Минтақавий молиянинг моҳияти ва роли

2-variant
1.Mintaqa moliyasi va mintaqaning moliyaviy salohiyati tushunchalari
2.Mintaqviy byudjetlar mazmuni,vazifalari va shakllanish manbalari
3.Soliq stavkalari
4.Soliq mexanizmi
Минтақавий молиянинг моҳияти ва роли
Минтақавий молиявий муаммоларни ҳал қилишнинг мураккаблиги нафақат ҳудудни бошқаришда пайдо бўлаётган янги ёндашувлар билан, балки Россия шароитида ушбу мақсадлар учун маълум бир universal ҳаракат моделини ишлаб чиқишнинг иложи йўқлиги билан ҳам белгиланади, бу биринчи навбатда иккала минтақанинг ўзлари ва уларни ташкил етувчи муниципалитетларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаларида катта фарқланиш билан боғлиқ. Бундан ташқари, бугунги кунга қадар минтақалар ва ҳудудларнинг ривожланиш даражасини ҳар томонлама баҳолаш, уларнинг ижтимоий–иқтисодий фарқланиши ва типификациясини таҳлил қилиш, шу жумладан уларнинг ривожланишининг молиявий ва бюджет жиҳатларини ҳисобга олган ҳолда назария ва амалиёт ҳали етарлича тўлиқ шаклда ривожланмаган. Бу минтақалар ва ҳудудларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини бошқаришда, шу жумладан минтақавий молия ва молия сиёсати воситаларидан фойдаланишда ҳақиқатан ҳам зарур бўлган мослашувчан ёндашувлар тизимини шакллантиришни қийинлаштиради.
Минтақа молияси унинг иқтисодиёти, ишлаб чиқариш ва иқтисодий-ресурс базасининг бевосита "таркиби" дир. Минтақа молия билан биргаликда мамлакат молия тизимининг ажралмас қисмидир. Уларнинг мазмуни ва ижтимоий-иқтисодий функциялари умуман мамлакат молияси билан бир хил хусусиятлар билан белгиланади ва уларнинг роли фақат республика унинг субъектлари ва маҳаллий ўзини ўзи бошқариш институтларининг ваколатлари ва мажбуриятларини тақсимлашнинг белгиланган ва меъёрий белгиланган тизимини ҳисобга олган ҳолда давлат тузилмасининг маълум бир минтақавий ёки маҳаллий даражасида амалга ошириладиган бошқарув вазифаларининг ўзига хос хусусиятлари билан фарқ қилади.
Вилоят молияси, биринчи навбатда, минтақавий ижтимоий-иқтисодий сиёсатнинг воситаси бўлиб, минтақанинг ривожланишига, бандликнинг ўсишига, инвестицияларни жалб қилишга, шу жумладан минтақавий иқтисодий комплекс фаолиятининг жорий ва узоқ муддатли вазифалари нуқтаи назаридан устувор бўлган соҳаларга ҳисса қўшиши керак. Минтақанинг молияси ижтимоий функцияларида yoshi ёки бошқа сабабларга кўра моддий ишлаб чиқариш жараёнида иштирок ета олмайдиган, аммо кафолатланган моддий даромадга ега бўлган аҳоли гуруҳларини зарур ҳаётий ресурсларни таъминлаши керак. Ҳозирги вақтда минтақавий молиянинг ижтимоий функцияларини кучайтириш тенденцияси мавжуд. Бунинг сабаби шундаки, сўнгги йилларда ижтимоий харажатларни молиялаштиришнинг асосий юки тобора минтақавий ва маҳаллий молия тизимига ўтди.
Минтақанинг асосий хусусияти шундаки, бу ерда учта мустақил молиявий қуйи тизим мавжуд – давлат, шу жумладан Ўзбекистон Республикасининг ўзи субъекти; давлатдан конституциявий равишда мустақил бўлган муниципалитетлар, шунингдек алоҳида юридик ва жисмоний шахслар, биринчи навбатда хўжалик юритувчи субъектлар. Дастлабки иккита қуйи тизим анъанавий равишда марказлаштирилган молия тоифасига киради (бюджет тизими ва марказлаштирилган бюджетдан ташқари маблағлар); учинчи қуйи тизим марказлаштирилмаган молия тоифасига киради. Хусусий юридик ва жисмоний шахсларнинг молия, албатта, минтақавий ёки маҳаллий ҳокимият органларининг бевосита ваколатига кирмайди, лекин кўп жиҳатдан улар бошқарув объекти, солиққа тортиш воситалари орқали минтақавий молиявий сиёсат объекти, ижтимоий соҳаларни бюджетдан молиялаштириш, минтақавий ва шаҳар буюртмаларини молиялаштириш ва бошқалар.
Минтақавий бюджетлар Ўзбекистон Республикаси субъектларининг бюджетлари деб аталади: минтақалар, ҳудудлар, республикалар ва бошқалар. Уларнинг мақомига кўра, минтақавий бюджетлар икки томонлама позицияни егаллайди. Бир томондан, улар ўзларининг мустақил даромад манбалари ва сарфлаш йўналишларига эга. Бошқа томондан, минтақавий бюджетлар мамлакатнинг молиявий ва бюджет тизимида маълум бир оралиқ ўринни егаллайди, мен бюджетдан ёрдам оламан, улар ўзлари қуйи маҳаллий бюджетларга ўхшаш молиявий ёрдам кўрсатадилар. Бундай ҳолатнинг сабаби шундаки, уларнинг черковларида жойлашган минтақалар ва муниципалитетлар бир-биридан ижтимоий-иқтисодий ва бюджет салоҳияти, шунингдек бюджетни молиялаштириш ресурсларига бўлган еҳтиёжлари билан сезиларли даражада фарқ қилади.