Мирзо Улу/бек номидаги Ўзбекистон миллий университети

Ламинар оқим деганимизда тоғ жинсларида кузатилиши мумкин бўлган сокин оқимни тушунамиз. Бу оқимда сув заррачалари бир бирига параллел ҳолда харакатда бўлади деб қабул қиламиз.
Трубалент оқим бу ўзига хос жўшқин бўлиб (мисол учун тоғ сойларидаги оқимни кўз олдимизга келтирайлик) заррачаларнинг оқим траекторияси бир бирига параллел бўлмайди.
Табиатда, ғовак жинсли қатламлар муҳитида асосан ер ости сувларининг ломинар харакати кузатилади. Фақат катта ғовакли жинсларда, карст бўшлиқларида ва катта ёриқларга эга бўлганжинсларда ер ости сувларининг трубалент харакатини кузатишимиз мумкин.

2. 
   Ер ости сувлари фильтрациясининг асосий +онуни
   

Ер ости сувларининг ломинар харакати фильтрациянинг чизиқли қонунига бўйсунади. Бу қонун 1856 йили француз олими Дарси томонидан кўп маротаба лаборатория шароитида ўтказилган тажрибалар асосида кашф қилинди.

Тажриба асосида қуйидаги ҳол аниқланди:
+ум орқали бир вақт бирлигида оқиб ўтаётган сувнинг миқдори Q қумлик қатламнинг кўндаланг кесим юзаси F га ҳамда сатҳлар фарқи  Н тўғри пропорционал бўлиб, фильтрация йўли узунлигига  L тескари пропорционалдир.

H₁-H_{2 } H

Q қ K FқK F
 L  L
K - тоғ жинси ва оқиб ўтаётган сувнинг физик ҳусусиятларига боғлиқ бўлган доимий пропорционаллик коэффиценти бўлиб, фильтрация коэффиценти деб аталади.
 Н
 L эса, сатхни фильтрация йўли бўйлаб ўзгариши, босим ёки гидравлик градиент деб аталади ва J ҳарфи билан белгиланади.
Юқоридаги формулани икки томонини кесм юза F га бўлсак ва

Q
фильтрация тезлигиVқ га тенглигини эътиборга олиб Дарси

F
қонунини бошқача кўринишига эга бўламиз:

 H
VқK қKJ

 L
Бу фильтрация тезлигини босим градиенти билан чизиқли боғлиқлигини кўрсатади. Шунинг учун Дарси қонуни фильтрациянинг чизиқли қонуни деб аталади.

3.