|
ikkinchidan, tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni rag'batlanlirishga qaratilgan moliyaviy (tariflar, soliqlar) qo’llab-quvvatlash mexanizmining chuqur ishlab chiqilmaganligi. Tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishga ko'maklashuvchi iqtisodiy mexanizmlarining huquqiy-institutsional asoslari takomillashtirilishi zarur.
uchinchidan, zamonaviy boshqaruv tizimlariga asoslangan ilg’or texnika va texnologiyalaming rivojlanmaganligi. Muqobil energiya ishlab chiqarishda qo'llanilayotgan texnologiyalaming texnik jihatdan takomillashmaganligi va energiya tizimiga sarflanayotgan moliyaviy resurslaming qisqa muddatda rentabel emasligi “yashil cnergetika” sohasining rivojlanishida jiddiy salbiy to'siqlardan hisoblanadi.
to'rtinchidan, aksariyat rivojlanayotgan mamlakatlar singari aholining zamonaviy tiklanadigan energiya manbalari to‘g‘risida yetarlicha ma’lumotga ega emasligi.
beshinchidan, tiklanadigan energiya sohasida innovatsion texnologiyalaming jada! sur’atlarda rivojlanishi. Jumladan. qisqa muddatda yarim o'tkazgichli quyosh panellari o‘rnini amorf kremniydan yasalgan fotoelektrli panellar egalladi. Tiklanadigan energiya manbalarini o'zlashtirish texnologiyalarini mahalliy darajada ishlab chiqarish quwatlarining yetarli emasligi ulaming tannarxi, o‘matish va texnik xizmat ko’rsatish xarajatlarining yuqorligicha qolib ketishiga sabab boTmoqda. Tarmoqning jadal sur’atlarda rivojlanayotganligi eskirgan texnologiyalardan yangilariga o‘tish zaruriyatini keltirib chiqarmoqda.
oltinchidan, “yashil energetika” sektorining rivojlanishiga to’sqinlik qiluvchi omillardan biri atom energetikasining rivojlanishi hisoblanadi. Tadqiqotlar ko'rsatishicha, muqobil manbalar hisobidan ekologik sof energiya ishlab chiqarish atom elektr stansiyalariga nisbatan 20 marta qimmatga tushadi. Hisob-kitoblarga ko'ra, jahon ko'mir zaxiralari 270, neft
50, gaz - 70 yilga yetadi. Atom elektr stansiyalarida ishlatiladigan uran zaxiralari miqdori 5,7 mln. tonnani tashk.il etadi va uning zaxiralari 2500 yilga yetadi. Ayrim mamlakatiarda atom elektr stansiyalarining elektr energiya ishlab chiqarishdagi ulushi 30%dan oshadi. Jumladan, bu ko'rsatkich Fransiyada — 75%, Slovakiyada - 54%, Belgiyada - 51%. Ukrainada- 46%ni tashkil etadi.
rasm. O‘zbckistonda 2030 yilga qadar muqobil energiya asosida
elektr energiya ishlab chiqarish quvvatlarini o'rnatishning prognoz
ko'rsatkichlari, MVt34”
O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan "2020-2030 yillarda 0‘zbekiston Respublikasini elektr energiyasi bilan ta'minlash konsepsiyasi’’ga muvofiq 2020-2030 yillarda tiklanadigan energiya manbalari orqali elektr energiya ishlab chiqarishga, jumladan quyosh energiyasini rivojlantirishga alohida e’tibor beriladi. Ushbu loyihalar faqat sarmoyadorlar - mustaqil elektr energiyasini ishlab chiqaruvchilar hisobidan amalga oshiriladi. Tiklanadigan energetikaning rivojlanish kcrrsatkichlariga crishish maqsadida 2020-2030 yillarda 3 GVt shamol va 5 GVt quyosh elektr stansiyalarini qurish ko‘zda tutilgan (10.3.1- rasm).
Shamol energetikasida asosiy e’tibor har birining quvvati 100-500 MVt bo‘lgan yirik shamol elektr stansiyalarini tashkil etishga qaratiladi, ularning asosiy qismi SHimoli-g'arbiy mintaqada (Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Navoiy viloyati) joylashtiriladi. Quvvati 100-500 MVt bo‘lgan quyosh elektr stansiyalari asosan markaziy va janubiy viloyatlarda (Jizzax. Samarqand, Buxoro, Qashqadaryo va Surxondaiyo viloyatlari) joylashtirish ko'zda tutilgan. Biroq, respublikaning boshqa mintaqalarida 50-200 MVt quwatga ega quyosh elektr stansiyalari quriladi. SHu bilan birga, yirik quyosh fotoelektrik stansiyalari (300 MVt dan ortiq) o‘zgaruvchan ishlab chiqarishni barqarorligini va energotizimda iste’molning tig‘iz soatlaridagi maksimal yuklamani tartibga solishni ta’minlash uchun sanoat miqyosida energiya saqlash tizimlari bilan bosqichma-bosqich jihozlanadi.O'zbekistonda 2019 yilda 63,6 mlrd. kVt-soat elektr energiya ishlab chiqarilgan bo‘lib, uning 88,8%i gaz va ko'mirda ishlaydigan issiqlik elektr stansiyalari hissasiga to‘g‘ri keladi. 2030 yilga qadar elektr energiya ishlab chiqarishni divcrsifikatsiyalash maqsadida muqobil manbalar hisobdan elektr energiya ishlab chiqarish ulushini 15,3%ga, atom energiyasi ulushini I4,9%ga qadar oshirish, gaz va ko'mir energiyasi ulushini esa 58,5%ga qadar qisqartirish rejalashtirilgan (10.3.2-rasm).
GES
Blokstansiyalai
IES (gaz)
IES (ko'mir)
GES
Blokstansiyalai
Quyosh (foto)
Shamol
■ Atom
Do'stlaringiz bilan baham: |
