Минтақавий молиянинг моҳияти ва роли

Soliq mexanizmi - davlat tomonidan soliq munosabatlarini tashkil etish uchun
qo’llaniladigan (huquqiy baza asosida) soliqqa tortish jarayonining elementlari va
ularni boshqarishning yig’indisini ifodalaydi. Boshqacha qilib aytganda soliq
mexanizmi - bu soliq munosabatlarini tashkil qilish usullari yig’indisi bo’lib, u
iqtisodiy, ijtimoiy rivojlanishda qulay shart-sharoitlar ta’minlash uchun davlat
tomonidan qo’llaniladi.Davlat soliq munosabatlarini tashkil etishning usullarini o’rnatar ekan, ulargamos qonunlar yaratadi va kuchga kiritadi. Davlat soliq qo’mitasi amaldagi soliq
qonunchiligi asosida hamda o’zining vakolat doirasida har bir soliq turlari bo’yicha
yo’riqnomalar ishlab chiqadi. Shunday ekan davlat soliq mexanizmiga soliq
qonunchiligi yordamida huquqiy shakl beradi va uni boshqarib turadi.Soliq mexanizmining huquqiy asoslari O’zbekiston Respublikasining «Davlatsoliq xizmati to’g’risida» gi qonuni, Prezident Farmonlari, Vazirlar MahkamasiningQarorlari va boshqa soliqqa oid me’yoriy hujjatlardan iborat bo’lib, u umummilliy vadavlat manfaatlarini aks ettiradi.Soliq mexanizmining tarkibiy qismlari birgalikda soliq munosabatlarini tashkiletishning shakllari, turlari, usullarini tashkil etadi. Soliq mexanizmi soliq tiziminingamaliyotga tatbiq etilishini ifodalaydi. Undan foydalanish soliq elementlariyig’indisidan foydalanish uchun ishlab chiqilgan.Soliq mexanizmining tarkibiy qismlari uzoq yillar harakat qilsa (masalan,soliqlarning turlari), uning elementlari (masalan, stavka, imtiyoz) tez-tezo’zgartiriladi.Soliq mexanizmi davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishdafoydalaniladigan asosiy qurol sifatida byudjet taqchilligini mumkin qadar bartarafqilishga qaratilgan bo’lishi lozim. Bundan tashqari davlat soliq mexanizmidan bozormunosabatlarini shakllantirish va rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko’rsatishda,tadbirkorlikni rivojlanishiga imkon yaratib berishda va ayni vaqtda aholini kamdaromadli qatlamini ijtimoiy qashshoqlashishiga qarshi muhim vosita sifatidafoydalanishi lozim.