Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан

Сезги сезувчанлик психологик асоси ҳақида қисқача хулоса.

Психофизиологияда бўсағаларнинг икки тури: абсолют сезувчанлик бўсағаси ва фарқлаш бўсағасини фарқлайдилар. Cескантирувчининг энг кучсиз таъсири остида дастлаб пайдо бўладиган сезиларли даражада ҳис этиш сезгининг қуйи абсолют сезувчанлик бўсағаси деб аталади. Йирик ўлчамли таъсирланиш таъсирида маълум сезгининг мавжудлиги, таъсирланишнинг борган сайин ўсиши натижасида сезгининг ғойиб бўлиши ёки оғриқли сезги юқори абсолют сезиш бўсағаси деб аталади. Абсолют сезувчанлик сифатида кучсиз сескантирувчиларни сезиш қобилияти, фарқлашга сезувчанлик сифатида эса – сескантирувчилар ўртасидаги кучсиз фарқларни сезиш қобилияти тушунилади. Сескантирувчининг энг кичик ўлчами таъсирида пайдо бўладиган дастлабки ҳис этиш сезувчанликнинг абсолют бўсағаси деб аталади. Физиолог олим Г.В. Гершуни ва ходимларининг тадқиқотлари шуни кўрсатдики, сезги бўсағасидан қуйироқда жойлашган товуш сескантирувчилари, мия электр фаоллигининг ўзгариши ва кўз қорачиғининг кенгайишини юзага келтириши мумкин. Сезгиларни ҳосил қилмайдиган сескантирувчилар таъсир доираси Г.В. Гершуни томонидан «сенсор ости соҳаси» деб аталди. Сезувчанлик (бўсаға) ва сескантирувчининг кучи ўртасида қарама-қарши боғлиқлик мавжуд: сезгининг пайдо бўлиши қанчалик катта куч талаб этган бўлса, одамдаги сезувчанлик шунчалик паст бўлади. Сезувчанлик бўсағалари ҳар бир одам учун ўзига хосдир.