Mirzo ulug bek nomidagi

Qo‘shimcha va tushuntiruvchi matnlar

112

Shelling fikricha, ijodga sirlilikxos: «Yozuvchilar, shoirlar, musawirlar ijod jarayoni qanday ro‘y berishini tushuntirib bera olishmaydi va bu bilan faxrlanishadi ham. Xuddi o‘sha mutlaq aql - Xudoning xohishi va ruhi yordamida ijod jarayoni ong nazoratidan qutuladi. Natijada «ilhom parisi» deb ataladigan sirli, ongsiz ijodiy kuch ruh uchun badiiy yaratuvchilik vazifasini bajarishga kirishadi».

Nitsshe «Ijod bu kasbiy ma’noda emas, balki hayotiy ma’noda odam - o'zining hayotini o‘ylab olib boradigan, o‘z ishiga go‘zallik va mahorat berishga intilgan, hayvoniy ehtiyoj va hayvoniy egoizmdan yuqori boiishga intilish jarayonidir», deb yozadi.
Ijod, xususan, uning eng yuqori shakli bo‘lgan ilmiy ijodning muhim sharti - olimning o‘z-o‘zini anglashida yorqin namoyon bo'ladi.

0. 
   -
   

113

Ijodning amal qilish xususiyatlari:

0. 
   Perseptiv xususiyatlar (g‘aroyib ma’no-mazmunga ega bo‘lgan diqqatning jamlanishi, ta’sirchanlik, ko‘ngilchanlik), intellektual xususiyatlar (intuitsiya, fantaziya, o‘ylab chiqarish, oldindan ko'rish qobiliyati, keng dunyoqarash), xarakterli xususiyatlar (bir qolipda ishlamaslik, originallik, qunt, yuqori darajadagi o‘z-o‘zini tashkil-lashtirish va mehnatga layoqatlilik;______________________________
   

0. 
   Bilish motivatsiyasining dominantli o‘mi, tadqiqiy ijodiy faollik, subyektning yangilikni topishga bo‘lgan qobiliyatida va muammolami echishdagi o‘ziga xoslikda namoyon bo‘ladi. Masalan, original echimlarni topish va prognozlash ehtimolligi, yuqori baholami ta’minlaydigan estetik, axloqiy va intellektual ideallar etalonlarini yaratish qobiliyati va boshqalar shular jumlasidandir;________________
   

3 .0‘zida aqliy va motivatsion omillami integratsiya qiluvchi intellektual faollik; _________________________________________

0. 
   Muammoni topishdagi zukkolik, mulohazalaming uzun zanjirini yaxlitlash qobiliyati, «chetdan qarash»ga layoqatlilik, ta’sirlanishning maqsadliligi, xotiraning tayyorligi, fikrlash egiluvchanligi, baholash qobiliyati, g‘oyalami hayotga oson tatbiq qilish, qo‘shimcha ishlanma berishga layoqat, osongina yaxlitlash, yumor hissining mavjudligi;_____
   

0. 
   Yuqori ijodiy qobiliyat va motivatsion-ijodiy faollikning organik
   

birligi;

0. 
   Oddiy hodisalar doirasidan chiquvchi, ammo tabiat qonunlariga zid bo‘lmagan harakatlami amalga oshirish, kelajakda bo‘ladigan narsani his qilish, boy fantaziya va intuitsiya, yangilik va noyob narsalarga katta qiziqish;__________________ ____________________
   
1. 
   Mustaqillik, tavakkal qilishga moyillik, faollik, qiziquvchanlik, mavjud narsaga qoniqmaslik, qaror qabul qilishga tayyorgarlik, e’tirof
   

etilishga intilish, ichki motivatsiya, o‘sishga tayyorlik; ______ __

0. 
   Olamdagi narsa va hodisalar tabiatidagi muqobilliklami ko‘ra bilish va shakllantirish, fantaziyani ifodalay olish, savol bera olish va yuzaki izohlardan qochish, qunt, mustaqil pozitsiya, tavakkalga tayyorgarlik, o‘rganilayotgan muammoga katta qiziqish;_____________
   

0. 
   0 ‘z-o‘zini shakllantirish, yuksaltirishga intilish, qilayotgan ishini burch deb bilish, shaxsning autentikligi, o‘z kuchiga ishonch, yuqori darajadagi tanqidiylik va refleksiya.______________________________