Мирзо улуғбек номидаги

Тавсия этиладиган адабиётлар рўйхати:

68. 
    Агзамходжаева С. Юксак тафаккур ва комиллик сари. -Т.: Ўзбекистон Республикаси фанлар Академияси, 2015.
    
69. 
    Агзамходжаева С. Ижтимоий идеал ва маънавий ҳаёт. -Т.: Фалсафа ва ҳуқуқ институти нашриёти, 2007.
    
70. 
    Носирхўжаев С. Иқтидорли ёшлар келажагимиз. -Т.: O`qituvchi, 2017
    
71. 
    Adam Kuper and Jessica Kuper, The Social Science Encyclopedia (1985)
    
72. 
    ^ Vessuri, Hebe. (2000). "Ethical Challenges for the Social Sciences on the Threshold of the 21st Century". Current Sociology 50, no. 1 (January): 135–150. [1] Archived 2009-02-09 at the Wayback Machine, Social Science Ethics: A Bibliography, Sharon Stoerger MLS, MBA
    
73. 
    ^ J. T. Walbridge (1998). "Explaining Away the Greek Gods in Islam", Journal of the History of Ideas 59 (3), p. 389–403.
    

Назорат саволлари
1. Ижтимоий фанлар тарихига кириш
2. Илмий инқилоб ва илм-фан соҳасининг ривожланиш методологияси.
3. Ижтимой гуманитар фанларни ўқитишнинг тарихий босқичлари.
4. Замонавий давр. Маърифат даври
5. Социология тарихи ва XIX аср

3-мавзу. Ғарб олий таълим тизимида ижтимоий гуманитар фанларни ўқитишнинг аҳамияти

Калит сўзлар: фалсафий таълимот, ижтимоийлашув, Ғарб ренессанси, Европа таълим системаси, илм-фан ютуқлари, педогогик ҳамда методологик асослар, ютуқ ва камчиликлар.

Режа:

1. 
   Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларида ижтимоийлашув масаласи
   
2. 
   Европа таълим системаси ва илм-фан ютуқларини ўрганишнинг бугунги зарурияти.
   
3. 
   Ғарб олий таълим тизимида ижтимоий гуманитар фанларни ўқитишнинг педогогик ҳамда методологик асослари
   

Қадимги Ғарб фалсафий таълимотларида ижтимоийлашув масаласи
Жамият ва табиат ҳолати тушунчалари асрлар давомида мавжуд бўлиб келган. Ижтимоийлашув (Социализация) тушунча сифатида социология билан бир вақтнинг ўзида пайдо бўлган. Хусусан, социализация ижтимоий гуруҳларнинг шаклланиши ва ривожланишидан, шунингдек, бирлашган шахслар жамоасида ижтимоий онгнинг ривожланишидан иборат эди. Ижтимоийлаштириш, шунинг учун ҳам бирлашувнинг сабаби ва ҳам самараси бўлиб, ушбу атама 1940 йилгача нисбатан кам тарқалган эди. Иккинчи Жаҳон урушидан кейин машҳур бўлган мазкур тушунча луғатларда ва Талкотт Парсонс назарияси каби илмий асарларда пайдо бўлди.
Ижтимоийлашув бевосита ахлоқий қарашларнинг ривожланиши билан боғлиқ бўлиб, бир неча босқичлардан иборат.
Лоуренс Колбергнинг ахлоқий ривожланиш босқичлари
Лоренс Колберг ахлоқий мулоҳазаларни ўрганиб чиқди ва одамлар қандай қилиб вазиятни бошқариши, қандай қилиб тўғри фикрлаши ҳақидаги назарияни яратди. Биринчи босқич - бу одатий босқич бўлиб, унда одам (одатда болалар) оғриқ ва завқланиш нуқтаи назаридан дунёни бошдан кечиради, уларнинг ахлоқий қарорлари фақатгина ушбу тажрибани акс еттиради. Иккинчи босқич (ўспиринлар ва катталар учун хос) жамиятнинг яхши ва ёмонга ажрата олиш билан тавсифланади, Ва ниҳоят, анъанавий даврдан кейинги босқич (камдан-кам ҳолларда эришилади), агар инсон мавҳум ахлоқий принциплардан келиб чиқиб ахлоқий қарорларни қабул қилса олиш учун жамият нормаларидан четга чиқса рўй беради.
Рухий ижтимоий ривожланиш босқичлари.
Эриксоннинг Рухий ижтимоий ривожланиш босқичлари.
Эрик Х. Эриксон (1902-1994) ҳаёт давомида юзага келган қийинчиликларни тушунтирди. Ҳаётнинг биринчи босқичи чақалоқлик, иккинчи босқич - бу икки ёшга тўлган давр, учинчи босқич мактабгача ёшдаги давр (болалар ташаббус ва айб ўртасидаги фарқни тушуниш учун курашадилар). Тўртинчи босқич, ўсмирлик даврида, болалар меҳнасеварлик ва камчилик ҳақида билишади. Баркамоллик деб номланган бешинчи босқичда ўспиринлар чалкашлик ва ўзига хосликни олишда қийинчиликларга дуч келишади. Олтинчи босқич, вояга етишиш - бу ёш яқинлик ва яккаланишга қарши курашишда ёшларнинг ҳаётни англаши, еттинчи ёки ўрта балоғат босқичида одамлар ўзгаришларни амалга оширишда қийинчиликларга дуч келишади (ўзини ўзи сингдиришга қарши). Охирги босқич, саккизинчи ёки кекса ёшда, одамлар ҳалигача адолат ва адолатсизликка қарши кураш ҳақида ўрганадилар. Ушбу концепция Клаус Хюрелман ва Гудрун Квензел томонидан "ривожланиш вазифалари" динамик моделидан фойдаланиб ишлаб чиқилган.
Жорж Ҳерберт Меад (1863–1931) ижтимоий мухит одамнинг ўзини ўзи англашига қандай таъсир кўрсатишини тушунтириш учун ижтимоий хулқ-атвор назариясини яратди. Меаднинг асосий тушунчаси бу ўз-ўзини англаш ва ўз-ўзини тасаввур қилишдан иборат бўлиб, унинг таъкидлашича, ўзини англаш туғма ходиса эмас, аксинча у ижтимоий тажриба билан ривожланади. Одамлар ҳар бир ҳаракатда маъно топишга мойилдирлар. Маънони излаш, бошқаларнинг ниятини тасаввур қилишимизга олиб келади. Ниятни тушуниш вазиятни бошқаларнинг нуқтаи назаридан тасаввур қилишни талаб қилади. Aслида, бошқалар биз ўзимизни кўра оладиган ойнадир. Чарлз Хортон Кули (1902-1983) ўзини ойнага солиш деган атамани ишлатган, бу бошқаларнинг бизни қандай кўришидан келиб чиққан ҳолда ўзини ўзи тасвирлаш деган маънони англатади. Меаднинг сўзларига кўра, ўзини ривожлантиришнинг калити бу бошқанинг ролини ўйнашни ўрганишдир. Чекланган ижтимоий тажрибага эга бўлган чақалоқлар фақат тақлид орқали ўзига хослик туйғусини ривожлантириши мумкин. Aста-секин болалар бир неча кишининг ролларини олишга ўрганадилар. Назариядаги тадқиқотлар шуни кўрсатадики, янги туғилган чақалоқлар дунёга ноёб генетик ўтказувчанлик билан туғилишади.
Ўз-ўзини англаш ва ижтимоийлашув масаласи ўз навбатида дунёни чуқурроқ англаш ва бу борада инсоннинг ақл-заковатидан максимал даражада фойдаланишга ундади. Бу жараён айниқса, ўзаро ички курашлар гирдобида ривожланишдан орқада колаётган Шарқ давлатларидан фарқли равишда Ғарбда ўзига хос юксалиш – Ғарб Ренессансининг туғилишига олиб келди. Уйғониш даври Европа тарихида XIV асрдан XVII асргача бўлган муҳим воқеа еди. Тарихий нуқтаи назардан, Уйғониш даври муҳимдир, чунки у Европа тафаккури ва дунёқарашида катта ўзгаришларга олиб келди. Уйғониш даври XIV aсрда Италия ярим оролининг шаҳар-штатларида бошланган деб ҳисобланса-да, ҳаракатнинг асосий ғоялари ХVI асрга келиб бутун Европага тарқалди. Уйғониш даври натижасида пайдо бўлган энг муҳим ўзгаришларни Европа меъморчилиги, санъат, адабиёт, математика, мусиқа, фалсафа, сиёсат, дин ва илм-фан соҳасида кўриш мумкин. Тарихчилар Ўрта асрлардан кейинги Уйғониш даврининг пайдо бўлишининг бир нечта сабабларини аниқладилар, масалан: турли маданиятлар ўртасидаги ўзаро таъсирнинг кучайиши, қадимги Юнон ва Рим матнларининг қайта кашф етилиши, гуманизмнинг пайдо бўлиши, турли хил бадиий ва технологик янгиликлар ва зиддиятларнинг таъсири ва хкз. Биринчидан, Европа, Осиё ва Aфрика бўйлаб кенг савдо тармоқлари турли жамиятлар ўртасидаги ўзаро алоқаларнинг кучайишига олиб келди, бу нафақат товарлар алмашинувига, балки одамлар, эътиқодлар, ғоялар ва қадриятлар алмашинувига олиб келди. Ушбу савдо тармоқларининг энг йирик ва энг таниқлиси Буюк Ипак йўли эди. Бу, эҳтимол, инсоният тарихидаги энг эрта ва йирик савдо тармоқларидан бири бўлиб, тахминан милоддан аввалги 120 йилдан то милодий 1450 йилгача бутун Евросиё бўйлаб турли цивилизациялар учун муҳим рол ўйнаган. Ўз навбатида, Яқин Шарқ цивилизациясининг савдогарлари асосан иккала томондан товарлар савдоси билан шуғулланган. Юқорида таъкидлаб ўтилганидек, Ўрта Шарқ цивилизациялари ушбу даврда асосий ўрганиш ва билим марказларига айланди. Масалан, Яқин Шарқдан келган математиклар Ҳиндистон каби шарқий ҳудудлардаги билимлардан математикани, шу жумладан ҳанузгача фойдаланилаётган методларни такомиллаштириш ва такомиллаштириш учун фойдаланганлар.
Бундан ташқари, ўша даврдаги диний ва фалсафий эътиқодлар осонлик билан тарқалиб, Уйғониш даври каби кейинги воқеаларга чуқур таъсир кўрсатди. Масалан, Ислом дини VII асрда Aрабистон ярим оролида пайдо бўлганидан сўнг, у Яқин Шарқ, Aфрика ва ҳатто Европанинг баъзи қисмларига тарқалди, чунки савдогарлар ўзларининг эътиқодларини Буюк Ипак йўлига олиб келдилар. Ушбу янги ғоялар оқими Европадаги одамларни, жумладан рассомларни, ёзувчиларни, файласуфларни ва бошқаларни илҳомлантирди. Вабо тарқалиши ҳам кўп одамларнинг ўз жойлардан чиқиб кетиши ва натижада бутун Европа қўзғолонга айланишига сабаб бўлди. Бу охир-оқибат Европа жамиятларидаги куч ва бойлик мувозанатини ўзгартирди ва Уйғониш даври бошланган Италияда бир нечта шаҳар-давлатларнинг ҳукмронлик қилишига ёрдам берди. Қора ўлат ва унинг таъсирини умумий Уйғониш сабаби сифатида кўриш мумкин. Хулоса қилиб айтганда, тарихчилар Европадаги Уйғониш даврининг бир нечта сабабларини аниқладилар, жумладан: турли маданиятлар ўртасидаги ўзаро таъсирнинг кучайиши, қадимги юнон ва рим матнларининг қайта кашф этилиши, гуманизмнинг пайдо бўлиши, турли хил бадиий ва технологик янгиликлар, тўқнашувлар ва хатто ўлимнинг таъсири.