Mirzo ulug bek nomidagi

Vaqti: 2 soat

Mashg ‘ulot shakli		Kirish mavzusi bo‘yicha ma’ruza
Ma ’ruza rejasi	1.	Ilmiy tadqiqotda erkinlik va ijtimoiy nazorat.
	2. Neytralizm va ijtimoiy mas’uliyat.
	3.	Ilmiy va intellektual elita.
	4. Hozirgi zamon dimming portreti.

Mashg ‘ulotning maqsadi: 0 ‘quv fani haqida umumiy tasavvumi shakllantirish, fan va ilmiy bilish tushunchalarining mohiyati haqida tushuncha hosil qilish.

Pedagogik vazifalar	О ‘quv faoliyati natijalari
Neytralizm va ijtimoiy nazorat.	Koinot va tabiatning azaliy
«Ilm odamlari»	muammolari.
	Oqilona qobiliyatlaming haddan ortiq
tushunchasining ahamiyati.	rivojlanishi.
Olimlarning uchrashuvlari	Konferensiyalar, davra suhbatlari,
va muloqotini ta’minlash	yozma va og‘zaki muloqot.
shakllari masalasi.

0. 
   ‘qitish usullari va texnikaMa’ruza, «aqliy hujum», T-sxema, munozaA, muammoli vaziyatlar usuli.
   
   0. 
      ‘qitish vositalarif Ma’ruza matni, tarqatma materiallar, slaydlar, proektor.
      
      0. 
         ‘qitish shakllariJamoa, to‘g‘ridan-to‘g‘ri va guruhlarda ishlash.
         

0 ‘qitish shart-sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya.


Monitoring va baholash Og'zaki nazorat, savol-javob, 0‘z-o‘zini nazorat qilish, reyting tizimi
asosida baholash.

Ish jarayon-lari vaqti

0. 
   bosqich. Fanga va
   

0. 
   Ma’ruzaning texnologik kartasi
   

Faoliyatning mazmuni


О ‘qituvchi Talaba

1.1. 0 ‘quv fani nomini aytib, fan Tinglaydilar. doirasida dastlabki umumiy tasavvumi

412

mavzuga kirish.
(20 daqiqa)

beradi hamda uslubiy va tashkiliy tomonlari bilan tanishtiradi.

1.2. Fan bo‘yicha o‘tiladigan barcha Tinglaydilar. mavzular bilan tanishtiradi, ulaming

uzviyligi haqida qisqacha ma’iumot beradi.

1.3. Fan yakunida qo'yiladigan reyting 0 ‘UM ga qaray-baholash mezonlari bilan tanishtiradi dilar.

1.4. Fanni o‘zlashtirishda foydalanish 0 ‘UM ga qaray-uchun zarur bo‘lgan adabiyotlar dilar. ro‘yxati bilan tanishtiradi.

1.5. 0 ‘quv mashg‘uloti mavzusi bilan Mavzu nomini tanishtiradi va uning maqsadi, o‘quv yozib oladilar. faoliyati natijalarini bayon qiladi.

1.6. Mavzu yuzasidan aqliy hujum Tushunchalami qoidasi asosida dars o‘tkazishni taklif erkin fikr orqali etadi. Doskaga «Olimning ijtimoiy bildiradi. mas’uliyati», deb yozadi. Talabalar

tomonidan aytilgan fikrlami yozib boradi va umumlashtiradi.

0. 
   bosqich. Asosiy bosqich. (50 daqiqa)
   

2.1. Mavzu rejasi va tayanch tu­ shunchalar bilan tanishtiradi.

2.2. Ma’ruzani reja bo‘yicha tushun-tiradi, har bir rejani nihoyasida umumlashtiradi. Jarayon kompyuter slaydlarini namoyish qilish bilan olib boriladi.

2.3. Har bir rejani mustahkamlash uchun quyidagicha savollar beradi:

1.Fan tarixchilari professionallashuv jarayoni.

0. 
   Fan muayyan odamlar - olimlar tomonidan amalga oshiriluvchi faoli­ yat turi sifatida.
   

3.1nteliektual elitaning ontopsixolo-giyasi.

Tinglaydilar.

Tinglaydilar.

Slaydga e’tibor

qaratadi, uni
o‘ziga yozib ola­
di va savollar
beradi.
Savollarga
javob beradilar,

erkin bahs-

munozara yuri-
tadilar.

413

2.4. Tayanch iboralarga qaytiladi. Ta­ Har bir tayanch labalar ishtirokida ular yana bir bor tushuncha va

takrorlanadi. iboralami mu­
hokama qiladi­
lar. Konspekt
qiladilar.

0. 
   bosqich. 3.1. T-sxema texnikasidan foydalanil­ Mustaqil Yakuniy gan holda juft-juft bo‘lib ishlash T-sxemani to‘l-bosqich. uchun tinglovchilarga: «J.Xolton diradilar. Erkin (10 daqiqa) A.Eynshteynning olimni harakatlan- fikrini bayon
   

tiruvchi omillar haqidagi fikrlari. etadi. N.Gilbert va M.Makley fikrlarining tahlili. Karlos Kastaneda tavsiflagan taomillar, hodisalar va kechinmalar», degan savol yozilgan tarqatma materiallar tarqatadi. Ushbu texnika orqali mavzu bo‘yicha yakunlovchi xulosa qiladi.

3.2. Talabalaming faoliyatiga baho Eshitadi. qo‘yiladi va rag‘batlantiriladi.

3.3. Kelgusi mashg1ulotga tayyor­ Eshitadi va garlik ko'rish uchun topsj}iriqlar va O'UM ga qaray-foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati dilar.
beriladi.

Ilmiy tadqiqotda erkinlik va ijtimoiy nazorat Fan «havaskorlik» mashg‘uloti bo‘Igan davrda u asosan adabiy mehnat bilan bog‘liq mavzular bilan cheklangan, keng ko‘lamli va qimmatbaho tadqiqotlami talab qilmagan. Ammo u xo‘jalik faoliyatida amaliy naf ko‘rish uchun mablag‘lar kiritiladigan ijtimoiy mehnat tarmog‘iga aylangach, vaziyat o'zgardi. Tadqiqotlar buyurtmaga muvofiq bajarila boshladi. Ilmiy tadqiqotlaming mavzularini belgilash olimlar ixtiyoridan chiqdi. Fanni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlarini tanlash va ilmiy mehnatga baho berish fandan uzoq odamlar qo‘liga tushdi. Bundan eng awalo, fundamental fan jabr ko'rdi, chunki unga ajratiladigan mablag‘lar kamaydi, undan kadrlar ketib qola boshladi, uning obro‘si pasaydi. Ammo gap shuning o‘zidagina emas. Fan tizimi to‘laligicha hokimiyat va mablag‘lami o‘z qo‘lida jamlagan odamlar ixtiyoriga o‘tdi. Olimlar

414

nimani buyurishsa, shuni bajaradigan yollanma kasb egalari bilan bir qatorga qo‘yildilar. Bu ularning qarshiligi va noroziligiga sabab bo‘ldi.

Ilmiy hamjamiyatda fanning erkinligi tamoyili keng e’tirof etiladi. Bu tamoyil tarafdorlari fan o‘z rivojlanish mantiqiga ega ekanligini va uning shu jumladan ijtimoiy foydalilik nuqtai nazaridan ham eng muhim va istiqboli porloq bo‘lgan yo‘nalishlarini faqat mutaxassislar, professional olimlargina to‘g‘ri belgilashlari mumkinligini, fan imkoniyatlarini, uning yutuqlarini hayotga joriy etish yo‘llarini baholashga ulardan boshqa hech kim qodir emasligini ta’kidlaydilar. Shuning uchun ham ular fanning ichki ishlariga jamiyat aralashishi mumkin emas, fanni rivojlantirish haqida qarorlar qabul qilish jarayonidan ilmga daxldor bo‘lmagan odamlar chiqarilishi lozim, olimlar bilimlami ijtimoiy fondlar yordamida, lekin sirtdan aralashuvlarsiz rivojlantirish huquqiga ega bo‘liShlari darkor, deb hisoblaydilar.1 Olimlarga tadqiqot faoliyati erkinligi, uning muammo­ lar ini mustaqil tanlash, fanni rivojlantirish uchun mo ‘Ijallangan resurslar qaysi ilmiy muammolarga va qay tarzda sarflanishi lozimligini hal qilish imkoniyati berilishi kerak. Aks holda fan imkoniyatlaridan amalda to ‘laqonli foydalanilmaydi.