Mineralogiya

5. Karbonatlar sinfiga kiruvchi minerallar tabiatda keng tarqalgan. Bularga kalsit –CaCO₃ , magnezit – MgCO₃, siderit – FeCO₃ , smitsonit – ZnCO₃, rodoxrozit – MnCO₃, serussit – PbCO₃, malaxit – Cu₂ [CO₃ ] (OH)₂ , azurit – Cu₃ [CO₃ ]₂ (OH)₂ suvli karbonatlarga soda – NaCO₃ 10 H₂ O kiradi.
6.Sulfatlar sinfiga oid minerallar juda ko`p va xilma xil birikmalar hosil qilsa-da, yer qobig`ida keng tarqalgani kam. Sulfatlar: barit – BaSO₄, tselestin – SrSO₄, anglezit –PbSO₄, angidrit-CaSO₄, gips – CaSO₄ 2H₂O, mirabilit - Na SO₄ 10 H₂ O va boshqalar.
7. Silikatlar sinfiga juda ko`p minerallar kiradi. Bizga ma`lum minerallarning 1G`3 qismini tashkil etadi. Bu guruhga kiruvchi minerallar barcha tog` jinslarining asosiy qismini tashkil etadi va jins hosil qiluvchi minerallar deb ataladi. Shuning uchun ham ular sinchkovlik bilan batafsil o`rganilgan.
Rentgen yordami bilan o`tkazilgan tekshirishlar (kristallokimyoviy kuzatishlar) tufayli silikatlarning ichki tuzilishi ularning kimyoviy tarkibi bilan uzviy bog`liqdir, shu bilan birga minerallarning muhim fizik xususiyatlarini, hatto ma`lum darajada genezisini (hosil bo`lishini) aks ettira oladi.
Silikatlarning tuzilishini rentgenoskopik yo`l bilan tekshirish natijasida ular quyidagi sinflarga bo`linadi: orolsimon, zanjirsimon, lentasimon, varaqsimon va karkassimon silikatlar.


SOF TUG`MA ELEMENTLAR VA INTERMETALL BIRIKMALAR

Bu guruh minerallarining soni 80 dan ortiq. Bulardan 30 tasi metallar va ularni ba`zan asl elementlar ham deyiladi. Mendeleyev jadvalining oxirida joylashgan inert gazlari - He, Ne, Ar, Xe va Rn ham ushbu guruhga kiradi. Yer po`stida sof tug`ma elementlarning umumiy miqdori 0,1% ni tashkil etadi. Bu miqdorning 0,04% azot va 0,01-0,02% kislorod tashkil etadi. Sof tug`ma elementlarga platinoid va temir guruhi minerallari ham kiradi. Kimyoviy jadvalning o`ng qismida joylashgan margimush, surma va vismut minerallari boshqalariga nisbatan kengroq tarqalgan.

Sof tug`ma elementlarning kristall strukturasi juda xilma-xil. Atomlari orasidagi bog`lanish o`ta kuchli.
Ushbu guruhga kiradigan metallar elektrni va issiqlikni yaxshi o`tkazadi. Yana bir xususiyatlari ularni jilolaganda yuzasi kuchli yaltiraydi va yuqori darajada nur qaytarish xususiyatga ega bo`ladi. Bu guruhga kirgan platinoidlar va oltinlarning solishtirma og`irligi barcha ma`lum minerallar solishtirma og`irligidan juda katta. Bu guruhga kiruvchi metallarning yana bir xususiyati ularning pachaqlanuvchiligi va egiluvchanligidir.