Mirzo ulug bek nomidagi

Umumilmiy yondashuvlarning muhim roli shundan iboratki,

0. 
   'zining «oraliq xususiyati»ga ко ‘ra, ular falsafiy va alohida ilmiy bilim (shuningdek, tegishli metod)larning о ‘zaro о ‘tishida vositachilik qiladi.
   

Mazkur metodlar barcha fanlarda qo‘llanilganligi uchun ham ular umumilmiy metodlar deb ataladi. Ammo ulami fanlarda qo‘llashda har bir fan yoki fan sohasining Xususiyatlari, tabiiy, ijtimoiy va ma’naviy hodisalarni bilish xususiyatlari e’tiborga olinadi.
Tadqiqotning umumiy mantiqiy metodlari - mantiqiy musho-hada yuritish orqali egallangan bilimlar majmui bo ‘lib ular qiiyidagilar:

0. 
   analiz-obyektni amalda yoki fikran tarkibiy qismlarga ajratish;
   

0. 
   sintez — qismlardan butunni, xuddi shunday tarzda, qayta birlashtirish. Sintez natijasida mutlaqo yangi obyekt hosil bo‘ladi.
   

246

Analiz (tahlil qilish faoliyati) jarayonida fikr murakkablikdan oddiylikka, tasodifdan zaruratga qarab, xilma-xillikdan ayniyatga va birlikka qarab harakat qiladi. Analiz qilishning maqsadi qismlami, murakkab butunning unsurlari sifatida bilish va ular o‘rtasidagi aloqa va qonuniyatlami aniqlashdan iboratdir. Biroq analiz mohiyatni ajratib qarashga olib keladiki, mavhum holda qolayotgan birlik, xilma-xillikdagi birlik sifatida hali ochilmagan boiadi. Sintez, aksincha, analiz vositasi bilan ajratilgan qismlar, xossalar, munosabatlami yagona bir butunga birlashtirish jarayonidan iborat. Sintez birlikdan tafovutga va xilma-xillikka qarab yo‘naltirilgan bo‘lib, umumiylik va ayrimlikni, birlik va xilma-xillikni muayyan jonli butunga birlashtiradi. Analiz va sintez chambarchas bog‘liq holda amal qiladi.

Mavhumlashtirish-o ‘rganilayotgan hodisaning bir qancha xossalari va nisbatlaridan fikran uzoqlashish, ayni paytda tadqiqotchini qiziqtirgan xossalarni (eng awalo, muhim, umumiy xossalarni) ajratish