Mirzo ulug bek nomidagi

Ekran madaniyatida ibtidoiy jamoani shakllantirgan va qadimgi sivilizatsiyalar hayotida ulkan rol о ‘ynagan ijtimoiy-madaniy fenomenlarning tiklanishiga olib kelgan yangi fenomenlar paydo bo ‘Idi.

Bu yerda gap idolokratiya, ikonofiliya, fetishizm hamda magik va magnetopatik texnikaning odamlaming xatti-harakatlariga irratsional-lashtiruvchi ta’sir ko‘rsatgan va aql bilan tushunib bo‘lmaydigan samaradorlik bilan tavsiflanadigan boshqa turlari haqida boradi.

Texnika yutuqlari ta’sirida inson tafakkuri so'nggi o‘n yilliklar mobaynida sezilarli darajada o‘zgardi. Hozirgi davr odami vizual axborot (reklama, teledasturlar, Internet va o‘zgacha «tasvirlar»)ning doimiy ta’siri ostida yashaydi. Ayni hoi uning tafakkuri «blokli» yoki uzuq-yuluq tus olishini belgilaydi. Muayyan bloklar majmuiga kiruvchi elementlardan birining qabul qilinishi muqarrar tarzda butun majmuaning qabul qilinishiga olib kelaji. Obrazni tanlar ekan, individ shu tariqa oqilona tanlash imkoniyatisiz g‘oyani, g‘oya ketidan esa harakatlami ham tanlaydi. So‘zning asl ma’nosida erkinlikka ega bo‘lmagan holda javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi.

Siyosiy hayotda bu и yoki bu lavozimga nomzodlar o'rtasida tanlashni amalga oshirish bilan bog'liq. Mazkur tanlash dasturlar va saylov oldidan berilgan va’dalami qiyosiy tahlil qilish yo‘li bilan emas, balki siyosiy televizion reklamaning, ong osti sohasiga ta’sir ko‘rsatuvchi jumlalaming turli xil ta’siri ostida amalga oshiriladi.
Bulaming barchasi hozirgi davr aniq maqsadga va qadriyatga qaratilgan oqilona harakatning roli kuchayishiga olib kelmaganini, balki yangi turdagi harakatni vujudga keltirganini anglatadi. Bu harakatni ruhiy harakatlaming tur xillari qatoriga kiritish mumkin. Madaniyat sotsiologiyasi tanlangan uslub bilan belgilanadigan harakatni o‘rganadi. Uslub estetik mayllarga muvofiq tanlanadi. An’ana va qonun ijtimoiy arbob yoki ijtimoiy guruhdan yo‘l tanlash imkoniyatini tortib oladi, individ yoki guruhda yo‘l tanlash imkoniyati paydo bo‘lganida esa, uslub haqida gapirish mumkin bo‘ladi.

An’ana va qonun muayyan harakatlami qat’iy belgilaydi va individ yoki guruhning xatti-harakatlariga amalda anonim tus beradi. Hozirgi

1 Марков Б.В. В поисках другого. Хабермас Ю. Вовлечение другого // Очерки политической теории. - М., 1999. - 42 с.

216

turmush tarzi esa, aksincha, harakat va xulq-atvoming butunlay har xil, ba’zan, hatto, muqobil andozalarini tanlash imkoniyatini beradi. Ulami qonunlar bilan emas, balki uslublar bilan solishtirish o‘rinliroq bo‘ladi, zero, mazkur madaniyat yoki din qabul qilgan qonun doimo bitta bo‘ladi va u boshqa qonunlami inkor etadi. Uslub esa mohiyat e’tibori bilan ko‘p sonli uslublardan biri hisoblanadi.