Ministry of Higher and Secondary

Yiliga 200 000 dona qutqaruv doskasi ishlab chiqarishda xom ashyoni sarf balansi
Texnologik jarayon bo‘yicha yiliga 6000 tonna buten-1 ishlab chiqarilib, turli markali polipropilen olishda buten-1 har xil miqdorda somonomer sifatida ishlatiladi.
1. Buten-1 ishlab chiqarishda propilenni buten-1 ga aylanish miqdori 85% ni tashkil etadi. Demak, yiliga 7200 t buten-1 ishlab chiqarish uchun sarf bo‘ladigan propilen miqdori
7200 --- 85%
X --- 100%
x= 7200*100/85 = 8470,6 t. ni tashkil etadi.
Reaksiyaga kirishmagan propilen yoqilg‘i gazlari sifatida ajralib chiqadi va yoqib yuboriladi.
Demak, buten-1 ishlab chiqarishda propilenni ishlatish (xarajat qilish) koeffitsienti
8470,6 : 7200 = 1.1765 ga teng.
Demak, ishlab chiqarish jarayonida hammasi bo‘lib
8470,6 - 7200 = 1270,6 t
tonna propilen qaytmas yo‘qotilayapti.
2. 150 000 tonna polipropilen olishda ishlatiladigan propilen miqdorini aniqlaymiz. Bir yilda sarf bo‘ladigan propilenning umumiy miqdori 157 824 t.ni tashkil etadi.
164 400 – 8470,6 = 155 929,4 tonna propilen.
Demak, 150 000 tonna polipropilen ishlab chiqarish uchun 129 941.2 tonna propilen va 5760 tonna buten -1 sarf qilinadi.
3. 150 000 tonna polipropilen ishlab chiqarish uchun xarajat qilinayotgan monomerlarni miqdorini aniqlaymiz.
155 929,4 + 7200 = 163 129,4 tonna
4. Texnologik jarayonda monomerlarning polimerga aylanish miqdori (konversiya) 95% ni tashkil etadi. Demak, 163 129,4 tonna monomerlar aralashmasidan polimerga aylanadigan miqdorini topamiz.
163 129,4 --- 100%
X --- 95%
x= 154 972,93 tonna
Demak, polmerlanish jarayonida polimerga aylanmagan monomerlar aralashmasi (propilen+ buten -1) miqdori:
163 129,4 – 154 972,93 = 8156,5 t.ni tashkil etadi.
Bu miqdordagi monomerlar aralashmasi texnologik jarayonda qaytmas yo‘qotiladi.
Demak, buten -1 va polipropilen ishlab chiqarish jarayonida hammasi bo‘lib