Мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети география ва табиий ресурслар факультети

ДАСТЛАБКИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ТАЙЁРЛАШ ВА ҚАЙТА ИШЛАШ

Географик ахборот тизимлари фанидан навбатдаги амалий машғулот топшириқларини бажариш учун бошланғич манба сифатида топографик харита, электрон тахеометр съёмкаси натижасини ёки махсус дастурий таъминоилар орқали олинган суратлар ва баландлик отметкаларини олиш мумкин. Мен амалий иш топшириқларини бажариш учун электрон тахеометр съёмкаси натижасини бошланғич маълумот сифатида танлаб олдим.

Даставвал, ArcMap дастури фаоллаштирилди. Дастур фаоллаштирилгач, менюлар сатридан “Add data” қилиш орқали *.xlsx форматдаги съёмка натижаси юклаб олинди .

1-расм. ArcMap дастурига *.xlsx форматдаги съёмка натижаси юклаб олиш.
Файл юклангач, дастур ишчи майдонида нуқталар отметкаларини ҳосил қилиш лозим бўлади. Бунинг учун атрибут жадвали устига сичқонча ўнг тугмаси босилади ва “Display XY data” танланади. Натижада дастур отметкаларни ҳосил қилиш параметрларини танлаш бўйича ойнани тақдим этади. Тақдим этилган ишчи ойнадан апликата ўқи бўйича параметр сифатида z қатори танланди. Бунда унинг ўрнига баландликлар қайд этилган ихтиёрий устунни танлаш ҳам мумкин. Апликата ўқи бўйича параметр танлангач, координаталар системаси ва тахеометрик съёмка бажарилган зона рақами ва қатор танланади. Биз бажараётган амалий ишнинг дастлабки маълумотлари 11N номенклатурали трапецияга тегишлидир .

2-расм. Бошланғич маълумотлар жойлашган съёмка трапецияси номенклатурасини танлаш.
Барча параметрлар белгилаб бўлингач, дастур бизга нуқталарнинг фазовий ўрнини тақдим этади. Бунда нуқталар танланган шартли белгиларда кўрсатилади ва ҳали мавзули қатламга ўтмаган ҳолда бўлади. Алоҳида қатламга ўтказиш учун атрибут жадвали устига сичқонча чап тугмаси босилади ва “Data” ва “Eksport data” танланади .

Тасдиқлаш бажарилганида дастур бизга электрон тахеометр съёмкаси натижаларига асосланган релъефнинг икки ўлчамли матрицасини тақдим этади .