидан фойдаланилади.
структуравий геномиканинг асосий вазифаси тирик организмлардаги барча оқсилларни ажратиш, тозалаш, структураларини таҳлил этишдан иборат бўлиб, бунда икки ўлчамли электрофорез, масс-спектрометрия ва биоинформатика усулларидан фойдаланилади.
Функционал протеомика. Организмда қандайдир оқсилнинг мавжудлиги маълум вазифани бажара олиш қобилияти хақида фикр юритишга асос бўлади. Бутун протеом организмнинг тўлиқ хаѐт фаолиятини амалга ошириш учун хизмат қилади. Функционал протеомика протеомнинг функционал хоссаларини аниқлаш билан шуғулланади ва у ҳал қиладиган вазифалар оқсил структурани аниқлашга нисбатан анча мураккабдир.
Функционал протеомика. Организмда қандайдир оқсилнинг мавжудлиги маълум вазифани бажара олиш қобилияти хақида фикр юритишга асос бўлади. Бутун протеом организмнинг тўлиқ хаѐт фаолиятини амалга ошириш учун хизмат қилади. Функционал протеомика протеомнинг функционал хоссаларини аниқлаш билан шуғулланади ва у ҳал қиладиган вазифалар оқсил структурани аниқлашга нисбатан анча мураккабдир.
Амалий протеомика. Битта организмдаги барча оқсил ва пептидларнинг ўзоро таъсир механизмларини аниқлаш протеомиканинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Бу каби амалий ишлардан ижобий натижаларни қўлга киритишдан фармакология ва тиббиѐт ходимлари манфаатдордирлар. Чунки, инсондаги патологик ҳолатларнинг юзага чиқиши организмдаги баъзи оқсиллар таркиби ўзгариши билан бирга кечади. Шунинг учун протеомика сохасида қўлга киритилган ютуқлар янги дори воситаларини ишлаб чиқиш ва кўп асрлар давомида давоси топилмай келаѐтган касалликларни даволаш усулларини ишлаб чиқишда қўлланиб келинмоқда. Бугунги кунда қўлланилаѐтган дори воситаларининг 95% оқсил моддаларига таъсир этади. Протеомика тизимли ѐндашув орқали янги оқсилларни пайдо бўлишини идентификациялаш ва зарурлик даражасини эффектив баҳолаш ва шунга боғлиқ равишда янги диагностик ва терепевтик воситаларни ишлаб чиқиш тезлигини ошириши мумкин.
Амалий протеомика. Битта организмдаги барча оқсил ва пептидларнинг ўзоро таъсир механизмларини аниқлаш протеомиканинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади. Бу каби амалий ишлардан ижобий натижаларни қўлга киритишдан фармакология ва тиббиѐт ходимлари манфаатдордирлар. Чунки, инсондаги патологик ҳолатларнинг юзага чиқиши организмдаги баъзи оқсиллар таркиби ўзгариши билан бирга кечади. Шунинг учун протеомика сохасида қўлга киритилган ютуқлар янги дори воситаларини ишлаб чиқиш ва кўп асрлар давомида давоси топилмай келаѐтган касалликларни даволаш усулларини ишлаб чиқишда қўлланиб келинмоқда. Бугунги кунда қўлланилаѐтган дори воситаларининг 95% оқсил моддаларига таъсир этади. Протеомика тизимли ѐндашув орқали янги оқсилларни пайдо бўлишини идентификациялаш ва зарурлик даражасини эффектив баҳолаш ва шунга боғлиқ равишда янги диагностик ва терепевтик воситаларни ишлаб чиқиш тезлигини ошириши мумкин.
Xулоса
Протеомика фани геномика фани билан узвий боғлиқ бўлиб, бунда ана шу нуклеин кислоталардан трансляцияланувчи оқсилларнинг бирламчи структураси, яъни аминокислота кетма – кетлигини аниқлаш ва шу асосида уларнинг иккиламчи, учламчи ва тўртламчи структураларини биоинформацион дастурлар ѐрдамида моделлаштирилади.
Оқсилларнинг тахланиши, актив марказлари ва вазифаларини аниқланиши бугунги кунда давосиз деб топилаѐтган кўплаб касалликларни даволаш имконини беради.
Фойдаланилган адабиётлар
1.Комилова Н.Р ,Ражабова Г.Г Сайдуллаева И Биоинформатикага мукаддима