Ming dardga da’vo, eng yaxshi, ishonchli, samarali- xiltit” Xiltit haqida qisqacha ma’lumot Xiltitning foydalari asosiy qism

Tijorat mahsuloti sifatida qabul qilinishi:
Sutli sharbat o'simlik o'sishining sakkizinchi yilidan oldin yig'iladi. Aprel oyining o'rtalarida tog'larda o'simlik topib, asafoetida terimchilari o'simliklarni qazib, ildizni ochib, quruq barglarni olib tashlashadi va ildizlarning tepalarini tozalashadi. Shundan so'ng, tayyorgarlikning birinchi bosqichi yakunlandi. Taxminan bir oy o'tgach, may oyining ikkinchi yarmida, ildizlar yana ochiladi va barglar ostidagi yuqori qismini kesib tashlanadi. Kesilgan joyda sutli sharbat paydo bo'ladi, u havoda jigarrang rangga aylanadi va lateksga aylanadi. Kesilgan joyga quyosh nuri va changdan himoya qiladigan boshpana qilinadi. 2 kundan keyin lateks yig'iladi va yangi kesma qilinadi, keyingi safar 5 kundan keyin lateks yig'iladi. Uchinchi marta operatsiya 10 kundan keyin takrorlanadi ya’ni sharbat oqishi to'xtaguncha. Har bir o'simlikdan 900 dan 1300 g gacha yangi lateks to'planishi mumkin.
Ahamiyati va qo'llanilishi:
Boshqa turlari ferulalaridan lateks boshqa nom bilan olinadi: galban yoki bachadon qatroni. Ularni ziravor sifatida ishlatish mumkin emas, ular faqat dori sifatida ishlatiladi. Tashqi ko'rinishida galban asafoetidadan farq qiladi: donalari jigarrang, quruq, ba'zan bir-biriga yopishgan, ba'zan alohida bo’ladi. Ularning ta'mi eskirgan piyozga o'xshaydi, achchiq, yoqimsiz, o'tkirroq va jirkanchroq. Galban ko'pincha asafoetida ya’ni xiltit sifatida uzatiladi.
Gullash davrida u juda ko'p nektar va gulchang hosil qiladi. Yaxshi sifatli asal, quyuq rang hosil qiladi. Asalarilardan tashqari, gullar ko'p sonli gul chivinlari, yer qo'ng'izlari, uzun shoxli qo'ng'izlarni o'ziga jalb qiladi. Mo'l-ko'l gullash yilida (1967) nazorat uyasining kuniga maksimal ko'rsatkichlari 900-1000 gramm, eng kami esa 200 grammni tashkil etdi. Asalning hosildorligi gektariga 16-16 kg, ayrim hollarda esa 20-25 kg bo’ladi.
Tibbiyotda qo’llanilishi:
Quritilgan saqich qatroni nomi bilan foydalanilgan (lot. Gummi-resina Assa foetida) kukun, emulsiya va damlamalar shaklida karminativ, antikonvulsant va ekspektoran sifatida ishlatilgan,bu mahsulot rus farmakopeyasining kiritilgan va Britaniya o'simliklari farmakopeyasiga kiritilgan. Urug'lar va mevalar bir qator G'arbiy Evropa mamlakatlarida tibbiyotda karminativ, ovqat hazm qilishni yaxshilaydigan va nafas olish yo'llari infeksiyalari uchun foydalanish uchun tasdiqlangan.
Turlari:
Yuqori sifatli asafoetida yirik, katta elastiklik va yorqin rang bilan ajralib turadi. Osiyo bozorlarida Eron navlari Pathan (Afg'oniston) dan yaxshiroq ekanligi odatda qabul qilinadi. Sifatiga ko'ra, ziravorlar ikki toifaga va uchta turga bo'linadi:
1.Hing
2.Hadda
3.Shabani
4.Kobulidan
5.Xinra