Mirzo ulug bek nomidagi

Ashaddiy antikumulyativist deb kimni aytish mumkun?

0. 
   P.Feyerabend
   

0. 
   M.Veber
   

V)N. Moiseyev

0. 
   Ya. Bekman
   

0. 
   Feyerabend qanday gipotezalarni ko‘paytirish tamoyilini ilgari suradi?
   

0. 
   Proliferatsiya
   
1. 
   Indefikatsiya
   
0. 
   Paleontologiya
   
1. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

0. 
   Amerikalik faylasuf va fan tarixchisi......... kumulyativizmni qat’iyan rad etadi. U fan rivojlanishining antikumulyativistik konsepsiyasini ilgari suradi.
   

0. 
   T.Kun
   
1. 
   M.Veber
   
2. 
   N. Moiseyev
   
3. 
   Ya. Bekman
   

294

0. 
   Kim qarama-qarshi yondashuvni ilgari suradi: bilimning ilmiylik mezoni - verifikatsiya qilish imkoniyati emas, balki aksincha, falsilikatsiya qilish (uni rad etish) imkoniyatidir deydi?
   

0. 
   K.Popper
   
1. 
   M.Veber
   
2. 
   N. Moiseev
   
3. 
   Ya. Bekman
   

0. 
   Ilmiy tadqiqotning tiplari nechta?
   

0. 
   5
   

B)6

0. 
   7
   
1. 
   8
   

0. 
   Nazariyalarni falsifikatsiya qilish tamoyili - ilmiy bilimning o‘sishini belgilovchi muhim omildir bu so‘zlar kimga tegishli?
   

0. 
   K.Popper
   

0. 
   M.Veber
   
1. 
   N. Moiseyev
   
2. 
   Ya. Bekman
   

0. 
   Verifikatsiya qilish imkoniyati - bu:
   

0. 
   Ilmiylik mezonidir
   
1. 
   Umumilmiy tadqiqot
   

0. 
   Ilmiy ish
   

0. 
   To‘g‘ri javob yo‘q
   

0. 
   Kumulyativistik konsepsiyaning asosiy qoidalari nechta?
   

0. 
   4
   

0. 
   5
   
0. 
   8
   
1. 
   3
   

20. Quyidagilardan kumulyativistik konsepsiyaning qoidalari


qaysi variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

0. 
   Fanda yangi bilimlar ilgari olingan bilimlar asosida yaratiladi
   
1. 
   0 ‘tmish fanida mavjud bo‘lgan xatolar va yanglishishlar esa fosh qilinadi va ulardan voz kechilmaydi
   

295

0. 
   Ilmiy tadqiqotning barcha tiplari natijalari inson omilining himoyasiga qaratilishi muhim masala bo‘lib qolmoqda
   

0. 
   0 ‘sishi muammosiga zamonaviy olimlaming munosabati
   

0. 
   Yangi fan vujudga kelishi uchun asos bo‘lib turli obyektlami o‘rganishda qoMlaniladigan biron-bir metod yoki metodlar guruhi xizmat qilishi ham mumkin, masalan, qanday?
   

A) Spektral tahlil metodi B) Nazariy

V) Umumilmiy

G) To‘g‘ri javob yo‘q

0. 
   Ilmiy bilishning qaysi bosqichida turli fanlar tutashgan joyda o‘tkazilayotgan tadqiqotlaming istiqboli ayniqsa porloq hisoblanadi?
   

A) Hozirgi B) Kelgusi V) 0 ‘tgan

G) To‘g‘ri javob yo‘q

0. 
   Nima yangi dalillar ochilishi va yangi nazariyalar ishlab chiqilishi hisobiga jamg‘ariladi?
   

A) Ilmiy bilimlar B) Faktlar

V) Asoslar

0. 
   Nazariyalar
   

0. 
   Kimlar verfikatsiya qilish imkoniyatiga ham, falsifikatsiya qilish imkoniyatiga ham ilmiy bilimni «noilmiy» bilim, shu jumladan tasdiqlash ham, rad etish ham mumkin bo‘lmagan flkrlar ilgari suriladigan falsafa («metafizika») va dindan ajratish omili sifatida qaraydilar?
   

0. 
   Pozitivistlar
   
1. 
   Neopozitivistlar
   
2. 
   Neokantchilar
   
3. 
   Gegelchilar
   

0. 
   Qaychi olimning fikriga ko‘ra, fanning rivojlanish jarayoni «normal» fan davrlari va ilmiy inqiloblar davrlaridan tarkib topadi?
   

0. 
   Popper
   

296

В) Kun

0. 
   Lametri
   
1. 
   Feyeraband
   

0. 
   Qanday fan umume’tirof etilgan paradigma doirasida rivojlanadi?
   

0. 
   Normal
   
1. 
   Tabiiy
   

0. 
   Ijtimoiy
   
1. 
   Sotsial
   

0. 
   Nimaning rivojlanish yo‘li - «uzluksiz inqilob»?
   

0. 
   Farming
   
1. 
   Jamiyatning
   
2. 
   Tajribining
   
3. 
   Nazariyaning
   

0. 
   Qaysi olim «proliferatsiya» - gipotezalarni ko‘paytirish tamoyilini ilgari suradi?
   

A) Kun B) Popper

V) Feyerabend G)Kant

0. 
   Kimning fikricha, gipotezalar qancha ko‘p bo‘lsa, shuncha
   

yaxshi?

A) Kun
B) Feyerabend V) Popper G) Kant

0. 
   Nazariy bashoratlarning dalillar bilan muvofiq kelmagani tasodifly nima deb hisoblanadi?
   

A) Faraz
B) Anomaliya V) Aprior

G) To‘g‘ri javob yo‘q

297

10-MAVZU. MUAMMO VA MUAMMOLIVAZIYAT ILMIY TADQIQOTNING BOSHLANG* ICH ASOSI


1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi


Talabalar soni Vaqti: 2 soat


Mashg ‘ulot shakli Kirish mavzusi bo‘yicha ma’ruza
Ma ’ruza rejasi 1. Muammo tushunchasi va uning tahlili.

2. Muammo va metod uyg‘unligi.

3. Muammo va masala.


Mashg'ulotning maqsadi: О‘quv fani haqida umumiy tasavvumi shakllantirish, fan va ilmiy bilish tushunchaterining mohiyati haqida tushuncha hosil qilish.

Pedagogik vazifalar	О ‘quv faoliyati natijalari
Muammo tushunchasi.	Muammo - bu yechilishi lozim bo‘lgan
Metodlar masalasi.	masala yoki vazifa.
	Umumilmiy metodlar.

Ilmiy muammo va uning Muammoni to‘g‘ri qo‘yish uni
vazifasi. muvaffaqiyatli echishning muhim
sharti.

0. 
   ‘qitish usidlari va texnika Ma’ruza, «aqliy hujum», T-sxema, munozara, muammoli vaziyatlar usuli.
   
1. 
   ‘qitish vositalariMa’ruza rriatni, tarqatma materiallar, slaydlar, proektor.
   
2. 
   ‘qitish shakllariJamoa, to‘g‘ridan-to‘g‘ri va guruhlarda ishlash.
   
3. 
   ‘qitish shart-sharoitiTexnik vositalar bilan ta’minlangan
   

auditoriya.

Monitoring va baholash Og'zaki nazorat, savol-javob, 0‘z-o‘zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.


2. Ma’ruzaning texnologik kartasi


Ish Faoliyatning mazmuni


jarayonlari О ‘qituvchi Talaba
vaqti

0. 
   bosqich. 1.1. 0 ‘quv fani nomini aytib, fan Tinglaydilar. Fanga va doirasida dastlabki umumiy tasavvumi
   

298

mavzuga	beradi hamda uslubiy va tashkiliy
kirish.	tomonlari bilan tanishtiradi.
(20 daqiqa)	1.2. Fan bo‘yicha o‘tiladigan barcha
	mavzular		bilan	tanishtiradi, ulaming
	uzviyligi		haqida		qisqacha	ma’lumot
	beradi.
	1.3. Fan yakunida qo‘yiladigan reyting
	baholash mezonlari bilan tanishtiradi
	1.4. Fanni o‘zlashtirishda foydalanish
	uchun	zarur		bo‘lgan		adabiyotlar
	ro‘yxati bilan tanishtiradi.
	1.5. 0 ‘quv mashg'uloti mavzusi bilan
	tanishtiradi va uning maqsadi, o‘quv
	faoliyati natijalarini bayon qiladi.
	1.6. Mavzu yuzasidan aqliy hujum
	qoidasi asosida dars o‘tkazishni taklif
	etadi.	Doskaga			«maummo», deb
	yozadi. Talabalar tomonidan aytilgan
	fikrlami yozib boradi va umum­
	lashtiradi
II bosqich.	2.1. Mavzu rejasi va tayanch tushun­
Asosiy	chalar bilan tanishtiradi.
bosqich.	2.2. Ma’ruzani reja bo‘yicha tushun-
(50 daqiqa) tiradi,		har bir			rejani	nihoyasida
	umumlashtiradi.				Jarayon	kompyuter
	slaydlarini namoyish qilish bilan olib
	boriladi

2.3. Har bir rejani mustahkamlash uchun quyidagicha savollar beradi:

0. 
   Muammoli vaziyat va uning ahamiyati.
   
1. 
   Muammoli vaziyatning paydo bo‘lishi.
   

0. 
   Muammoli vaziyatning pirovard negizi.
   

2.4. Tayanch iboralarga qaytiladi. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor takrorlanadi.
Tinglaydilar.

0 ‘UM ga qaray-dilar.

0 ‘UM ga qaray-dilar.

Mavzu nomini yozib oladilar.

Tushunchalami erkin fikr orqali bildiradi.

Tinglaydilar.

Tinglaydilar. Slaydga e’tibor qaratadi, uni o‘ziga yozib ola­ di va savollar be­ radi.

Savollarga javob beradilar, erkin bahs-mu-nozara yuritadi-lar.

Har bir tayanch tushuncha va iboralami

299

muhokama

qiladilar.
Konspekt
qiladilar.

0. 
   bosqich. 3.1. T-sxema texnikasidan foyda­ Mustaqil Yakuniy lanilgan holda juft-juft bo‘lib ishlash T-sxemani bosqich. uchun tinglovchilarga: «Empirik mu­ to‘ldiradilar.
   

(10 daqiqa) ammo. Konseptual muammo. Meto­ Erkin fikrini ba­ dologik muammo. Baholash bilan yon etadi. bogiiq muammolar. Ilmiy muammo.
Muammo va masala», degan savol yozilgan tarqatma materiallar tarqatadi. Ushbu texnika orqali mavzu bo‘yicha yakunlovchi xulosa qiladi.

3.2. Talabalaming faoliyatiga baho Eshitadi. qo‘yiladi varag‘batlantiriladi.

3.3. Kelgusi mashg‘ulotga tayyor­ Eshitadi va garlik ko‘rish uchun topshiriqlar va 0 ‘UM ga qaray-foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati dilar. beriladi.
Muammo tushunchasi va uning mohiyati. Muammo - bu yechilishi lozim bo ‘Igan masala yoki vazifa. Muammoni qo‘yish hali anglab yetilmagan narsa yoki hodisaning mavjudligini anglatadi. Ayni vaqtda bu narsa yoki hodisa muayyan tarzda tavsiflangan, ajratilgan, ya’ni u haqda muayyan boshlang‘ich bilim mavjud bo‘lishi lozim. Shunday qilib, muammoni bilish - bu alohida turdagi bilim: u «bilmaslik haqidagi bilim»dir.

Amaliyotda (ishlab chiqarish, ijtimoiy, tibbiy amaliyot va hokazolarda) va fanning o‘zida yuzaga keluvchi muammoli vaziyatlar ilmiy muammolaming manbai hisoblanadi. Ilmiy muammoni qo ‘yish